Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh do vi rút Ebola

(VnMedia) - Bộ Y tế vừa ban hành hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh do vi rút Ebola trong đó nêu rõ các triệu chứng lâm sàng, hình thức lây truyền, đối tượng có nguy cơ mắc bệnh, công tác chẩn đoán và điều trị Ebola...

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên cho biết, bệnh do vi rút Ebola (trước đây gọi là sốt xuất huyết Ebola) là một bệnh truyền nhiễm nặng, dễ lây lan và bùng phát thành dịch; tỷ lệ tử vong cao, có thể lên đến 90%. Bệnh lây truyền do tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với mô, máu và dịch cơ thể của động vật hoặc người nhiễm bệnh (chất nôn, phân, nước tiểu, nước bọt, tinh dịch, mồ hôi hoặc đồ vật của bệnh nhân bị nhiễm vi rút như đồ vải, kim tiêm đã sử dụng,…).

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh : Đó là thành viên gia đình hoặc những người có tiếp xúc gần với người bị bệnh; nhân viên lễ tang, người có tiếp xúc trực tiếp với thi thể bệnh nhân; nhân viên y tế trực tiếp chăm sóc bệnh nhân; thợ săn, người sống trong rừng có tiếp xúc với động vật ốm hoặc chết (tinh tinh, vượn người, khỉ rừng, linh dương, nhím, dơi ăn quả…) và người vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ động vật bị nhiễm vi rút.

Triệu chứng lâm sàng : Thời gian ủ bệnh từ 2-21 ngày (trung bình từ 4-10 ngày) với các triệu chứng thường gặp bao gồm sốt cấp tính, đau đầu, đau mỏi cơ, nôn/buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, viêm kết mạc, phát ban: ban đầu, ban nhú đỏ sẫm mầu như đinh ghim tập trung ở nang lông, sau hình thành nên tổn thương ban dát sẩn có ranh giới rõ và cuối cùng hợp thành ban lan tỏa, thường trong tuần đầu của bệnh. Xuất huyết: đi ngoài phân đen, chảy máu nơi tiêm truyền, ho ra máu, chảy máu chân răng, đái ra máu, chảy máu âm đạo... và sốc và suy đa tạng dẫn đến tử vong.

Chẩn đoán ca bệnh Ebola :

- Ca bệnh nghi ngờ: Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ và triệu chứng lâm sang có yếu tố dịch tễ trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng, như tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã khẳng định nhiễm vi rút Ebola; sống hoặc đi tới từ vùng có dịch Ebola đang lưu hành. Sốt và/hoặc có các triệu chứng như đau đầu nặng, đau cơ, nôn, tiêu chảy, đau bụng hoặc xuất huyết không rõ nguyên nhân. 

Ca bệnh xác định: Ca bệnh được khẳng định bằng xét nghiệm RT-PCR dương tính. Bệnh do vi rút Ebola cần phải phân biệt với: Sốt xuất huyết Dengue; Bệnh do liên cầu lợn (Streptococcus suis); Nhiễm trùng huyết do não mô cầu; Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn; Bệnh do xoắn khuẩn (Leptospira); Sốt rét có biến chứng. Về điều trị, hiện không có điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị hỗ trợ. 

Để phòng lây nhiễm vi rút Ebola cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt. Khi phát hiện người nghi ngờ nhiễm vi rút Ebola cần phải khám và cách ly kịp thời.

Tại các cơ sở y tế phải thực hiện các phương pháp phòng ngừa chuẩn và phòng ngừa theo đường lây:

Đối với người bệnh cần cách ly, điều trị tại cơ sở y tế theo hướng dẫn của Bộ Y tế; Sử dụng trang bị phòng hộ cá nhân đúng để hạn chế lây truyền bệnh; Hạn chế tiếp xúc, vận chuyển bệnh nhân, trong trường hợp cần vận chuyển phải sử dụng trang bị phòng hộ cá nhân và xe chuyên dụng.

Các vật dụng bị ô nhiễm, đồ thải bỏ và chất thải của bệnh nhân cần phải khử trùng và xử lý theo quy định. Vi rút Ebola tiếp tục được bài tiết qua tinh dịch và sữa mẹ vì vậy cần tư vấn cho bệnh nhân cách phòng tránh lây truyền sau khi xuất viện.

Đối với nhân viên y tế : Người trực tiếp điều trị, chăm sóc bệnh nhân hoặc làm nhiệm vụ về vệ sinh môi trường, vệ sinh mai táng, quản lý chất thải phát sinh trong chăm sóc, điều trị người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm vi rút Ebola phải đảm bảo không tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể và các chất thải của bệnh nhân. Trong khi làm việc phải đeo 2 găng tay sạch, đi ủng bảo hộ, mũ bảo hộ (nên dùng loại áo có liền mũ); Mặc áo choàng không thấm nước (dùng một lần) để khoác bên ngoài quần áo và những vùng da hở; Đeo tạp dề không thấm nước bên ngoài quần áo khi thực hiện công việc vất vả; Đeo phương tiện bảo vệ mặt để tránh bắn vào mũi, miệng và mắt như khẩu trang y tế (N95), kính bảo hộ hoặc kính che mặt.

Trước khi ra khỏi khu vực cách ly chăm sóc, điều trị bệnh nhân phải cởi và bỏ phương tiện bảo vệ cá nhân và phương tiện phải được xử lý như chất thải y tế lây nhiễm. Nhân viên y tế cần lập danh sách những người tiếp xúc gần và theo dõi tình trạng sức khỏe trong vòng 21 ngày kể từ khi tiếp xúc lần cuối. Tư vấn cho người tiếp xúc về các dấu hiệu bệnh và các biện pháp phòng, chống để tự phòng bệnh, tự theo dõi, phát hiện sớm các triệu chứng của bệnh Ebola.

Nếu xuất hiện các triệu chứng của bệnh cần thông báo ngay cho cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Đối với cơ sở y tế cần tổ chức thực hiện phòng ngừa như có phòng cách ly chuẩn theo hướng dẫn về phòng ngừa cách ly của Bộ Y tế; luôn có sẵn các phương tiện cần thiết cho cách ly.

Tất cả các nhân viên y tế tham gia chăm sóc, điều trị bệnh nhân phải được tập huấn về sử dụng các phương tiện phòng hộ cá nhân và các biện pháp phòng ngừa khác; Tổ chức kiểm tra, giám sát việc tuân thủ phòng ngừa lây nhiễm Ebola trong cơ sở y tế; Hướng dẫn công tác vệ sinh môi trường, quản lý chất thải trong chăm sóc, điều trị người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm vi rút Ebola tại cơ sở y tế. Hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu với vi rút Ebola