Thủ tướng Nhật hứng thất bại nặng nề

Đảng Tomin First (Tokyo Residents First – Người dân Tokyo là trên hết) của Thị trưởng Tokyo Yuriko Koike dự kiến giành được 48-50 ghế trong tổng số 127 ghế quốc hội, trong khi đảng Dân chủ Tự do (LDP) của Thủ tướng Shinzo Abe dự kiến chỉ được 13-39 phiếu, theo kết quả một cuộc khảo sát tại các điểm bầu cử do đài truyền hình Nhật Bản NHK thực hiện. Đó có thể là số ghế thấp nhất mà LDP từng giành được ở thủ đô. Khi đảng Komeito dự kiến giành được 21-23 ghế, nữ thống đốc được nhiều người dân ủng hộ sẽ chiếm đa số phiếu.

Hàng loạt vấn đề gây tranh cãi đã làm suy giảm sự ủng hộ của người dân dành cho Thủ tướng Abe, và kết quả cuộc bầu cử hôm qua có thể khuấy động những chỉ trích trong nội bộ đảng của ông vì các đối thủ tiềm năng đang tạo dựng vị trí để chấm dứt danh hiệu thủ tướng tại vị lâu thứ ba ở Nhật Bản kể từ Thế chiến II. Kết quả này cũng ảnh hưởng xấu đến cơ hội của đảng LDP trong cuộc tổng tuyển cử diễn ra vào năm sau. Năm 2009, LDP thất bại lớn ở Tokyo cũng dẫn đến thất bại tồi tệ trong cuộc tổng tuyển cử vài tháng sau đó.

Ông Hakubun Shimomura, người phụ trách địa bàn Tokyo của LDP, nói rằng, kết quả lần này phản ánh tình hình chính trị quốc gia. Ông Abe đã gặp các chính trị gia quan trọng trong đảng như Bộ trưởng Tài chính Taro Aso và Chánh văn phòng nội các Yoshihide Suga và đồng ý rằng họ phải khiêm tốn chấp nhận quyết định của người dân Tokyo, hãng thông tấn Kyodo đưa tin. Các lãnh đạo của LDP dự kiến họp vào sáng nay.

“Đây là vấn đề lớn, rất nghiêm trọng. Ông ấy sẽ phải cải tổ nội các, nhưng điều đó sẽ không giải quyết được tình hình. Mọi người đang quay lưng với ông Abe và LDP”, Bloomberg dẫn lời nhà phân tích chính trị độc lập Minoru Morita.

Việc ông Abe quyết tâm thay đổi hiến pháp hòa bình của Nhật Bản để khẳng định rõ địa vị pháp lý của Lực lượng Phòng vệ “đã trao cho các đối thủ công cụ để chỉ trích sự lãnh đạo của ông ấy” và kết quả có thể buộc ông Abe phải sắp xếp lại các vị trí bộ trưởng, ông Tobias Harris, nhà phân tích về Nhật Bản tại hãng tư vấn Teneo Intelligence (trụ sở tại Mỹ), lý giải. Ông Harris còn cho rằng, liên minh LDP – Komeito ở cấp quốc gia sẽ không tách ra trong thời gian này, nhưng Komeito, một đảng được các tín đồ Phật giáo ủng hộ, có thể sẽ công khai chỉ trích ông Abe nhiều hơn.

Ra khỏi đảng cầm quyền từ tháng trước, Thị trưởng Koike vận động ủng hộ trên nền tảng một chính phủ mở và cắt giảm chi tiêu lãng phí ở thành phố 13,7 triệu dân và chiếm 1/5 nền kinh tế quốc gia. LDP cho rằng, bà Koike thiếu quyết đoán khi trì hoãn kế hoạch di chuyển khu chợ cá nổi tiếng Tsukiji vì vấn đề ô nhiễm và khăng khăng đòi xem lại chi phí mua bóng bay cho thế vận hội Olympic 2020.

“Mọi người đánh giá cao kết quả chúng tôi giành được nhờ việc đề cao quan điểm của người dân Tokyo”, bà Koike nói sau khi có kết quả bầu cử ước tính. “Tôi nghĩ đây là một cơ hội để Tokyo tập hợp lại như nó phải thế”, bà nói.

Lâu đài xây 3 năm có thể 1 ngày đổ

Ông Abe hứng chịu nhiều chỉ trích vì nhiều lỗi lầm của các bộ trưởng và vụ việc chính phủ bị cho là đã hậu thuẫn ngôi trường do bạn của Thủ tướng điều hành. Những đối thủ khác như ông Shinjiro Koizumi, con trai của một cựu thủ tướng, cũng khẳng định được vai trò nổi bật trong chiến dịch vận động tranh cử ở Tokyo.

Thất bại tại Tokyo đối với LDP có thể tác động đến giá cổ phiếu Nhật Bản và có thể làm tăng tỷ giá đồng yen so với đồng đô la Mỹ trong ngắn hạn, ông Marc Chandler, giám đốc chiến lược tiền tệ tại ngân hàng Brown Brothers Harriman & Co (trụ sở tại Mỹ), nhận định. Kết quả đó có thể khiến Thủ tướng Abe phải gia tăng kích thích tài chính, ông Chandler nói.

Trong bài phát biểu tại Tokyo hôm thứ Tư tuần trước, Thủ tướng Abe xin lỗi về những vụ bê bối lấn át đợt họp của quốc hội vừa qua và ông tuyên bố sẽ tiếp tục chiến đấu để đẩy lùi các vấn đề quan tâm. “Một lâu đài mất 3 năm xây dựng có thể bị phá hủy trong 1 ngày”, ông Abe nói. Những người biểu tình đã chỉ trích Thủ tướng khi ông có bài phát biểu vận động cuối cùng tối 1/7 và kêu gọi ông từ chức hoặc “về nhà”.

Năm nay 64 tuổi, bà Koike từng là một nhà báo truyền hình, thông thạo tiếng Anh và tiếng Ả-rập. Bà từng giữ vị trí bộ trưởng môi trường, bộ trưởng quốc phòng và là một lãnh đạo của LDP. Một chiến thắng lớn có thể giúp bà có động lực để truyền tải thông điệp dân túy hơn trên quy mô quốc gia.

Trong cuộc thăm dò năm 2009, LDP và liên minh Komeito mất vị trí áp đảo trong quốc hội chỉ vài tháng trước chiến thắng vang dội của đảng Dân chủ Nhật Bản trong cuộc tổng tuyển cử. Lần này, ông Abe không phải kêu gọi bầu cử cho đến tháng 12/2018. “Đây gần như là kết luận sớm rằng ai đó sẽ cạnh tranh với ông Abe” vào năm 2018, ông Harris nhận định. “Vấn đề là liệu ai có cơ hội thực sự để vượt lên cuộc đua”, nhà phân tích nói.