Thượng viện Ireland có nguy cơ bị xóa sổ

Chính những chương trình thắt lưng buộc bụng khắc nghiệt của nhiều chính phủ châu Âu đang khiến Thượng viện Ireland có nguy cơ bị xóa sổ…

Cách đây vài hôm, với 33 phiếu thuận trên tổng số 60 phiếu, Quốc hội Ireland đã thông qua quyết định tổ chức trưng cầu ý dân về việc giải tán Thượng viện, chuyển sang cơ chế cơ quan lập pháp một viện, sau nhiều phiên tranh luận kéo dài.

Quyết định trên được đưa ra trong khuôn khổ những biện pháp khắc khổ nhằm tiết kiệm 20 triệu euro chi tiêu công theo yêu cầu của bộ ba chủ nợ gồm Liên minh châu Âu (EU), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Trước đó, quyết định trưng cầu ý dân về giải tán Thượng viện cũng đã được Hạ viện Ireland thông qua. Sau khi được Tổng thống ký phê chuẩn, quyết định nói trên sẽ có hiệu lực và mở đường cho cuộc trưng cầu ý dân toàn Ireland dự kiến vào ngày 4/10.

Theo Hiến pháp, Quốc hội Ireland được chia làm 2 Viện. Thượng viện (Seanad Eireann) gồm 60 thượng nghị sỹ trong đó 11 người được Thủ tướng đề cử, 43 người khác được bầu từ 5 Ban chuyên trách (văn hóa, giáo dục; nông nghiệp; lao động, công nghiệp và thương mại, hành chính), 6 thượng nghị sỹ còn lại do các trường đại học bầu ( gồm trường đại học quốc gia Ireland và Đại học Dublin).

Thượng viện nắm rất ít quyền lực trong tay và chỉ có thể lùi thời gian thông qua các luật chứ không thể phủ quyết các dự luật. Tỷ lệ số thượng nghị sỹ phản ánh tỷ lệ thắng cử của các đảng tại bầu cử Hạ viện. Hạ viện (Dail Eireann) có 166 hạ nghị sĩ, được bầu từ 41 đơn vị bầu cử (12 đơn vị bầu 3, 15 đơn vị bầu 4, 14 đơn vị bầu 5 nghị sỹ), mỗi nghị sỹ đại diện cho 30 nghìn dân hay không quá 1 nghị sỹ cho 20 nghìn dân, nhiệm kỳ 5 năm. Hạ viện là cơ quan lập pháp chủ yếu, bầu Thủ tướng và Chính phủ.

Trong thời khủng hoảng, các chính phủ tìm mọi cách cắt giảm chi phí ở bất cứ chỗ nào có thể, những công chức tại các cơ quan nhà nước đã bị “trảm” không thương tiếc ở khắp châu Âu. Nhưng số các nghị sỹ hầu như không thay đổi thậm chí ngay cả khi một số bộ trưởng đã chấp nhận giảm lương. Nếu Ireland làm được như đề xuất trên thì Quốc hội nước này sẽ giảm xuống còn 166 thành viên, mứcgiảm được đánh giá là kinh khủng hơn sự cắt giảm số các nhân viên chính phủ kể từ năm 2008. Chính phủ Ireland cho rằng Thượng viện đã không còn mang lại giá trị đồng tiền khi chỉ đóng góp được rất ít cho quá trình lập pháp trong khi hàng năm nước này mất tới 20 triệu euro, tương đương với khoảng 26,4 triệu USD/năm để duy trì các hoạt động của nó.

Tuy nhiên, động thái của Ireland không phải chưa từng có tiền lệ trên thế giới. New Zealand cũng đã từng xóa bỏ Thượng viện hồi năm 1951. Ở châu Âu,nhiều quốc gia cũng đang xem xét đến việc giảm số lượng các đại biểu nhân dân mặc dù thực tế ít nơi làm vậy. Chỉ trừ Hungary , nước này sẽ giảm số nghị sỹ xuống còn 199 người so với mức 386 người hiện tại sau cuộc bầu cử năm tới.

Theo dự đoán, sự ủng hộ việc tồn tại của Thượng viện Ireland có khả năng là không nhiều. Phần lớn các thượng nghị sỹ hiện nay ít có tiếng nói. Thành viên nổi tiếng nhất trong lịch sử Thượng viện Ireland là nhà thơ và cũng là người từng giành giải Nobel William Butler Yeats. Tuy nhiên, ông đã về hưu từ năm 1928.

Thậm chí, ông Sean Donnelly, một chuyên gia về thăm dò ý kiến công chúng cho rằng rất ít cử tri Ireland để ý đến việc Thượng viện bị bãi bỏ bởi vai trò “mờ nhạt” của cơ quan này trong chính trường.

Kể từ khi cuộc khủng hoảng kinh tế nổ ra, chính phủ Ireland không thể tránh được những lời chỉ trích của công chúng và do đó họ không thể duy trì một Thượng viện xa xỉ, trong khi bắt cử tri phải gánh chịu những chính sách thắt lưng buộc bụng khắc nghiệt. Hiện, Ireland phải chi lương hàng năm cho mỗi thượng nghị sỹ vào khoảng 65.000 euro, trong khi lương bình quân của người lao động chỉ vào khoảng 36.079 euro.

Ireland gần như phá sản sau khi bong bóng thị trường bất động sản nổ cách đây 5 năm và nước này thậm chí buộc phải nhận cứu trợ của EU và IMF hồi cuối năm 2010. Hiện chính phủ đang chuẩn bị ngân sách cho năm 2014, vốn sẽ đánh dấu 7 năm buộc bụng của Ireland . Điều đó có nghĩa là nhiều việc làm ở khu vực công sẽ bị mất, lương công chức đang làm việc bị cắt giảm và nhiều cắt giảm chi tiêu khác cùng với việc đưa ra các loại thuế mới.