(VnMedia) - Trong những năm đầu, trẻ phát triển ngôn ngữ rất nhanh. Những trẻ có ngôn ngữ tốt cũng thường có trí tuệ phát triển. Tuy nhiên, thực tế nhiều trẻ ngôn ngữ không phát triển bình thường như những trẻ khác. Vậy làm thế nào để đối phó với sự rối loạn ngôn ngữ ở trẻ.
Trẻ em cần hiểu ngôn ngữ trước khi có thể sử dụng ngôn ngữ một cách hiệu quả. Phần lớn trường hợp, trẻ có khó khăn về tiếp thu ngôn ngữ cũng sẽ gặp khó khăn về bày tỏ ngôn ngữ (bày tỏ bằng lời).
Mỗi trẻ khác nhau có biểu hiện ngôn ngữ khác nhau, nhưng nói chung là những khó khăn hiểu ngôn ngữ thường bắt đầu ở bốn tuổi. Theo ước tính có khoảng 3 đến 5% trẻ em có rối loạn về tiếp thu ngôn ngữ, hoặc bày tỏ ngôn ngữ, hoặc cả hai.
Rối loạn ngôn ngữ nói chuyện ở trẻ là sự rối loạn dai dẳng và đáng kể đến cấu trúc ngôn ngữ nói trên trẻ có trí tuệ, khả năng nghe, giao tiếp bình thường cũng như không có tổn thương về thần kinh gây cản trở việc giao tiếp bằng miệng.
Rối loạn ngôn ngữ nói ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và khả năng học tập của trẻ trong môi trường mà trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ ngay từ bậc học mầm non. Về sau, các rối loạn này gây ảnh hưởng đến việc học ngôn ngữ viết, việc tiếp nhận kiến thức ở trường và cả đời sống xã hội của trẻ. Các vấn đề rối loạn này thường được giáo viên nhận thấy khi so sánh với sự phát triển ngôn ngữ chung của các trẻ cùng độ tuổi. Việc can thiệp, giáo dục lại là cần thiết trong quá trình học tập của trẻ.
Th.S Quách Thúy Minh – BV Nhi Trung ương cho biết, thông thường từ 2 - 3 tháng, trẻ bắt đầu phát âm họng líu lo, từ 7 - 9 tháng, sẽ bập bẹ “ba ba”, “ma ma”… đến 12 - 15 tháng, trẻ nói được vài từ đơn giản. Tới 2 tuổi, bé có thể nói câu ngắn ít từ và 3 tuổi, nói được câu dài. Trẻ bị rối loạn ngôn ngữ gồm hai dạng: rối loạn tiếp nhận ngôn ngữ (chậm hiểu lời) và rối loạn về phát âm.
Rối loạn phát âm thường gặp như: chậm nói, nói ngọng, nói lắp, nói sai ngữ pháp, cách nói bất thường…Những trẻ chậm nói, nói ngọng, nói lắp nếu không khuyến khích giao tiếp sẽ dễ trở nên thu mình, thụ động, thiếu tự tin, kém hòa nhập. Do vậy, bên cạnh dạy bé nói, sửa những gì bé phát âm chưa đúng, chúng ta cần cho bé hòa nhập với môi trường sống lành mạnh, vui chơi với bạn bè và có nhiều cơ hội giao tiếp. Đó chính là những dịp tốt để bé học hỏi và phát triển ngôn ngữ. Thông thường, các bé đi học mẫu giáo có khả năng ngôn ngữ tốt hơn những em bé không đi học.
Một số biểu hiện rối loạn ngôn ngữ khác như nói một mình, phát âm vô nghĩa, nói nhại lời, nói lộn xộn… thường do khuyết tật về phát triển hoặc rối loạn tâm bệnh lý, cần được phát hiện sớm và cho bé đi chữa trị kịp thời. Tuy nhiên những trường hợp này, cha mẹ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hợp tác với các nhà chuyên môn và tích cực dạy con theo hướng dẫn thì mới có được kết quả như mong muốn.
 |
Ảnh minh họa. |
Biểu hiện rối loạn ngôn ngữ ở trẻ
Không có biểu hiện rõ rệt nào chứng tỏ trẻ bị rối loạn ngôn ngữ. Tuy nhiên, có một số biểu hiện sau:
- Có vẻ như không lắng nghe khi có ai nói với mình
- Không quan tâm khi có người đọc sách cho mình nghe
- Không hiểu những câu nói phức tạp
- Không làm theo được những mệnh lệnh bằng lời
- Nhắc lại chữ hay câu của người nói
- Khả năng ngôn ngữ nói chung phát triển chậm so với tuổi
Nguyên nhân của rối loạn tiếp thu ngôn ngữ thường không rõ, nhưng được cho là cộng góp của nhiều yếu tố như di truyền, hay mức độ được làm quen với ngôn ngữ, độ phát triển chung.... Rối loạn khả năng tiếp thu ngôn ngữ thường đi chung với những khuyết tật phát triển như tự kỷ. Trong những trường hợp khác, rối loạn khả năng tiếp thu ngôn ngữ là hậu quả của tổn thương não bộ như tai nạn, bướu, hay vì bệnh.
Biện pháp đối phó với rối loạn ngôn ngữ
Theo lời khuyên của các bác sĩ, để giảm thiểu rối loạn và sự chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ em, một biện pháp quan trọng, cần phải thực hiện càng sớm càng tốt là hạn chế việc trẻ tiếp xúc với ti vi, màn hình vi tính, nhất là trong giai đoạn từ sơ sinh đến 3 tuổi, vì đây là thời kỳ trẻ bắt đầu xây dựng những cơ sở ban đầu về khả năng ngôn ngữ của mình.
Trong đó, biện pháp quan trọng là giao tiếp trực tiếp để hướng dẫn cho trẻ làm quen với các đồ vật, hành động, cử chỉ liên quan đến các yêu cầu và ước muốn của chúng. Trong thực tế, phương pháp này được các trung tâm nuôi dạy trẻ áp dụng khá thành công. Theo đó, nhờ các biện pháp sư phạm, trong đó người lớn cùng tham gia vào các trò chơi, các giáo viên đã hướng dẫn thành công cho hàng trăm trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ, giúp trẻ trở nên bạo dạn hơn trong giao tiếp và biết sử dụng các từ ngữ cần thiết để biểu đạt nhu cầu.
Bên cạnh đó, gia đình cần tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể của mỗi trẻ mà có phương pháp phát triển ngôn ngữ thích hợp. Theo đó, cần khuyến khích khả năng nói, tăng cường cho trẻ tiếp xúc với môi trường giao tiếp hấp dẫn. Không nên gò ép trẻ phải có tiến bộ ngay trong việc học các từ và câu mới mà cần dạy trẻ một cách dần dần, bền bỉ, mỗi ngày một số từ và câu nói mới, trong đó đặc biệt chú ý dạy trẻ những từ, ngữ cần thiết trong sinh hoạt và gọi tên đồ vật xung quanh.
Ngoài ra, cần thành lập những cơ sở chuyên nghiên cứu ứng dụng về bệnh lý ngôn ngữ. Việc nghiên cứu mang tính liên ngành nhằm khôi phục, phát triển khả năng ngôn ngữ cho trẻ bị rối loạn và chậm phát triển ngôn ngữ.
Ý kiến bạn đọc