Mỹ có lợi ích quốc gia ở Biển Đông?

(VnMedia) - Mỹ hôm qua (22/5) đã kêu gọi các nước xây dựng một bộ quy tắc ứng xử có tính ràng buộc về mặt pháp lý ở Biển Đông. Lời kêu gọi này được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc và Philippines đang có cuộc đối đầu căng thẳng kéo dài hơn 1 tháng qua vì tranh chấp bãi cạn Scarborough .

Theo ông Joseph Yousang Yun, một quan chức cấp cao phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương của Mỹ, thông điệp của Washington đã được chuyển đến các quan chức cấp cao của Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong một cuộc họp ở Manila. Tại cuộc họp đó, Mỹ và ASEAN đã bàn về một loạt những vấn đề khu vực và song phương, trong đó có cả vấn đề an ninh hàng hải và Biển Đông.

Ông Yun cho rằng, một bộ quy tắc ứng xử có tính ràng buộc về mặt pháp lý giữa các quốc gia Châu Á có tranh chấp lãnh hải ở khu vực Biển Đông sẽ giúp tháo gỡ những căng thẳng hiện nay trong khu vực.

“Chúng tôi mong chờ ASEAN và Trung Quốc nỗ lực để sớm đưa ra được một bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Điều này sẽ có lợi cho tất cả mọi người”, ông Yun – đại diện của Washington tại cuộc Đối thoại Mỹ-ASEAN lần thứ 25, đã phát biểu như vậy với các phóng viên.

Theo lời ông Yun, cuộc đối đầu hiện nay giữa Philippines và Trung Quốc ở bãi cạn Scarborough không được đưa ra thảo luận trong cuộc họp giữa ASEAN và Mỹ. Tuy nhiên,cả hai bên đều hy vọng các bên trong tranh chấp hiện nay sẽ tìm được một giải pháp hòa bình và cùng nỗ lực vì sự ổn định trong khu vực.

Biển Đông vốn là khu vực giàu dầu mỏ, khí đốt và là nơi có nhiều tuyến đường hàng hải chiến lược quan trọng. Khu vực biển này đang nằm trong tranh chấp giữa Trung Quốc và một loạt nước trong khu vực gồm Philippine, Việt Nam , Brunei , Malaysia và Vùng lãnh thổ Đài Loan. Những cuộc tranh chấp này đã gây ra nhiều cuộc đối đầu căng thẳng và nóng bỏng trong khu vực trong thời gian vừa qua. Điều đó đã làm dấy lên quan ngại về việc, Châu Á có thể trở thành điểm nóng chứa đựng nguy cơ chiến tranh tiếp theo của thế giới.

Lợi ích quốc gia của Mỹ

Mỹ không có tranh chấp lãnh hải nào ở Biển Đông. Tuy nhiên, siêu cường này tuyên bố, họ có lợi ích quốc gia trong việc đảm bảo những cuộc xung đột ở khu vực được giải quyết thông qua con đường hòa bình. Washington cũng cho biết, họ muốn đảm bảo sự tự do hàng hải ở Biển Đông trong bối cảnh những cuộc tranh chấp lãnh hải ở đây đang bùng lên dữ dội.

Trong khi đó, Bắc Kinh cảnh báo Washington tránh xa các cuộc tranh chấp ở Biển Đông. Theo Bắc Kinh, đây là một vấn đề của Châu Á và nó không có liên quan gì đến các nước bên ngoài như Mỹ.

Với tư cách là cường quốc hàng đầu trong khu vực, Trung Quốc chỉ muốn giải quyết các cuộc tranh chấp lãnh hải của họ trên cơ sở song phương, với từng nước nhỏ một. Điều đó sẽ giúp họ có lợi thế trong các cuộc tranh chấp.

Về phần mình, hiểu rõ sức mạnh hạn chế của mình trong cuộc đối đầu với cường quốc lớn như Trung Quốc, nhiều nước có tranh chấp ở Biển Đông đang có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ từ các nước bên ngoài. Trong cuộc khủng hoảng hiện nay, Philippines đang nỗ lực đẩy mạnh sự hợp tác của họ với đồng minh Mỹ và nhiều nước khác trong khu vực. Manila liên tục kêu gọi đưa vấn đề tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc ra giải quyết tại tòa án quốc tế. Tất nhiên, điều này không được phía Bắc Kinh chấp nhận.

Trước những cuộc đối đầu liên tiếp xảy ra ở Biển Đông, năm 2002, ASEAN và Trung Quốc từng ký một thỏa thuận kêu gọi các bên có tranh chấp kiềm chế và dừng ngay các hoạt động chiếm đóng mới ở vùng tranh chấp. Tuy nhiên, thỏa thuận này thiếu tính ràng buộc về mặt pháp lý cũng như không có điều khoản nào quy định hình phạt dành cho những nước có hành vi xử sự không đúng mực. Đó là lý do khiến thỏa thuận năm 2002 giữa ASEAN và Trung Quốc trở nên vô tác dụng và bất lực trước các hành động hiếu chiến ở Biển Đông trong thời gian qua.

“Cơn bão” mới nhất ở Biển Đông bắt nguồn từ sự kiện hôm 8/4, khi tàu chiến lớn nhất của Philippine thuộc lớp Hamilton có cuộc đụng độ với hai tàu hải giám Trung Quốc ở khu vực bãi cạn Scarborough . Vụ va chạm tàu thuyền này đã kéo theo một loạt những diễn biến căng thẳng và đáng lo ngại sau đó. Cơn sóng gió mới ở Biển Đông kéo dài hơn một tháng qua mà chưa có dấu hiệu kết thúc.