Rối loạn tâm thần: Dấu hiệu dễ bị bỏ qua

(VnMedia)  -  Cuộc sống hiện đại, môi trường ngày càng ô nhiễm, tiếng ồn càng nhiều, cuộc sống càng căng thẳng thì bệnh rối loạn tâm thần càng tăng. Bệnh tâm thần thường không gây chết đột ngột nhưng làm giảm sút khả năng lao động, học tập, làm đảo lộn sinh hoạt, gây căng thẳng cho các thành viên trong gia đình và tổn hại cả về kinh tế.

Sức khỏe tâm thần là do thần kinh trung ương đảm nhiệm. Hệ thần kinh có 2 chức năng đó là chức năng thông thường và chức năng cao cấp. Những chức năng thông thường thì chi phối vận động, cảm giác, phản xạ và dinh dưỡng. Những chức năng cao cấp của hệ thần kinh là: cảm giác, tri giác, ý thức, chú ý, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng...

Khi người bệnh bị rối loạn chức năng cao cấp của hệ thần kinh thì người ta có những biểu hiện bệnh lý và những biểu hiện ấy được gọi là những biểu hiện của rối loạn tâm thần. Bệnh tâm thần là những bệnh do hoạt động não bộ bị rối loạn gây nên những biến đổi bất thường về lời nói, ý tưởng, hành vi, tác phong, tình cảm...

Bác sỹ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng phòng Phòng Điều trị bệnh nhân tâm thần nam và Điều trị nghiện chất, Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia - Bệnh viện Bạch Mai cho biết, các bệnh lý tâm thần chủ yếu như tâm thần phân liệt hay các rối loạn cảm xúc lưỡng cực hiếm khi xuất hiện một cách đột ngột. Thông thường gia đình, bạn bè, giáo viên, hay bản thân cá nhân nhận ra rằng “có điều gì đó không ổn cho lắm” trong suy nghĩ, cảm xúc, hay hành vi của họ trước khi một trong những bệnh lý này xuất hiện ở dạng đầy đủ.

Nguyên nhân gây rối loạn tâm thần

Nguyên nhân các bệnh tâm thần là một vấn đề phức tạp. Hiện nay, có những bệnh tâm thần nguyên nhân đã rõ ràng, nhưng vẫn còn nguyên nhân một số bệnh tâm thần chưa xác định được.

- Do tổn thương trực tiếp tại tổ chức não hay ngoài não gây trở ngại hoạt động của não: Chấn thương sọ não, nhiễm trùng thần kinh (viêm não, giang mai thần kinh...), nhiễm độc thần kinh (nghiện rượu, ma tuý, nhiễm độc thực phẩm, nhiễm độc hóa chất công nghiệp, nông nghiệp...), các bệnh mạch máu não, các tổn thương não khác (u não, teo não, xơ rải rác, tai biến mạch máu não...); Do các bệnh cơ thể ảnh hưởng đến hoạt động não: các bệnh nội khoa, nội tiết, các bệnh về chuyển hóa và thiếu vitamin...

- Do tâm lý: stress, căng thhẳng, lo âu, ám ảnh,...cũng là những nguyên nhân dẫn đến rối loan tâm than.

- Do cấu tạo thể chất bất thường: Các dị tật bẩm sinh, thiếu sót về hình thành nhân cách.

- Do các nguyên nhân khác: Do có sự kết hợp phức tạp của nhiều nguyên nhân khác nhau (di truyền, chuyển hóa, miễn dịch, cấu tạo thể chất...) nên khó xác định nguyên nhân chủ yếu.

Dấu hiệu bệnh

-  Sống thu mình, không quan tâm đến những người khác hay các sự vật, hiện tượng xung quanh.
- Các chức năng suy giảm như bỏ chơi thể thao, kết quả học tập giảm sút, hay khó khăn trong việc thực hiện các công việc quen thuộc.
-  Có vấn đề với sự tập trung, ghi nhớ, hay tư duy lô-gic và lời nói khó giải thích.
-   Tăng nhạy cảm với các cảnh vật, âm thanh, vị giác hay xúc giác; có sự tránh né các tình huống gây kích thích quá mức.
-  Sống thờ ơ, vô cảm, không tham gia các hoạt động xã hội.
-  Mơ hồ, ảo tưởng, xa rời với môi trường xung quanh, có cảm giác không thực.
- Phóng đại về năng lực cá nhân, tin bào những ảnh hưởng vô lý, tư duy "ma thuật" điển hình của thời thơ ấu ở người lớn.
-  Nỗi sợ hãi hay nghi ngờ người khác hoặc có cảm giác lo lắng mạnh mẽ.
- Có những hành vi không điển hình, khác thường, kỳ dị.
- Thay đổi lớn về giấc ngủ và sự thèm ăn hoặc suy giảm trong vệ sinh cá nhân
- Thay đổi nhanh chóng trong cảm xúc hay tính khí thất thường

Nếu một người trải qua nhiều triệu chứng trên cùng lúc có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng trong khả năng học tập, làm việc của người đó hay liên quan đến người khác cần được đưa đến gặp một chuyên gia sức khỏe tâm than.

 Những ý nghĩ tự tử hay những toan tính và suy nghĩ bạo lực kỳ quái hay giết người cần phải được chú ý ngay lập tức. Nếu người bệnh không được điều trị, các triệu chứng sớm có thể tiến triển thành một giai đoạn bệnh tâm thần. Đó là, các cá nhân phát triển những niềm tin không hợp lý (hoang tưởng), rối loạn nghiêm trọng về tiếp nhận tri giác (ảo giác), tư duy và ngôn ngữ bị rối loạn, hoặc nếu không thì trở nên mất liên kết với thực tế. Một giai đoạn bệnh tâm thần có thể phát triển rất từ từ và dẫn tới việc không được điều trị trong một khoảng thời gian dài.

Sự xấu hổ, sợ hãi, phủ nhận, và các yếu tố khác thường ngăn chặn các cá nhân hoặc gia đình họ tìm kiếm sự giúp đỡ, mặc dù sự xuất hiện của những triệu chứng sớm nhất là ở tuổi thanh thiếu niên không phải là do cha mẹ không tốt. Nhưng sự giúp đỡ là có sẵn và việc điều trị cho các bệnh tâm thần chủ yếu ngày này đã trở nên có hiệu quả hơn bao giờ hết.