Vạch "tội" xấu xí của du khách Việt khi du lịch nước ngoài

(VnMedia) - Những thói quen "tự nhiên chủ nghĩa" của người Việt ra nước ngoài gây không ít phiền hà cho thiên hạ, nên nhiều người cứ tránh xa cho chắc ăn....

Theo số liệu thống kê, năm 2015, có khoảng 45 triệu người Việt du lịch trong nước và hơn 6 triệu người ra nước ngoài. Nhiều người lần đầu đi chơi xa, thiếu sự tư vấn và hướng dẫn, nên vẫn hồn nhiên mang theo những thói quen tự nhiên như ở nhà. Điều này không đáng trách, bởi chưa có những qui định tối thiểu dành cho khách. Trong chương trình đào tạo của ngành cũng không có nội dung này. Trách nhiệm thuộc các cơ quan quản lý và các đơn vi tổ chức, thực hiện. Những thói tật này chưa thật sự phổ biến nhưng không còn là cá biệt, đang mỗi ngày làm xấu hình ảnh người Việt, đặc biệt khi ra nước ngoài. Nhiều người còn gọi đích danh là “Làm nhục quốc thể”.

Điểm mặt chỉ tên những thói xấu của người Việt

Trong buổi tọa đàm nâng cao hình ảnh du khách Việt được tổ chức mới đây, ông Nguyễn Văn Mỹ, Ủy viên Ban chấp hành Hội Lữ hành Việt Nam đã chỉ ra 8 thói tật xấu của người Việt khi ra nước ngoài.

Theo ông Nguyễn Văn Mỹ, hình ảnh người Việt mặc đồ ngủ, đồ bộ khi ra khỏi nhà khá phổ biến, thậm chí cả xuống hồ bơi, ra bãi biển, đi chợ, đi dạo…ở nước ngoài. Đi máy bay trong nước, thỉnh thoảng gặp mấy người Việt mặc đồ ngủ. Cá biệt có người còn ở trần ra phố, coi cả thế giới như nhà mình. Trang phục quá tiết kiệm vải hoặc quá diêm dúa, người Việt chung đoàn còn khó chịu, huống nữa là nước ngoài.

Ông Nguyễn Văn Mỹ đã kể lại 2 kỷ niệm xấu hổ mà đích thân ông chứng kiến, dù đã gần 30 năm. Năm 1987 được TW Đoàn cử đi tu nghiệp ở Cộng Hòa Dân Chủ Đức (Liên Bang Đức ngày nay). Lãnh đạo thanh niên các tỉnh thành mà toàn quần jean áo thun, mỗi người mặc ba bốn bộ, lỉnh kỉnh thùng giấy (nhẹ hơn vali) và hàng hóa như đoàn buôn bán lẻ . Nhập cảnh, hải quan Đức lây dây thừng khoanh vùng để kiểm tra như kiểm dịch. Cùng lúc, đoàn Lào, ai cũng veston, cravat đồng phục, tay xách sumsonite. Một bạn Lào tâm sự “Mình nghèo, nhưng ra đường phải tươm tất, nếu không muốn bị khinh thường”. Lần khác, một bạn trong đoàn mặc đồ pijama xuống ăn sáng, liền được mời ra khỏi nhà ăn vì “Trang phục này chỉ mặc khi nằm trên giường”.

Ngoài trang phục, ông Nguyễn Văn Mỹ cũng chỉ ra việc nói quá to của du khách Việt.: Đầu tiên là việc nói chuyện, nghe điện thoại ồn ào và chửi thề. Từ khu vực lễ tân khách sạn, nhà hàng đến chỗ tham quan; nơi nào cũng oang oang “ngoại ngữ địa phương” như chỗ không người. Nạn chửi thề của các bạn còn rất trẻ, có khi đang học cấp 1, dễ làm người nghe ngộ nhận đó là văn hóa giao tiếp hiện đại.

