'Thành phố chết' ở Philippines: Cái giá quá đắt cho sự an toàn

Gần 10 tháng sau khi ông Rodrigo Duterte trở thành tổng thống của Philippines và bắt đầu cuộc chiến chống ma túy, tỷ lệ giết người ở quốc gia này đã tăng lên đáng kể.

Santa Nino, khu phố nội thành của vùng thủ đô Manila, là nơi xảy ra những vụ giết người gây sốc nhất. Khi những vụ giết người đầu tiên xảy ra ở khu phố nghèo này, một phóng viên địa phương đã gọi nó là "thành phố của những người chết".

Đám tang của một đứa trẻ

Maria Musabia chậm rãi bước sau hai chiếc quan tài trắng, loại quan tài nhỏ rẻ tiền, trên đường cùng cả đoàn tiến tới một rãnh nông. Người phụ nữ 68 tuổi lấy khăn che đôi mắt. Khi quan tài được mở ra lần cuối, nỗi đau khiến thân người bà chao đảo.

Đó là lần cuối cùng bà được thấy gương mặt con trai và cháu trai của mình.

Người cháu 5 tuổi của bà, Francisco, được hạ xuống hố chôn. Hai hộp đồ chơi còn mới được đặt ở đầu quan tài. Bụi đất nhanh chóng phủ lên trên. Thi thể mong manh của cậu bé sẽ nằm lại ở đây, bên cạnh con đường của nghĩa trang do chi phí của một phần mộ tử tế quá cao với gia đình họ.

Domingo Manosca, 44 tuổi, được chôn cùng ngày với con trai Francisco. Ông làm nghề lái xe xích lô và bị giết trong chính căn nhà của mình vì buôn bán ma túy, điều mà gia đình ông phủ nhận.

Santo Nino là một khu vực nghèo ở thành phố Pasay, một trong 16 thành phố tạo thành Vùng Thủ đô Quốc gia, còn được gọi là Metro Manila. Hơn 4 triệu người dân ở đây sống trong những khu ổ chuột bẩn thỉu. Họ thiếu việc làm, thiếu nước sạch và thiếu chỗ ở tử tế.

Từ trục đường chính của Santo Nino, chỉ cần vài lần rẽ là đến được những con hẻm ngập rác nơi gia đình Domingo sinh sống.

Trong căn hộ nhỏ bé này, sau khi bước qua chiếc cầu thang ọp ẹp, người ta sẽ thấy căn phòng cũ nát mà gia đình ông gọi là nhà. 8 người từng ngủ trong căn nhà này, giờ chỉ còn có 6.

Vợ của ông, Elizabeth Navarro, không chỉ là một góa phụ. Ở tuổi 29, cô đã trải qua nỗi đau mất con trai. Phóng viên của CNN gặp Elizabeth khi cô đang mang thai đứa con thứ 5.

Cô nhớ lại buổi tối hồi đầu tháng 12 năm ngoái, Domingo đang mò mẫm sửa đầu DVD thì từ trong bóng tối, tiếng súng nổ xuyên qua tấm ván ép mà gia đình họ dựng làm tường ngăn. Domingo bị giết chết. Một viên đạn khác găm vào trán Francisco trong khi cậu bé đang ngủ gần đó.

Chiến dịch 'hành quyết không cần xét xử' ở Philippines Tổng thống Rodrigo Duterte tuyên bố sẽ không nương tay cho đến khi tên trùm ma túy cuối cùng đầu hàng, bất chấp những cáo buộc vi phạm nhân quyền khi “hành quyết không cần xét xử".

‘Gõ cửa và đầu thú’

Theo thống kê của Cảnh sát Quốc gia Philippines, Domingo và Francisco là hai trong số 7.500 ca tử vong liên quan đến ma túy xảy ra ở nước này trong 6 tháng qua.

Gần đây, sau khi các cảnh sát biến chất giết chết một doanh nhân Hàn Quốc, ông Duterte đã yêu cầu tổng kiểm tra Cảnh sát Quốc gia Philippines.

“Hãy làm sạch hàng ngũ của các bạn. Xem xét lại những trường hợp này. Hãy đưa tôi danh sách để xem những kẻ súc sinh đó là ai”, ông phát biểu trong cuộc họp báo cuối tháng 1.

