(VnMedia) - Uỷ ban Tư pháp đề nghị xác định trách nhiệm của cơ quan thanh tra, kiểm toán khi tiến hành thanh tra, kiểm toán không phát hiện vụ việc có dấu hiệu tham nhũng chuyển cơ quan điều tra, nhưng sau đó các cơ quan có thẩm quyền lại phát hiện ra tội phạm tham nhũng.
Chiều 9/11, tại Hội trường Quốc hội, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình về dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi). Ngay sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (UBTP) của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật này.
Theo Tờ trình của Chính phủ, Chính phủ đề nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh luật theo hướng áp dụng các quy định của Luật PCTN đối với khu vực ngoài nhà nước, trước mắt tập trung vào các loại hình công ty đại chúng, tổ chức tín dụng và quỹ đầu tư (gọi chung là doanh nghiệp); các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức từ thiện và các tổ chức xã hội khác có tư cách pháp nhân, không sử dụng ngân sách nhà nước do Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập hoặc phê duyệt điều lệ, thường xuyên huy động các khoản đóng góp của nhân dân để hoạt động từ thiện.
Đa số ý kiến thành viên UBTP tán thành với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự án Luật và cho rằng, trên thực tế tình hình tham nhũng khu vực ngoài nhà nước đã và đang xuất hiện ảnh hưởng bất lợi đến các hoạt động cạnh tranh lành mạnh, môi trường đầu tư, kinh doanh, đồng thời cản trở hiệu quả PCTN trong khu vực nhà nước.
Trong khi đó, một số ý kiến cho rằng, trong khi chúng ta còn chưa làm tốt công tác PCTN trong khu vực nhà nước thì trước mắt chưa nên mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự án Luật, mà tập trung nguồn lực làm tốt công tác PCTN trong khu vực nhà nước.
Một số trường hợp được dư luận quan tâm như đưa, nhận hối lộ, móc nối giữa tư nhân và cán bộ, công chức để dành lợi thế trong sản xuất, kinh doanh hoặc chiếm đoạt tài sản của Nhà nước xảy ra ở các loại hình doanh nghiệp khác nhau, trong đó có cả các doanh nghiệp ngoài nhà nước, doanh nghiệp “sân sau”… thì đây vẫn là các hành vi tham nhũng trong khu vực nhà nước (người không phải là cán bộ, công chức, viên chức sẽ bị xử lý với vai trò đồng phạm). Đối với các hành vi tham ô tài sản, nhận hối lộ, đưa hối lộ, môi giới hối lộ trong tổ chức, doanh nghiệp ngoài nhà nước nếu đến mức xử lý hình sự thì sẽ được xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự.
|
Kê khai tải sản: Giữ nguyên phạm vi
Về việc kê khai tài sản, Chính phủ trình Quốc hội 2 phương án, một là mở rộng phạm vi người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập đối với tất cả công chức khi được bổ nhiệm vào ngạch (bao gồm cả công chức xã, phường, thị trấn) và phương án 2 là thu hẹp phạm vi người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập chỉ áp dụng với đối tượng có hệ số phụ cấp chức vụ từ 0,7 trở lên ở trung ương, từ 0,9 trở lên ở địa phương và một số đối tượng có hệ số phụ cấp chức vụ dưới 0,7 trong một số lĩnh vực có nguy cơ tham nhũng cao.
Đối với phương án 1, theo UBTP qua giám sát cho thấy, việc kê khai tài sản, thu nhập thời gian qua còn hình thức, hiệu quả thấp, chưa kiểm soát được tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do số người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập quá lớn (trung bình khoảng hơn 1 triệu bản kê khai mỗi năm), vượt quá khả năng của các cơ quan có trách nhiệm kiểm soát việc kê khai tài sản, thu nhập. Vì vậy, UBTP chưa đồng tình với phương án này.
Trường hợp thu hẹp đối tượng kê khai thì cần đánh giá tác động của việc thu hẹp này so với quy định của Luật hiện hành; đánh giá tác động của việc thay đổi phương thức kê khai từ kê khai hàng năm thành kê khai lần đầu và kê khai bổ sung (khi bầu, bổ nhiệm lại hoặc khi có biến động về tài sản từ 50.000.000 đồng trở lên).
