Nghiên cứu tổng quan về hội chứng sa sút trí tuệ ở Việt Nam do Hội Y tế công cộng Việt Nam tiến hành cho thấy, tỷ lệ mắc hội chứng sa sút trí tuệ ở người cao tuổi Việt Nam nằm trong khoảng từ 4 - 8%.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới có 15% người cao tuổi có rối loạn tâm thần. Các rối loạn thường gặp nhất là trầm cảm, mất trí nhớ (sa sút trí tuệ), lo âu, lạm dụng chất gây nghiện. Vì vậy, đưa chăm sóc sức khỏe tâm thần vào hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu sẽ giúp nhiều người được tiếp cận điều trị, đặc biệt là người cao tuổi.
Số lượng người cao tuổi tại nước ta mắc hội chứng này sẽ tăng lên nếu như không có những can thiệp kịp thời. Từ việc đáp ứng tốt các nhu cầu cơ bản của người cao tuổi như tinh thần, tình cảm, quan hệ xã hội… Cùng với đó, công tác xã hội trong bệnh viện tại Việt Nam cần được triển khai mạnh mẽ nhằm nâng tính hữu hiệu của chăm sóc y tế đối với bệnh nhân, giúp cho người cao tuổi được chăm sóc sức khỏe tốt nhất.
Việc chẩn đoán bệnh này khá phức tạp, chủ yếu dựa vào lâm sàng, chi phí tốn kém. Tuy nhiên, hiện nay các chương trình dịch vụ, can thiệp cho người mắc hội chứng sa sút trí tuệ và người chăm sóc đang rất thiếu tại cộng đồng.
Việt Nam hiện chưa có chương trình phòng chống hội chứng sa sút trí tuệ riêng biệt. Hội chứng này hiện được đưa vào trong nội dung nhỏ của chương trình phòng chống bệnh tâm thần quốc gia và hầu như không có văn bản chính sách nào đề cập đến vấn đề này...
Sa sút trí tuệ không phải là một bệnh cụ thể. Thay vào đó, nó mô tả một nhóm các triệu chứng ảnh hưởng đến khả năng trí tuệ và xã hội nghiêm trọng, đủ để can thiệp vào hoạt động hàng ngày. Nó gây ra bởi điều kiện hoặc thay đổi trong não, các loại khác nhau của chứng mất trí tồn tại tùy thuộc vào nguyên nhân.
 |
| Ảnh minh họa. |
Ai có nguy cơ bị sa sút trí tuệ?
Những người có các yếu tố nguy cơ sau dễ bị sa sút trí tuệ:
- Huyết áp: THA ở tuổi trung niên dễ tăng nguy cơ sa sút trí tuệ, thậm chí bệnh Alzheimer. THA liên quan đến quá trình thoái hóa thần kinh hoặc gây teo não. Ngược lại ở nhóm tuổi rất già, huyết áp thấp dường như lại báo trước khả năng bị sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer.
- Béo phì ở tuổi trung niên có liên quan đến tăng nguy cơ mắc sa sút trí tuệ khi về già. Đái tháo đường gây tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
- Bệnh tim: Bệnh tim mạch thường phối hợp với tăng nguy cơ sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer.
- Bệnh mạch não: Nhồi máu não đa ổ, đột quỵ là những yếu tố nguy cơ chính gây sa sút trí tuệ sau đột quỵ.
- Tăng mỡ máu có mối liên quan giữa tăng cholesterol máu ở tuổi trung niên với bệnh Alzheimer khi về già.
- Uống rượu: Uống rượu quá mức có thể gây sa sút trí tuệ do rượu và làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ do mạch máu. Chế độ ăn: Một số nghiên cứu cho thấy có liên quan giữa chế độ ăn nhiều mỡ bão hòa với tăng nguy cơ bị bệnh Alzheimer...
Dấu hiệu bị sa sút trí tuệ
Sa sút trí tuệ có biểu hiện ban đầu rất nhẹ và tiến triển rất chậm theo thời gian. Ban đầu, sa sút trí tuệ có thể có một vài dấu hiện như: Rất khó để nhớ hoặc quên hết các danh sách. Lú lẫn, gặp vấn đề về ngôn ngữ, khó nhớ được từ cần để diễn tả. Khó tập trung, khó lập luận, khó kiểm soát tài chính. Một số bệnh nhân không thể nhớ đường về nhà, quên những địa điểm quen thuộc với bản thân.
Khi tình trạng nặng lên bệnh nhân rất dễ tức giận, gây hấn. Bệnh nhân tin vào những điều không có thật, không nhận thức được không gian, thời gian. Giảm khả năng tư duy, không thể hoàn thành những hoạt động sinh hoạt thường ngày như ăn uống, tắm rửa, làm vệ sinh cá nhân... Có trường hợp còn mất tự chủ bài tiết, vệ sinh.
Theo cử nhân điều dưỡng tiên tiến, Đại Học Y Hà Nội, không có cách nào có thể phòng tránh sa sút trí tuệ. Tuy nhiên một số hoạt động có thể khiến bộ não khỏe mạnh hơn như: thường xuyên tập thể dục thể thao, tương tác với mọi người , luôn giữ cho bộ não bận rộn ví dụ bằng cách đọc và giải các câu đố
Phương pháp phòng ngừa tối ưu nhất là phát hiện bệnh sớm và có biện pháp điều trị phù hợp. Do vậy, bạn hãy tới gặp bác sĩ ngay khi cảm thấy bản thân hoặc người thân trong gia đình có những biểu hiện của sa sút trí tuệ!
Ý kiến bạn đọc