Hoàng tử 29 tuổi gánh trọng trách “tề gia trị quốc”

Sự trưởng thành và thăng tiến mạnh mẽ đó đang biến Bin Salman thành một hiện tượng hiếm có ở Arập Xêút. Mới cách đây 4 tháng, Bin Salman cũng chỉ được xem là một trong số các hoàng tử của Hoàng gia Arập Xêút, suốt ngày chỉ biết chúi đầu vào kinh doanh chứng khoán và bất động sản. Đó là trước khi Vua Salman bin Abdulaziz lên ngôi. Còn bây giờ, Bin Salman là ngôi sao đang lên của Arập Xêút.

Năm nay 29 tuổi, Bin Salman vừa được vua cha trao cho nhiều quyền lực hơn bất cứ hoàng tử nào trong Hoàng gia, làm đảo lộn quy luật phân quyền đã tồn tại từ bao đời nay nhằm duy trì sự đoàn kết trong hoàng tộc. Và Bin Salman cũng đang vận dụng các quyền hành được trao để sắm vai trò chủ đạo trong chiến lược khẳng định vị thế của Arập Xêút trong khu vực. Ông đã thể hiện vai trò nổi bật nhất trong chiến dịch không kích phiến quân Houthi ở Yemen do Arập Xêút dẫn đầu.

Và mới đây nhất là việc ông được vua cha chỉ định làm Phó Thái tử vào ngày 29/4 vừa qua. Với chức vụ này, Bin Salman đứng hàng thứ hai nối ngôi vua cha, sau Hoàng thái tử Mohammed bin Nayef - Bộ trưởng Nội vụ, người được bổ nhiệm thay thế Hoàng thái tử Muqrin bin Abdulaziz.

Việc thay thế Thái tử và bổ nhiệm Phó thái tử này được xem như một cuộc "thay máu" trong Hoàng gia Arập Xêút, một sự thay đổi lớn nhất của Vương quốc Hồi giáo cường thịnh này kể từ 70 năm qua.

Sự thay đổi chóng vánh đó đã đưa vị hoàng tử 29 tuổi lên nấc thang quyền lực vào thời điểm Arập Xêút đang can dự vào một loạt cuộc xung đột trong khu vực nhằm bảo vệ trật tự khu vực trong tầm kiểm soát của mình, đồng thời kiềm chế đối thủ truyền kiếp là Iran. Arập Xêút đang vung tiền ra để duy trì đồng minh trong khu vực như Jordan, Ai Cập, Bahrain và Yemen (phái Sunni) trước sự tấn công dồn dập của phái Shiite ủng hộ Iran. Arập Xêút cũng bỏ tiền tài trợ cho phiến quân chống Tổng thống Bashar al-Assad ở Syria do Iran hậu thuẫn.

"Nhà vua đã cho con trai mình học một bài học quá khó" - nhận xét của cựu Đại sứ Mỹ tại Arập Xêút Ford M. Fraker, hiện là Chủ tịch Hội đồng Chính sách Trung Đông. Tuy nhiên, một số nhà ngoại giao phương Tây lại cho rằng, ảnh hưởng của Bin Salman đang ngày càng lớn dần, đặc biệt là thông qua chiến dịch quân sự do ông chỉ huy ở Yemen, và mới đây nhất là chuyến thăm Moscow và hội kiến Tổng thống Nga Putin nhằm thực thi nước cờ chiến lược của vua cha.

Bin Salman lớn lên cùng với 3 người anh trai cùng cha khác mẹ (con của Vua Salman với người vợ thứ nhất Sultana Bint Turki Al Sudairi), họ đều là những hoàng tử có nhiều thành tích trong hoàng tộc. Đó là Hoàng tử Sultan Bin Salman al Saud, 58 tuổi, một cựu đại tá Không quân Arập Xêút, cựu phi hành gia vũ trụ từng bay trên tàu con thoi Discovery của Mỹ vào năm 1985, hiện đang đứng đầu một ủy ban du lịch và cổ vật.

