"Thủ phạm" gây viêm và loét dạ dày - tá tràng?

(VnMedia) - Viêm dạ dày là bệnh với các triệu chứng rối loạn tiêu hóa trên, như đau vùng thượng vị, đầy hơi, khó tiêu...

Thực chất, muốn chẩn đoán viêm dạ dày một cách chính xác cần phải dựa vào các hình ảnh tổn thương quan sát được khi nội soi dạ dày như niêm mạc bị phù nề, sung huyết, lấm tấm xuất huyết... Viêm có thể thấy ở toàn bộ dạ dày hoặc chỉ ở một vùng của dạ dày (ví dụ viêm thân vị, viêm hang vị). 

 Các vết sướt, trợt niêm mạc dạ dày là những vết loét nông, mất một phần lớp niêm mạc, có thể tiến triển thành loét dạ dày. 
 
Loét dạ dày là ổ loét ăn sâu xuống hết lớp niêm mạc đến lớp cơ dạ dày, có thể tạo thành sẹo ở lớp hạ - niêm mạc dạ dày và đôi khi ăn mòn xuống cả lớp cơ. 
 
Loét hành tá tràng  là ổ loét sâu xuất hiện ở vùng hành tá tràng (hành tá tràng là đoạn đầu tiên hơi phình to của ruột non, tiếp ngay sau lỗ môn vị). 

 Loét hành tá tràng gặp nhiều hơn 4 lần so với loét dạ dày. Khoảng 4% loét dạ dày có thể là tổn thương ung thư (carcinom dạ dày dạng loét), có bờ nhô cao và không đều, khi nghi ngờ cần phải sinh thiết nhiều mẫu để xác định chẩn đoán. 
 
Những yếu tố gây ra viêm và loét dạ dày - tá tràng (DD-TT)

- Do dạ dày tăng tiết acid và pepsin làm phá hủy niêm mạc dạ dày. Bình thường, dạ dày được một lớp chất nhầy bao phủ bên trên để che chở chống lại sự phá hủy của acid. Ở một số người, lớp nhầy bảo vệ này được tạo ra ít hơn thông thường hoặc lượng acid được tiết ra quá nhiều, làm ăn mòn niêm mạc dạ dày và gây ra loét.

- Do nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori (HP) tại dạ dày: tỷ lệ nhiễm HP chiếm khoảng 75% trong loét dạ dày và gần như 100% trong loét hành tá tràng.

- Các nguyên nhân khác: thuốc lá, rượu, u tăng tiết gastrin của tụy tạng gây tăng tiết acid của dạ dày (hội chứng Zollinger - Ellison), dùng aspirin hay thuốc chống viêm không steroid hoặc corticoid quá nhiều hoặc dùng dài hạn (trong đau xương khớp). Ngoài ra, tinh thần căng thẳng lo âu, sau một nhiễm trùng, chấn thương, hoặc bỏng nặng… có thể tạo tình trạng stress cũng làm tăng tiết acid và gây loét.

Helicobacter Pylori (HP) là gì?

 HP là loại vi khuẩn rất hay gặp, sống ở trong lớp nhầy che phủ mặt trong của dạ dày. Tỷ lệ nhiễm HP rất cao, thay đổi tùy từng quốc gia, thường từ 10 - 75% và tăng theo tuổi. Nhiễm HP có thể là một trong những nguyên nhân gây ra viêm, loét DD-TT và kể cả ung thư dạ dày. HP lây nhiễm qua đường tiêu hóa do ăn uống, lây trực tiếp từ nước bọt hoặc qua các dụng cụ y tế thực hiện tại ống tiêu hóa không được khử khuẩn sạch. 
  Triệu chứng của viêm và loét dạ dày - tá tràng

 Nhiễm HP có thể không có triệu chứng. Viêm dạ dày do nhiễm HP có thể biểu hiện bằng các rối loạn tiêu hóa xảy ra sau bữa ăn 15 - 60 phút như đau bụng, cảm giác khó chịu, nặng tức bụng thường xuyên, đầy bụng, trướng hơi, nóng rát vùng trên rốn, buồn nôn, chán ăn…
 
Loét tá tràng thường đau muộn khoảng 2 - 3 giờ sau ăn và khi ăn thêm thì bớt đau, nhiều khi đau khởi phát vào lúc 2 giờ sáng khi đang ngủ. Loét dạ dày thường đau sớm, khoảng 1/2 giờ sau ăn, đau kéo dài và nặng hơn, kèm sút cân.

Dấu hiệu của bệnh

Biểu hiện thường gặp nhất là đau vùng thượng vị. Triệu chứng đau thường liên quan tới bữa ăn từ 30 phút - 2 giờ, đau có thể xuất hiện khi đói hoặc nửa đêm về sáng. Có khi chỉ biểu hiện bằng cồn cào, ăn vào thì dịu đi. Đau bụng có thể xuyên ra sau lưng, đau lan sang phải.

Đau còn có tính chu kỳ: đau khoảng 2-8 tuần kể cả không điều trị gì thì triệu chứng đau cũng giảm, sau đó sẽ có đợt đau tái phát.

Các biến chứng của loét dạ dày - tá tràng

Đây là căn bệnh nhiều người mắc nhưng chưa được quan tâm đúng mức, nhiều người đến bệnh viện khi đã xuất hiện nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là quá muộn để cho kết quả điều trị tốt.

Xuất huyết tiêu hóa : Người bệnh đau bụng nhiều, nôn ra máu, đại tiện phân đen như nhựa đường.

Hẹp môn vị làm bệnh nhân nôn nhiều, không thể ăn được, ăn vào gây nôn và đau bụng, khiến cơ thể bị suy nhược.

Thủng dạ dày hoặc tá tràng : Đột ngột người bệnh thấy đau bụng dữ dội, bụng căng cứng, nôn ra máu, nếu không cấp cứu kịp thời dễ bị tử vong.

Ung thư dạ dày: Trong loét hành tá tràng thì không gây ung thư nhưng loét dạ dày là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến ung thư. Nhiều người đau dạ dày hàng chục năm không điều trị triệt để, đến khi sức khỏe giảm sút nhiều đi khám thì đã thành ung thư.

Lưu ý

- Không nên lạm dụng nội soi nhiều lần. Thời gian, liều lượng và thuốc điều trị cần theo chỉ định của bác sĩ.
- Loét dạ dày thường là lành tính nhưng cũng có thể là ác tính (tức ung thư). Việc theo dõi và điều trị cần được tiến hành nghiêm ngặt tại bệnh viện chuyên khoa.
- Trước khi kiểm tra đã tiệt trừ hết HP hay chưa, cần phải ngưng dùng các thuốc giảm tiết acid ít nhất 2 tuần và kháng sinh ít nhất 4 tuần thì kết quả mới chính xác.