Phải trả lại công bằng, công lý cho người bị oan sai

(VnMedia) - “Khi đã oan sai rồi, thì phải minh oan cho họ, bồi thường cho họ về mặt vật chất, minh oan cho họ về mặt tinh thần, phải trả lại công bằng, công lý cho họ” - Đại biểu Quốc hội Lê Như Tiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội chia sẻ với báo chí bên hành lang Quốc hội.

Sáng 5/6, Quốc hội đã nghe Báo cáo của Ủy ban thường vụ Quốc hội về tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật, đồng thời dành thời gian thảo luận tại hội trường về nội dung này.

Liên quan đến nội dung trên, bên hành lang Quốc hội, báo chí đã có cuộc trao đổi với Đại biểu Lê Như Tiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội.

- Vừa qua, có một số vụ oan sai nhưng việc bồi thường lại chậm, tại sao thưa ông?

Khi đã oan sai thì không phải chỉ bồi thường về mặt vật chất mà thiệt hại về mặt tâm lý, tinh thần nặng nề vô cùng. Phải minh oan cho họ, bồi thường cho họ về mặt vật chất, minh oan cho họ về mặt tinh thần, phải trả lại công bằng, công lý cho họ. Đó không phải là cá nhân họ mà còn cả gia đình, dòng họ, dòng tộc, bạn bè anh em. Sự ảnh hưởng cực kỳ lớn, sự chấn động về mặt tâm lý và tinh thần. Tôi cho đó là cái chúng ta cần rõ.

Một số đại biểu đã nêu, sau khi đã xác định oan sai rồi, các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan làm sai tạo nên sự oan sai đó phải bồi thường, bồi thường một cách kịp thời, đó để thấy chúng ta, các cơ quan bảo vệ pháp luật của chúng ta rất là công khai, minh bạch và khi thấy sai thì sửa sai, đó là chuyện bình thường mà khi sửa sai sớm còn tăng thêm uy tín cho những người làm tố tụng.

Theo tôi phải có quy định cụ thể, sau đợt giám sát này, tin chắc sẽ có chuyển biến trong các cơ quan bảo vệ pháp luật.

- Để xảy ra oan sai, người làm ra oan sai phải bỏ một phần tiền thay vì việc Nhà nước phải bỏ toàn bộ tiền, ông đồng tình với ý kiến này không?

Tôi đồng tình, vì bản thân anh tạo nên sự oan sai ấy thì anh phải chịu trách nhiệm cùng chứ không phải anh làm ra oan sai rồi dùng ngân sách, tiền của cơ quan tổ chức để bồi thường thay cho anh. Theo tôi phải quy định một tỷ lệ nào đó, cái đó chính là cái để hạn chế oan sai.

- Có ý kiến cho rằng số vụ án oan theo Báo cáo kết quả giám sát oan sai của Ủy ban Thường vụ Quốc hộ trong ba năm là nhỏ trong tổng số vụ án. Theo báo cáo, các cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố, điều tra 219.506 vụ với 338.279 bị can nhưng số vụ làm oan người vô tội có 71 trường hợp. Ông nhận định gì?

Tôi không đồng tình với ý kiến cứ nói là số lượng rất ít không đáng kể, mà số lượng như thế đã là báo động lớn trong đời sống xã hội rồi và nó làm mất đi lòng tin của người dân, làm ảnh hưởng tới lòng tin của người dân tới các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Với vụ ông Nguyễn Thanh Chấn, chỉ một mình ông Chấn thôi thì cũng đã chấn động trong cả nước rồi. Phân tích đi sâu vào bản chất của vấn đề nghiêm trọng và cũng là tiếng chuông cảnh báo cho các cơ quan bảo vệ pháp luật làm sao đó điều tra truy tố, xét xử, thi hành án một cách đúng pháp luật và có lý, có tình, công tâm, công bằng, khách quan, minh bạch thì sẽ giảm bớt được oan sai.

Nếu như điều tra dùng nhục hình, bức cung thì sẵn sàng quay 180 độ, trái thành phải, phải thành trái và rõ ràng hiện tượng oan sai vẫn tiếp diễn. Nếu chúng ta làm thật nghiêm minh, minh bạch, khi điều tra có luật sư tham gia từ đầu, phòng hỏi cung có camera, ghi âm, ghi hình, thậm chí nhiều nước phòng hỏi cung còn bằng kính thể hiện sự minh bạch trong quá trình tố tụng. Tôi cho rằng những cái đó sẽ làm giảm dần đi và nó sẽ không ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người dân.

- Số oan sai theo báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong 3 năm có phải là toàn bộ, thưa ông?

Đợt giám sát vừa rồi không thể nào giám sát được toàn bộ, tất cả nên tôi cho rằng có thể còn có những vụ chưa phát hiện. Giống như cách đây 10 năm về trước chúng ta chưa phát hiện ra vụ ông Chấn… Có thể vài năm nữa chúng ta mới phát hiện ra những oan sai trong thời điểm hiện nay. Khi phát hiện ra thì phải nghiêm túc nhận thấy những cái non kém của mình hoặc là có thể là do ý thức nhưng cũng có thể do non kém trình độ.

Dù sao chăng nữa đã tạo ra oan sai cho người dân thì phải bồi thường kịp thời. Và bản thân cơ quan đó, cá nhân, tổ chức đó phải nhận lỗi trước những người bị oan sai, trước nhân dân. Tôi cho đó là một thái độ rất là phục thiện, nhân văn…

- Trước những vụ oan sai vừa qua, ông có đồng tình với cách xử lý các cán bộ làm ra oan sai?

Vừa rồi cũng có các cơ quan tiến hành tố tụng xử lý trực tiếp người tạo nên oan sai. Tôi mong cần xử lý nghiêm khắc hơn, kể cả bằng những xử lý vi phạm, kể cả việc cá nhân phải bỏ ra bồi thường cho việc làm oan sai của mình chứ không phải để cho tổ chức nhà nước chịu toàn bộ thì như thế trách nhiệm sẽ cao hơn và hiện tượng oan sai sẽ giảm đi.

- Xin cảm ơn ông!