Người thứ hai là Hoàng tử Abdulaziz Bin Salman, 55 tuổi, Thứ trưởng Bộ Dầu hỏa, người có công đầu hiện đại hóa ngành dầu hỏa quốc gia. Và Hoàng tử Faisal Bin Salman, 44 tuổi, tiến sĩ khoa học chính trị tốt nghiệp Đại học Oxford, một nhà nghiên cứu tại Georgetown, người sáng lập Jadwa, một trong những công ty đầu tư lớn nhất Arập Xêút, hiện là Thống đốc tỉnh Medina. Theo lẽ thông thường  thì 3 người anh này phải được trao cho những vị trí quyền lực cao trong Chính phủ Hoàng gia.

Trong khi đó Bin Salman thì ngược lại, chỉ có bằng cử nhân luật ở Đại học Vua Saud tại Riyadh và chưa bao giờ du học nước ngoài. So với 3 người anh nêu trên thì hoàn toàn "một trời một vực". Tuy nhiên, Bin Salman lại là con trai đầu của Vua Salman với người vợ thứ ba Fahda bin Sultan, người đã hết mình vận động để cho Salman được Vua cha (Vua Abdullah vừa qua đời) tấn phong làm Hoàng thái tử nối ngôi.

Theo những người am hiểu Hoàng gia Arập Xêút, ngay từ nhỏ, Bin Salman đã tuân thủ một lối sống hoàng gia nghiêm túc. Không như các hoàng tử Arập Xêút khác cùng thời, Bin Salman không hút thuốc lá, không uống rượu, và không chơi bời lêu lổng. Người ta nhận xét rằng, đó có vẻ như là một sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho tương lai. Khi lớn lên, Bin Salman thường xuyên xuất hiện bên cạnh cha. Dần dà, cuối cùng ông được trao cho các chức danh chính thức như cố vấn cho cha ông khi cha ông làm Thống đốc tỉnh Riyadh và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Nhìn vào quá trình đó cũng đủ để hiểu rằng, Vua Salman không cần một người học cao, du học tại Mỹ, mà người ông cần là một người con kề cận thường xuyên hỗ trợ ông trong mọi việc cần thiết, như hình với bóng (nhận xét của tiến sĩ Selwa al-Hazzaa, thành viên Hội đồng Shura).

Nhiều người nhận xét rằng, Bin Salman rất hiếm khi giao tiếp với báo chí hay người ngoài, cho nên rất khó tìm hiểu ông. Tuy nhiên, một quyển tiểu sử chính thức của Hoàng gia Arập Xêút lại hé lộ, Bin Salman là một người hoạt động nhiều, tự mình đứng ra thành lập và điều hành một số doanh nghiệp và quỹ đầu tư.

Giới kinh doanh ở Riyadh biết nhiều về Bin Salman, với năng lực mạnh trong 2 lĩnh vực chứng khoán và bất động sản. Trước khi được vua cha bổ nhiệm các chức vụ quan trọng, công việc khiến công chúng biết đến Bin Salman nhiều nhất là điều hành Tổ chức Hoàng tử Mohammed Bin Salman, một tổ chức xã hội thúc đẩy sự phát triển của thanh niên Arập Xêút.

Ngoài ra, Bin Salman còn được vua cha trao cho quyền điều hành hoàng cung, kể cả Cung Hoàng thái tử. Vua Salman đã ưu ái đặt con trai cưng nhất của mình vào các vị trí quyền lực như quản lý đế chế dầu hỏa độc quyền của quốc gia, một công ty đầu tư công, Hội đồng Chính sách kinh tế và chức Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Sắp tới, Bin Salman sẽ còn tiếp quản cả lực lượng Vệ binh Quốc gia từ người anh họ, Hoàng tử Mutaib bin Abdullah.

Ngay cả Hoàng thái tử mới được bổ nhiệm, với vai chú họ, cũng đang tỏ ra rất tận tình trong việc chỉ bảo và dạy dỗ Bin Salman những điều mà ông chưa nắm rõ, chưa biết hết. Việc này được chỉ đạo từ Vua Salman nhằm xua tan đi những dị nghị, hoài nghi trong Hoàng gia cũng như dư luận Arập Xêút về năng lực hiểu biết của Mohammed Bin Salman.