Thói xấu thứ 3 chính là tác phong. Ông Nguyễn Văn Mỹ chia sẻ, người Việt rất ít khi đúng giờ. Chẳng vậy mà trong các thư mời của Việt Nam luôn đề nghị “Tham dự đúng giờ!”. Có người còn khẳng định “Không đi trễ không phải người Việt Nam”. Thói quen này gây không ít phiền hà, khó chịu cho người khác, đặc biệt là các đối tác hoặc các đoàn famtrip quốc tế vì bắt cả đoàn phải chờ đợi hoặc chương trình bị đảo lộn. Đi ô tô còn đỡ, đi tàu điện, tàu lửa thì trễ chuyến thường xuyên vì sự đúng giờ được tính từng phút. Rồi việc chen lấn không đáng có khi lên tàu xe, vô nhà hàng, khi ăn buffet, vào điểm tham quan…. Hoặc phớt lờ mọi qui định của điểm đến; bỏ ngoài tai những cảnh báo về an ninh và an toàn của hướng dẫn viên và nhà tổ chức vì “Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ”.

Ẩm thực Việt Nam cực kỳ phong phú nhưng văn hóa ẩm thực thì lắm chuyện tréo ngoe. Ăn uống thì ngấu nghiến và hùng hục như “tằm ăn dâu”, ăn xong cứ vô tư ngậm tăm cho người khác biết ta vẫn còn răng để xỉa. Thói quen dùng đũa, muỗng riêng để lấy thức ăn chung, gắp đồ ăn cho người khác, ăn uống ngồm ngoàm, ồn ào; cứ vô tư cụng ly kiểu “Zô dô, 100%!”, mặc thiên hạ bực mình . Ăn buffet cứ lấy cho cố, vừa đi vừ ăn, chen ngang dưới nách khách Tây (vì họ cao to hơn), bỏ thức ăn thừa mứa...Cả nhà hàng và hướng dẫn viên nhắc nhở, ban đầu còn nhẹ nhàng, sau đó nặng lời vẫn chứng nào tật đó nên đành trương bảng bêu gương.

Chính vì vậy, ông Nguyễn Văn Mỹ chia sẻ, có thể bắt gặp bảng cảnh báo thói xấu ăn uống bằng tiếng Việt ở Thái Lan, Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản… Sử dụng các dịch vụ phải đáng đồng tiền bỏ ra, thậm chí cho chúng nó lỗ. Tiết kiệm điện, nước, thực phẩm là những thuật ngữ ít có trong đầu du khách Việt. Hai năm liền, đại sứ VIệt Nam phải xin lỗi quan khách vì sự thô lỗ phàm phu của người Việt trong tiệc buffet chiêu đãi quốc khánh Việt Nam ở Kuala Lumpur. Lần đầu tổ chức chung, người Việt giành hết phần ăn của khách. Lần sau tổ chức riêng, người Việt vẫn tràn vào phòng đãi khách giành ăn.

Không chỉ khách bình dân mà cả các thầy cô giáo, nhân viên công vụ và cả cán bộ, cứ tùy tiện “tặng hoa cho đời”. Xả rác và khạc nhổ gần như là thuộc tính của một số khách Việt. Khi ra nước ngoài, tật xấu này dù chỉ còn 1/10 so với trong nước, do môi trường của họ quá sạch và sợ xử phạt nghiêm khắc nhưng cũng không ít lần vi phạm, bị xử phạt xấu hổ. Năm 2005, đưa đoàn lãnh đạo doanh nghiệp đi khảo sát thị trường Thái Lan. Một vị giám đốc bất ngờ được 2 cảnh sát áp giải mời vô phòng làm việc. Camera an ninh cho biết vị này, sau khi nhìn trước ngó sau, không thấy ai, thèm thuốc quá, lấy ra hút mấy hơi rồi tranh thủ dụi mẫu dưới chân. Khu vực này cấm hút thuốc, mức phạt 50 usd. Cả đoàn chết lặng vì xấu hổ với tùy viên thương mại của Thái.

