Nên thu "thuế đường" xe máy theo hộ khẩu?

Dựa vào kinh nghiệm thu lệ phí nhà đất?

Tại tỉnh Vĩnh Phúc, dù đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh thông qua với mức thu tạm thời là 50.000 đồng/xe máy/năm, nhưng ông Phùng Gia Thuận, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải nhận định, việc triển khai thu phí đối với xe máy là không đơn giản. Chúng tôi cũng mới bắt tay vào làm, chưa biết thực hư ra sao, nhưng sẽ là khó khăn vì việc thu phí được giao về cho các xã, phường. Người đi thu sẽ là tổ trưởng tổ dân phố hoặc trưởng thôn trong khi chưa có chế tài gì, ông Thuận bày tỏ quan điểm. 

Theo ông Nguyễn Văn Khoái, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải kiêm Chủ tịch Hội đồng quản lý quỹ bảo trì đường bộ tỉnh Hà Nam, chỉ tính riêng tại địa bàn tỉnh, việc thu phí bảo trì đường bộ với các phương tiện ôtô, xe máy sau khi nộp vào quỹ Trung ương và trả các tổ chức thu thì quỹ địa phương chỉ còn lại khoảng 20-30 tỷ đồng/năm. Nếu so với thu phí cầu hoặc qua các trạm thu phí như trước đây thì số tiền nộp vào quỹ từ thu phí sử dụng đường bộ cao gấp 2-3 lần.

Đề cập đến phí đường đối với xe máy, ông Khoái cho rằng, sau khi tỉnh thông qua, các sở, ban, ngành và chính quyền địa phương tiến hành khảo sát số lượng xe máy từng nhà, vận động người dân để có nguồn thu phí. Phí xe máy nên thu theo hộ khẩu thì dễ hơn bởi mức thu là không lớn so với chi phí xe máy hoạt động. Hơn nữa, đơn vị phường, xã có kinh nghiệm thu lệ phí đất đai nên đã quen với cách thu, ông Khoái khẳng định. 

Ông Nguyễn Văn Dũng, Chánh văn phòng Hội đồng quản lý quỹ tỉnh Hà Nam cho biết thêm: Các phương tiện tham gia giao thông thì phải trả phí để duy tu, sửa chữa đường. Tuy nhiên, đến nay các đơn vị triển khai đều lúng túng trong việc hướng dẫn thu, tổ chức thu. Dự kiến, cuối tháng 1 này, văn bản hướng dẫn thu nộp phí đối với xe máy và khảo sát số lượng xe sẽ hoàn thành.

Đề cập đến việc người nghèo được miễn phí sử dụng đường bộ hoặc nộp phí nhưng mất giấy tờ, ông Dũng đặt câu hỏi, những đối tượng này nếu ra đường thì phải cầm loại giấy tờ gì khi điều khiển xe máy trên đường để không bị phạt, có phải cầm Sổ hộ nghèo khi điều khiển xe máy hay không và trong trường hợp hộ nghèo có 2 người điều khiển xe máy sẽ giải quyết thế nào? Về quản lý giấy tờ khi người dân làm mất thì có cấp lại không bởi biên lai thu là mệnh giá?        

Theo ông Bùi Danh Liên, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Thành phố Hà Nội, chính quyền phường, xã sẽ gặp nhiều khó khăn trong công tác thu phí và việc thu cũng không được bao nhiêu. Tổ trưởng tổ dân phố hoặc trưởng thôn đến kê khai thu phí, chủ sử dụng phương tiện không đóng phí thì sẽ giải quyết như thế nào?

Bên cạnh đó, ông Liên cũng cho rằng: Thu phí phương tiện xe máy sẽ chỉ trông chờ vào sự tự giác của người dân vì trong Thông tư, Nghị định hiện nay vẫn chưa có chế tài để hướng dẫn hay xử phạt chủ xe không chấp hành đóng phí sử dụng đường. Phản biện lại việc xã, phường thu phí sử dụng xe máy sẽ trích số tiền phần trăm để trả lại cho tổ chức thu, ông Liên bày tỏ quan điểm, nếu có thêm đơn vị, tổ chức thu trong phường, xã sẽ làm cồng kềnh thêm bộ máy công quyền Nhà nước, đồng thời số tiền thu được nếu trích ra chi trả lại cũng rất tốn kém và thất thoát nguồn thu.