"Từ những lý do như trên, UBTP đề nghị, trước mắt nên giữ nguyên đối tượng kê khai tài sản, thu nhập hoặc thu hẹp ở mức độ hợp lý, tập trung vào các đối tượng giữ vị trí quan trọng ở trung ương, địa phương, những khu vực nguy cơ tham nhũng cao để bảo đảm tập trung nguồn lực tiến hành kiểm soát có hiệu quả hơn, tránh hình thức như thời gian vừa qua." - bà Nga cho biết.
Việc mở rộng đối tượng kê khai sẽ được nghiên cứu bổ sung khi đã làm tốt việc kiểm soát tài sản, thu nhập của nhóm đối tượng nêu trên và có đủ nguồn lực đáp ứng cho việc mở rộng đối tượng kê khai tài sản, thu nhập.
Phát hiện tham nhũng, chuyển ngay cơ quan điều tra
Về xử lý hành vi tham nhũng được phát hiện qua hoạt động thanh tra, kiểm toán, Chính phủ trình Quốc hội 2 phương án. Một là dự thảo Luật quy định “Trường hợp phát hiện hành vi có dấu hiệu tham nhũng thì người ra quyết định thanh tra từ cấp tỉnh trở lên, người ra quyết định kiểm toán phải chỉ đạo xác minh, làm rõ tính chất, mức độ của hành vi tham nhũng, ra kết luận và khi có dấu hiệu tội phạm thì chuyển ngay hồ sơ vụ việc sang cơ quan điều tra, đồng thời thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp biết”. Trường hợp không đủ điều kiện xác minh, làm rõ, kết luận thì chủ động chuyển vụ việc cho cơ quan điều tra, đồng thời thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp biết.
Phương án 2 là không quy định nội dung này trong dự thảo Luật mà thực hiện theo quy định của Luật Thanh tra, Luật Kiểm toán Nhà nước và Bộ luật Tố tụng hình sự.
Đa số ý kiến UBTP đề nghị giữ nguyên như quy định của Luật PCTN hiện hành, theo đó, khi phát hiện hành vi tham nhũng thì cơ quan ra quyết định thanh tra, kiểm toán phải chuyển ngay hồ sơ cho cơ quan điều tra nhằm đảm bảo xử lý hiệu quả, kịp thời tội phạm tham nhũng.
Các ý kiến này cho rằng, đa số các vụ việc tham nhũng đều có tính chất phức tạp, người có hành vi tham nhũng là người có chức vụ, quyền hạn, nên việc xác minh, điều tra để phát hiện tội phạm tham nhũng đòi hỏi phải có chuyên môn, nghiệp vụ tố tụng và có những quyền hạn nhất định thuộc về lĩnh vực tố tụng (như áp dụng các biện pháp theo dõi bí mật, điều tra đặc biệt…).
Do đó, khi phát hiện hành vi tham nhũng, nếu cơ quan ra quyết định thanh tra, kiểm toán giữ lại vụ việc để xác minh, làm rõ, ra kết luận thì có thể sẽ dẫn đến tình trạng xử lý kéo dài, người có hành vi tham nhũng có thể hợp thức hoá các chứng từ, che giấu dấu vết tội phạm, không loại trừ đối tượng có thể bỏ trốn… gây khó khăn cho hoạt động điều tra, xử lý sau này.
Mặt khác, khi vụ việc được chuyển sang cơ quan điều tra thì quá trình xác minh, điều tra làm rõ vụ việc có sự kiểm sát của Viện kiểm sát nên sẽ bảo đảm khách quan hơn, tránh bỏ lọt tội phạm.
Đồng thời, các ý kiến này cũng cho rằng, hiện nay có tình trạng các cơ quan thanh tra, kiểm toán tiến hành nhiều hoạt động, phát hiện nhiều sai phạm, nhưng ít vụ việc được chuyển sang cơ quan điều tra trong khi tình hình tham nhũng được đánh giá là “vẫn nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều cấp, nhiều ngành”, dẫn đến khả năng bỏ lọt tội phạm tham nhũng.
Do đó, UBTP đề nghị, dự thảo Luật cần xác định trách nhiệm của cơ quan thanh tra, kiểm toán trong trường hợp các cơ quan này khi tiến hành thanh tra, kiểm toán không phát hiện vụ việc có dấu hiệu tham nhũng chuyển cơ quan điều tra, nhưng sau đó các cơ quan có thẩm quyền lại phát hiện ra tội phạm tham nhũng.
Xuân Hưng
Ý kiến bạn đọc