Những cảnh báo về thói xấu của du khách Việt khi ra nước ngoài.

Thói xấu thứ 6 được ông Nguyễn Văn Mỹ chỉ ra chính là việc trốn vé tàu. Theo ông Mỹ, một số người Việt thích trốn vé tàu điện, vé tham quan…có khi còn tự hào xem đó là chiến tích qua mặt được thiên hạ. Đi chơi chủ yếu là để chụp ảnh tự sướng, sẵn sàng đạp lên cỏ, dẫm lên hoa, trèo lên tượng…bất chấp bảng cấm để chụp hình. Cứ như sợ thiên hạ chụp trước; không cần nghe thuyết minh, ít chịu tìm hiểu lịch sử, văn hóa; trên xe cứ phim hài hoặc kể chuyện tiếu lâm suốt chuyến.  Vào nhà hàng thường chọn quán đông khách, không cần xem giá cả nhưng đi tour chỉ cần rẻ hơn vài phần trăm là hí hửng. Không đọc kỹ chương trình, cũng không hỏi rõ các dịch vụ nên thường xuyên bị lừa. Nhiều khách các tỉnh phía Bắc còn mắc bệnh chê toàn tập. Gì cũng chê, cũng không vừa lòng, cứ như nhà ta gì cũng nhất, chẳng đâu sánh được. Khi bị lừa, bị cắt bớt dịch vụ thì chửi đổng cho sướng miệng, chứ sợ phiền hà, nên ít dám đòi hỏi sự đền bù thỏa đáng.

Tật táy máy, thích cầm nhầm đồ người khác, nhất là trong các cửa hàng – cửa hiệu nước ngoài, của người Việt là nỗi ám ảnh của nhiều nước có du khách Việt. Không chỉ ở Asean, châu Á mà qua tận châu Âu, châu Mỹ. Nạn buôn lậu hàng cấm không chỉ của dân thường mà của các cán bộ sứ quán là vết nhơ sỉ nhục quốc gia. Những bảng cảnh báo về thói trộm cắp của người Việt vẫn thường xuất hiện trong các cửa hiệu và cả báo chí một số nước là nỗi ám ảnh khi phải tự nhận mình là người Việt.

Đáng nói, lợi dụng chính sách thông thoáng du lịch, một số phần tử xấu đã tranh thủ “xuất khẩu tệ nạn” sang các nước khác hoặc trốn lại, cư ngụ bất hợp pháp. Từ móc túi, cướp giật đến buôn lậu, mại dâm, lập băng đảng trấn lột... Mấy năm gần đây, Thái Lan đưa Việt Nam vào blacklist (danh sách các nước nhập cảnh có điều kiện), thậm chí treo bảng chình ình tại các cửa khẩu đường bộ từ Campuchia và Lào vào Thái Lan. Thụy Sĩ, Nhật Bản công khai danh tính du khách Việt trộm cắp trong cửa hàng. Singpapore liên tục từ chối du khách nữ Việt Nam nhập cảnh càng tăng thêm nỗi đau cho văn hóa Việt. Nước Nga, một thời là anh em chí cốt, giờ chỉ cấp visa cho du khách Việt đúng số ngày tour du lịch. Chẳng nước nào chơi khăm kiểu đó. Chưa kể các tỉnh phía Bắc thường khó xin visa vào Đài Loan, Hàn Quốc, Nga, Nhật, châu Âu, Mỹ…hơn các tỉnh phía Nam. Nga còn nêu đích danh những tỉnh anh hùng của Việt Nam, buộc phải có các điều kiện bảo lãnh cụ thể mới được thị thực. Tại sao các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan… phải cảnh báo thói xấu của người Việt bằng tiếng Việt?. Việc gì cũng có căn nguyên, không ai tự nhiên làm khó người khác. Trước khi trách thiên hạ, phải biết tự trách mình.

