(VnMedia) - Bác sĩ Trần Thu Thủy, Bệnh viện Nhi Trung ương, dậy thì là giai đoạn cơ thể thay đổi cả về thể chất và tâm lý để chuyển từ một đứa trẻ thành người trưởng thành. Quá trình này thường bắt đầu xuất hiện ở lứa tuổi 8-13 đối với bé gái, và 9-14 đối với bé trai.
Dậy thì được coi là sớm nếu xuất hiện trước 8 tuổi (bé gái) và 9 tuổi (bé trai). Quá trình này được coi là muộn nếu chưa bắt đầu ở tuổi 13 (nữ) và tuổi 14 (nam). Những nghiên cứu gần đây cho thấy, dậy thì xuất hiện ngày càng sớm hơn, đặc biệt là ở các bé gái.
Theo BS Trần Thu Thủy, dậy thì bao gồm sự tăng trưởng nhanh của cơ và xương, sự thay đổi hình dáng và kích thước cơ thể cùng với sự hình thành khả năng sinh sản.
Ảnh minh họa.
Dậy thì ở bé gái
Quá trình này thường bắt đầu khi các bé được 10,5 tuổi.
Dấu hiệu đầu tiên là ngực phát triển. Ngực nhú lên thành những cục nhỏ dưới núm vú, ở một hoặc cả hai bên. Những cục này có thể cứng và có kích thước khác nhau. Thời điểm này trẻ thường bắt đầu cao nhanh.
Sau khoảng 6 tháng, lông mu xuất hiện (mặc dù ở một số trẻ, mọc lông mu lại là biểu hiện đầu tiên của dậy thì), rồi đến lông nách.
Trong vài năm tiếp theo, ngực tiếp tục lớn lên, lông mu và cơ quan sinh dục ngoài tăng trưởng dần dần, dẫn tới kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Thay đổi này thường xuất hiện vào 12,5 - 13 tuổi, khoảng 2 năm sau khi bắt đầu dậy thì.
Cơ thể tiếp tục phát triển và toàn bộ quá trình dậy thì hoàn tất sau 3-4 năm, với ngực, quầng vú và lông mu phát triển như ở người lớn.
Trong giai đoạn dậy thì, các bé gái thường cao trung bình 7 - 8 cm/năm, và đạt đỉnh điểm khi kỳ kinh đầu tiên xuất hiện. Trẻ thường dừng cao khoảng 2 năm sau khi có kinh.
Dậy thì ở bé trai
Quá trình này thường bắt đầu muộn hơn ở con trai, trung bình là 11,5 - 12 tuổi.
- Dấu hiệu dậy thì đầu tiên là tăng kích thước tinh hoàn.
- Vài tháng sau, lông mu bắt đầu mọc.
- Lông mu, lông nách, tinh hoàn và dương vật tiếp tục phát triển.
Nam đạt tốc độ tăng chiều cao tối đa chậm hơn nữ 2-3 năm. Hiện tượng này thường bắt đầu bằng bàn tay và bàn chân to ra, rồi đến cánh tay và cẳng chân, thân và ngực phát triển.
Những thay đổi khác bao gồm giọng trầm hơn, cơ bắp to lên, có khả năng cương cứng và xuất tinh (đặc biệt là xuất tinh tự nhiên, còn gọi là 'giấc mơ ướt'). Ở một số em trai, ngực có thể phát triển.
Những thay đổi trên vẫn tiếp tục, quá trình dậy thì hoàn thành sau 3-4 năm với lông mu, tinh hoàn và dương vật đạt kích thước như ở người lớn. Tiếp theo ngực và râu phát triển.
Các bé trai đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất chậm hơn các bạn gái, thường là khi lên 14 tuổi.
Dậy thì ở cả hai giới đều liên quan tới ra mồ hôi nách, cơ thể có mùi, nổi mụn trứng cá.
Những lưu ý khi trẻ dậy thì sớm
- Khi trẻ bắt đầu có biểu hiện sớm dậy thì như trên, những thay đổi về bên ngoài của trẻ dễ khiến trẻ cảm thấy sợ hãi vì sự khác biệt so với chúng bạn, chúng dễ bị tự ti, cô đơn, vì thế bạn nên nhận ra sớm những thay đổi của trẻ để kịp thời can thiệp, giảng giải cho trẻ những bài học về giới tính để trẻ hiểu biết và tự tin hơn.
- Hãy chia sẻ, tâm sự với trẻ giống như một người bạn chứ không nên áp đặt trẻ khiến trẻ cảm thấy như bị bắt ép, hãy học cách làm bạn thân của trẻ và khuyên trẻ như thế trẻ sẽ lắng nghe và làm theo bạn, đồng thời chúng sẽ tâm sự với bạn nhiều hơn.
- Ở lứa tuổi này, trẻ bắt đầu có hành vi tình dục nhưng chỉ mang tính bản năng chứ không phải có tính tự chủ và nhận thức rõ về nó, vì vậy chúng ta cần có hướng tư vấn dậy bảo trẻ, quan tâm trẻ để trẻ có cái nhìn đúng đắn về tình dục và không bị kẻ xấu lợi dụng xâm hại tình dục.
- Nếu trẻ dậy thì quá sớm do khối u, hoặc do sự rối loạn sự điều tiết hormon thì cần phải đưa trẻ đi khám để có hướng xử trí kịp thời.
Ý kiến bạn đọc