Nguồn phóng xạ bị mất có ảnh hưởng đến tính mạng con người?

Nguồn phóng xạ vừa bị mất ở Nhà máy Xi măng Bắc Kạn đã khiến người dân lo lắng. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của nó ra sao đối với tính mạng con người đã được Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và Hạt nhân trả lời.

Theo ông Vương Hữu Tấn, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và Hạt nhân (Bộ Khoa học và Công nghệ), nguồn phóng xạ vừa bị mất ở Nhà máy Xi măng Bắc Kạn rất nhỏ, chỉ có giá vài triệu đồng và không ảnh hưởng tới tính mạng con người.

Ông Tấn cho rằng, việc mất nguồn phóng xạ là do cục Cs-137 này chỉ có kích thước bằng một hạt đậu nhưng được để trong một bình chì nặng hơn 7 kg. Kẻ trộm thấy kim loại nặng tưởng tài sản có giá trị nên lấy đi. "Việc đặt nguồn phóng xạ này trong bình chì nhằm đảm bảo không thể có phóng xạ ra môi trường, ảnh hưởng đến người xung quanh", ông Tấn lý giải.

Ông Tấn khẳng định, nguồn phóng xạ Cs-137 bị mất rất nhỏ, không nguy hại đến tính mạng con người. "Nguồn Cs-137 này được sử dụng trong hoạt động công nghiệp nên mức độ ảnh hưởng thấp so với các nguồn sử dụng ở các cơ sở bức xạ hạt nhân cao. Do đó, không tìm thấy cũng không ảnh hưởng gì. Nhưng về nguyên tắc phải truy tìm bằng được nhằm giảm thiểu những tác động không đáng có đến người dân", ông Tấn nói.

Dẫn chứng có một số vụ như vụ mất nguồn phóng xạ tại Bà Rịa - Vũng Tàu cách đây vài năm không tìm thấy, ông Tấn cho biết thêm, nguồn phóng xạ này chỉ có giá vài triệu đồng. Các doanh nghiệp mua từ Trung Quốc về lắp đặt cho nhà máy của mình.

Với các nguồn phóng xạ được sử dụng trong doanh nghiệp, Bộ Khoa học và Công nghệ đã có nhiều quy định cụ thể  về cấp phép, quản lý sử dụng. Tháng 7/2015, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Chỉ thị về việc này.

Cận cảnh nhà máy xi măng Bắc Kạn, hiện nhà máy này đã ngừng hoạt động (Ảnh: Phapluat plus)

Còn theo Sở Khoa học và Công nghệ Bắc Kạn, Qua đo phông phóng xạ môi trường tại khu vực Công ty xi măng Bắc Kạn, các tuyến đường giao thông và các khu khả nghi trong thành phố, kết quả không phát hiện thấy mức phóng xạ môi trường bất thường. 

Ông Lê Văn Thế, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Bắc Kạn cũng cho biết: nguồn phóng xạ Cs-137 của Công ty Cổ phần Xi măng Bắc Kạn sử dụng để kiểm tra mức xả clinker trong công nghệ xi măng lò đứng. Nguồn phóng xạ Cs-137 bị mất là nguồn phóng xạ kín, được đặt ở tâm của một bình chì hình trụ (kích thước đường kính khoảng 10 x 20 cm, màu ghi xám, nặng khoảng 03-04 kg). Bình chì có tác dụng che chắn bức xạ thoát ra ngoài môi trường. Theo tài liệu của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế thì nguồn loại này là không nguy hiểm cho con người, không người nào có thể bị tổn thương bởi nguồn phóng xạ loại này khi tiếp xúc gần.

Nguồn phóng xạ bị mất như thế nào?

Liên quan đến sự cố mất nguồn phóng xạ trên, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Kạn đã chính thức thông tin về sự việc. Theo đó, Công ty này có sử dụng một nguồn phóng xạ Cs - 137, số seri Cs7 - 23DT theo giấy phép số 270/GP - ATBXHN ngày 12/8/2010, có giá trị đến hết ngày 31/8/2013.

Tuy nhiên do làm ăn thua lỗ, Công ty Cổ phần Xi măng Bắc Kạn bị chi cục Thi hành án Dân sự Thị xã Bắc Kạn (Bắc Kạn) đã ra quyết định thi hành án vào cuối năm 2014.

Đầu năm 2015, Chi cục Thi hành án dân sự TX Bắc Kạn tiến hành kê biên tài sản của Công ty và giao cho Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển (BIDV) chi nhánh Bắc Kạn quản lí.

Đến tháng 5/2015, Sở Khoa học và Công nghệ đã mời Chi cục Thi hành án dân sự TP Bắc Kạn, Ngân hàng Cổ phần Đầu tư và phát triển và ông Đinh Văn Bằng, nguyên Giám đốc Công ty Xi măng Bắc Kạn đi kiểm tra nguồn phóng xạ lưu kho.

Do ông Bằng đã vắng mặt nên các bên có mặt đã lập biên bản đề nghị Ngân hàng BIDV quản lí, bảo vệ nguồn được lưu trữ trong kho, dán cảnh báo trên mặt hòm đựng nguồn phóng xạ và ở cửa kho để cảnh báo nguy hiểm.

Sau quá trình làm việc, xác minh quyền sở hữu về nguồn phóng xạ Cs-137 của Công ty xi măng Bắc Kạn, sở Khoa học và Công nghệ đã ra văn bản đề nghị Công ty xi măng, ông Đinh Văn Bằng, quyền Giám đốc làm thủ tục di chuyển đến khu lưu trữ an toàn, đồng thời gửi văn bản này cho Cục An toàn và Bức xạ hạt nhân chỉ đạo, hướng dẫn việc vận chuyển nguồn phóng xạ để lưu giữ theo quy định của Pháp luật.

Ngày 25/11/2015, UBND tỉnh đã ban hành văn bản yêu cầu Công ty làm thủ tục di chuyển nguồn phóng xạ Cs - 137 về nơi bảo quản an toàn trước ngày 15/12/2015.

Ngày 10/12/2015, ông Đinh Văn Bằng đã đến sở Khoa học và Công nghệ để được hướng dẫn làm thủ tục, hồ sơ lưu trữ nguồn phóng xạ Cs - 137 theo quy định và đã được hướng dẫn các thủ tục, liên hệ với Cục An toàn bức xạ và hạt nhân.

Khoảng 8h30 ngày 15/12/2015, ông Đinh Văn Bằng đã gọi điện thoại cho sở Khoa học và Công nghệ thông báo nguồn Cs - 137 của Công ty đã bị mất cắp.