Cùng với sự gia tăng của các vụ giết người, cư dân Santa Nino nói rằng đường phố của họ giờ an toàn hơn trước. Những kẻ buôn ma túy và nghiện ngập từng lảng vảng trong khu vực đã bị dẹp bỏ, tống giam hoặc buộc phải lẩn trốn. Tuy nhiên, sự an toàn này đi kèm với giá đắt.

Giống như nhiều người nghèo ở Philippines, Domingo sử dụng ma túy đá như một cách để quên đi cuộc sống đói khổ của mình. Nhiều người sử dụng chất kích thích này để vượt qua những giờ lao động nặng nhọc kéo dài hàng ngày, ví dụ như công việc lái xe xích lô của Domingo.

Theo lời kêu gọi của chiến dịch chống ma túy mang tên “Gõ cửa và đầu thú”, Domingo cùng khoảng 1,2 triệu người Philippines khác đã ra đầu thú. Maria nói rằng con trai bà chỉ sử dụng chứ không buôn bán ma túy như báo chí địa phương đưa tin.

Dù thế nào, việc đầu thú đã không cứu được Domingo. Ông trở thành mục tiêu của các sát thủ và bị bắn chết ngay trong ngôi nhà của mình.

Người đầu bạc tiễn kẻ đầu xanh

Vào ngày Maria chôn cất con trai và cháu nội của bà, ở cách đó không xa, Ricardo Medina lặng lẽ đứng quan sát.

Ricardo, người trông coi khu nghĩa trang thành phố Pasay, thấu hiểu nỗi đau của họ hơn ai hết. Gần 2 tháng trước, chính ông đã tự tay chôn cất con trai Ericardo của mình.

Ericardo bị đâm nhiều lần và khuôn mặt của anh bị cuốn trong băng keo, một dấu hiệu cho thấy thủ phạm là các sát thủ.

“Tôi chôn cất con trai trong ngôi mộ được dành cho tôi”, Ricardo nói. Đây đáng lẽ là nơi ông được chôn chung cùng người vợ quá cố của mình. Họ đã bỏ xương cốt của bà vào trong bao tải và đẩy vào bên trong để nhường chỗ cho thi thể của Ericardo.

Khuôn mặt của người cha 68 tuổi in hằn dấu vết của khổ đau, tuổi tác và đói nghèo. Năm ngoái, ông từng trải qua cơn đột quỵ. Tuy nhiên, Ricardo quá nghèo để có thể nghĩ tới chuyện nghỉ hưu.

Ông hiện sống cùng người vợ thứ 2 giữa những tấm bia mộ của khu nghĩa trang này, nơi ông làm việc trong suốt 50 năm qua. Trong không gian giữa 2 bức tường của các ngôi mộ xếp chồng lên nhau, Ricardo sống cùng vợ, con chó của họ và vài người con còn sống trong tổng số 18 đứa con của ông.

Nghĩa trang này cho họ một nơi khô ráo để ngủ và cất giữ những đồ đạc lặt vặt bao gồm một chiếc TV xách tay nhỏ, một chiếc quạt máy cùng một số quần áo và giày dép đã cũ mòn.

Ericardo làm phụ xe trên xe jeepney, loại phương tiện công cộng gần giống xe buýt ở Philippines. Vào đêm bị giết, anh đang ra ngoài ăn uống cùng bạn bè. Ricardo khẳng định con trai ông không buôn bán ma túy.

Ricardo nói ông ghét ma túy và bản thân ông không sử dụng ma túy đá.

Ông thường lo lắng mỗi khi thấy con cái ra ngoài vào buổi tối. Buổi sáng sau ngày con trai bị giết, ông nhận ra thi thể của Ericardo trên truyền hình địa phương nhờ hình xăm trên cánh tay có ghi tên họ của gia đình. Ông đã bảo các con đi tìm xác của Ericardo và đưa về nhà ở khu nghĩa trang.

Mộ của Ericardo cách chỗ ở của gia đình gần 10 m. Ngôi mộ không được quét sơn, phần bia cũng được viết đơn giản: ERICARDO MEDINA - 18/1/1993 - 16/11/2016. Phía dưới là tên của mẹ anh, Yollanda, người qua đời gần 20 năm trước.