Vì sao xấu xí?

Chưa bao giờ hình ảnh Việt Nam lại xuống cấp dưới con mắt bạn bè như vậy. Những thói quen “tự nhiên chủ nghĩa”của người Việt ra nước ngoài gây không ít phiền hà cho thiên hạ, nên nhiều người cứ tránh xa cho chắc ăn. Các hoạt động đối ngoại về kinh doanh, thương mại, văn hóa…từ hội chợ đến triển lãm; nhiều khi còn góp phần PR xấu cho đất nước, mà Expo Milan 2015 là minh chứng cụ thể nhất. Quản lý tồi tệ kiểu “Cha chung không ai khóc”, cán bộ ít nêu gương, làm ít phá nhiều; lãng phí toàn tập. Cứ chăm bẳm vào lợi ích cá nhân và lợi ích nhóm; bỏ mặc, thậm chí chà đạp quyền lợi và hình ảnh quốc gia vì chuyện cục bộ, sẵn sàng “bỏ tôm bắt tép”. Trong thời đại bùng nổ internet, chỉ cần vài phút sau sự cố, cả thế giới đã tỏ tường, không thể dấu diếm hoặc lấp liếm qua chuyện. Khi vui, thường gặp người thân mới chia sẻ, nên việc tốt 1 nhân 10. Sẵn bực, thì mới quen cũng sẵn sàng trút bầu tâm sự, nên việc xấu 1 nhân 100.

Tuyên truyền về du lịch văn minh tại sân bay quốc tế Nội Bài.

Hậu quả nhãn tiền là người Việt bị coi khinh. Đừng thắc mắc khi số nước miễn thị thực cho Việt Nam, cả ngoại giao, công vụ lẫn phổ thông của Việt Nam chỉ bằng khoảng ¼ Singapore (45/167), thua cả Lào, Campuchia và Đông Tomor. Chỉ 13 nước miễn thị thực cho hộ chiếu phổ thống gồm 9 nước Asean (trừ Đông Timor); 4 nước còn lại lạ hoắc, ít ai nghĩ chuyện đi du lịch tới đó là Ecuador, Dominica, Panama (Trung Mỹ) và Kyrgyzstan (Trung Á). Số liệu này đã phản ảnh uy tín quốc gia của Việt Nam với thế giới.

Theo ông Nguyễn Văn Mỹ, nguyên nhân của tình trạng xấu xí trốn công cộng của du khách là do quản lý lỏng lẻo, xử phạt chưa đủ mạnh để răn đe và ngăn ngừa kẻ vi phạm lẫn người quản lý; Không có địa chỉ trách nhiệm cụ thể, đặc biệt là vai trò cá nhân người đứng đầu; Thiếu cơ quan giám sát độc lập, cứ xuê xoa nội bộ kiểu ‘’Xấu thiếp hổ chàng’’, càng khiến tệ nạn càng sinh sôi.

Để chấn chỉnh tình trạng không ai mong muốn nói trên, ông Nguyễn Văn Mỹ cũng chỉ ra một số việc cần làm, trong đó đáng lưu ý là việc đề nghị Bộ Ngoại giao và Bộ Văn hóa Thể Thao Du lịch (cụ thể là Tổng cục Du Lịch) cần biên soạn ngay bộ qui chế chuẩn văn hóa tối thiểu của người Việt khi ra nước ngoài; Xác định trách nhiệm của từng cá nhân và đơn vị tổ chức. Có chế tài nghiêm khắc. Mọi vi phạm ở nước ngoài về nước phải xử phạt gấp đôi bởi cơ quan độc lập. Cá nhân, có thể cấm xuất cảnh có thời hạn đến vĩnh viễn nếu vi phạm trầm trọng và cố ý. Các đơn vị tổ chức thì truy cứu trách nhiệm lãnh đạo, thu hồi giấy phép, cấm kinh doanh có thời hạn cho đến vĩnh viễn tùy hậu quả...