Trước đó, Hiệp hội Vận tải Hà Nội cũng đưa ra kiến nghị, trong đó Quỹ Bảo trì đường bộ nên nộp vào ngân sách. Nhà nước thống nhất quản lý và phân bổ theo Luật Ngân sách (như tiền phạt hành chính giao thông đường bộ).  

Mới chỉ vài địa phương “khởi động”

Để chuẩn bị cho việc thu phí đối với xe máy, Bộ Tài Chính đã có Thông tư 197 đốc thúc các địa phương triển khai thực hiện. Song đến nay, việc triển khai thu phí lại được thực hiện không đồng đều ở các tỉnh, thành. Một số tỉnh thì rục rịch tiến hành nhưng số khác vẫn “im ắng”.  

Cụ thể, tại tỉnh Hà Tĩnh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Võ Kim Cự vừa ký ban hành Quyết định về việc quy định mức thu và tỷ lệ phần trăm (%) trích để lại đơn vị thu phí sử dụng đường bộ đối với phương tiện mô tô (không bao gồm xe máy điện) trên địa bàn Hà Tĩnh. Theo đó, mức thu đối với loại mô tô có dung tích xi-lanh đến 100cm3 là 50.000 đồng/năm, còn loại có dung tích xi-lanh trên 100cm3 là 100.000 đồng/năm.   

Tại Đà Nẵng, chính quyền cấp cơ sở dù được ủy nhiệm thu phí xe máy nhưng vẫn không thể thực hiện do có quá nhiều khó khăn. Theo ghi nhận, thì đến nay hầu như chưa có phường xã nào triển khai thu phí theo quy định, nếu có triển khai thì cũng chưa có người nộp. Lãnh đạo UBND nhiều quận trên địa bàn thành phố Đà Nẵng cho biết: Đến nay địa phương vẫn chưa nhận được hướng dẫn, thông báo nào từ cơ quan cấp trên về việc này.

Chính vì vậy ở cấp phường, xã cũng chưa được phổ biến, tập huấn như thế nào, tiến hành thu ra sao. Hầu hết các tổ trưởng tổ dân phố đều lo lắng với trách nhiệm mới này. Nhiều tổ trưởng dân phố cho biết, đây không phải là việc của chúng tôi, chúng tôi sẽ lấy tư cách gì để đi thu phí đường bộ của người dân.  

Tại Hà Nam, Ủy ban Nhân dân tỉnh cũng đã ban hành mức thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy có dung tích xi-lanh đến 100 cm3 là 75.000 đồng/năm, còn loại có dung tích xi-lanh trên 100 cm3 là 125.000 đồng/năm.    

Ông Lê Nguyên Khính, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Nam Định cho biết, Sở vừa hoàn thiện phương án tổ chức thu phí và trình Ủy ban Nhân dân tỉnh xem xét, thông qua. Bởi vậy, tại thời điểm này chưa thể thực hiện thu phí được vì mức thu và tổ chức thu phải chờ Ủy ban Nhân dân tỉnh phê duyệt, ông Khính cho biết.

Tương tự, tại tỉnh Phú Thọ, ông Phạm Ngọc Hòa, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải cho rằng, tỉnh cũng đang chuẩn bị thành lập Hội đồng quỹ, sau đó mới tiến hành tiếp các thủ tục khác. Theo ông Hòa, mức thu cụ thể ra sao đối với xe máy phải chờ kỳ họp thứ nhất năm 2013 của Hội đồng Nhân dân tỉnh thông qua. Song trước mắt, khi Hội đồng Nhân dân tỉnh chưa thông qua mức cụ thể thì mức thu đối với xe máy sẽ là 50.000 đồng/năm, mức thấp nhất theo Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài Chính. Nhanh nhất cũng phải hết tháng 1, hoặc sang tháng 2, tỉnh mới có thể triển khai được”, ông Hòa tiết lộ.

Còn theo ông Ngô Ngọc Đức, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hòa Bình, tỉnh chưa có chỉ đạo, triển khai gì về việc này. Quyết định được đưa ra vào dịp cuối năm nên không kịp đưa ra bàn bạc tại kỳ họp vừa qua của Hội đồng Nhân dân tỉnh. Trong khi muốn thu thì cũng phải chờ mức cụ thể được Hội đồng Nhân dân thông qua. Do đó, chắc phải qua kỳ họp Hội đồng Nhân dân sắp tới mới triển khai được”, ông Đức nói.