(VnMedia) - Nữ sinh viên đang học năm thứ hai đại học đã tự cầm dao cạo râu để cứa vào cổ tay mình… 21 nhát khiến tay mình rỉ máu nhằm có được cảm giải thỏa mãn, nhẹ nhàng vì đã trải qua nhiều ngày tháng day dứt, xung đột tâm lý giữa ham muốn và thực tế.
Đây là một trường hợp điển hình của chứng ngược đãi bản thân, có nguyên nhân từ việc bị stress.
|
Chia sẻ với phóng viên vào chiều ngày 9/8, TS.BS Dương Minh Tâm, Trưởng phòng Điều trị các rối loạn do stress, Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, vừa qua, Viện đã điều trị cho một bệnh nhân nữ 21 tuổi, đang là sinh viên năm thứ hai đại học, mắc chứng ngược đãi bản thân.
Nữ sinh viên này có tính cách hiền lành, dễ xúc động, thiên về xã hội và luôn bộc lộ mong muốn đi nước ngoài du học. Tuy nhiên, vì gia đình không đủ điều kiện nên khao khát đi du học chỉ dừng ở mong muốn.
Bệnh nhân rơi vào trạng thái trăn trở, tâm trạng luôn ức chế, không thoải mái với hoàn cảnh hiện tại, luôn day dứt giữa một đứa con ngoan và những đòi hỏi của mình nên cứ như vậy chịu đựng trong một thời gian tương đối dài.
Tình trạng này kéo dài hai năm khi nữ sinh này bắt đầu vào cổng trường đại học. Vì thế, bệnh nhân mệt mỏi, mất ngủ hay hồi hộp, tức ngực, cảm giác ngộp thở không thể chia sẻ cùng ai. Từ đó, bệnh nhân xuất hiện ý tưởng cắt tay bằng dao lam.
Khi nhập viện, các bác sĩ thấy 16 vết cắt, nông, đủ rỉ máu trên cổ tay. Khi hỏi, bệnh nhân mô tả không thấy đau, ngược lại còn thấy lòng nhẹ nhàng hơn khi tự hành hạ bản thân như thế.
Trong thời gian điều trị tại viện, khi được gia đình quan tâm, bệnh nhân không còn tiếp tục cắt tay được nữa nhưng lại rơi vào những cơn rối loạn vận động phân ly. Bệnh nhân được làm liệu pháp tâm lý, uống thuốc chống trầm cảm và giải lo âu. Sau ba tuần, bệnh nhân đỡ gần như hoàn toàn, tiếp tục củng cố điều trị tâm lý ngoại trú.
Mới đây nhất, sáng 9/8, một nữ bệnh nhi 9 tuổi có biểu hiện rất đặc biệt là tự nhổ tóc, cấu da, thậm chí nhổ hết cả một mảng tóc ở trên đỉnh đầu đến khám tại viện. Bác sĩ Tâm cho biết, cháu bé học hành giỏi nhưng lại thích điện thoại, thích máy tính. Cách đây một năm, khi bị bố mẹ cấm chơi điện thoại, máy tính thì rơi vào trạng thái căng thẳng, bức xúc, thấy ngứa đầu là nhổ tóc. Khi không được nhổ tóc thì cháu bé cấu chân. Mặc dù, gia đình cũng đã cho cháu đi chơi nhiều hơn, tập yoga, vui chơi, học tiếng Anh… làm giảm tình trạng tự hành hạ bản thân của cháu, nhưng thỉnh thoảng vẫn cấu da ở bàn chân. Cháu bé cũng chia sẻ, khi thấy cấu vào da, cháu bé không thấy đau mà còn thoải mái. Khi không được cấu, nhổ tóc thì cháu biểu hiện bồn chồn, bẻ chân tay.
Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần Nguyễn Doãn Phương cho biết, ông từng khám cho một trường hợp 3-4 tuổi. Cháu bé được gia đình nuông chiều nhưng sau đó gia đình không cho đi chơi, từ đó dẫn đến hành vi lăn lộn và tự hành hạ bản thân, cấu da, tay cả ngày. Tình trạng đó diễn ra 3- 4 ngày thì đến khám tại viện và được giải quyết tâm lý.
Nhân cách và stress là nguyên nhân chính
TS Nguyễn Doãn Phương cho biết, tự ngược đãi bản thân là một hình thức tự làm đau về cả thể chất và tinh thần với mục đích loại trừ bản thân hay loại trừ những bất lợi. Biểu hiện lâm sàng của người bệnh là có hành vi tự gây tổn hại; trạng thái ức chế cảm xúc đi kèm; stress tâm lý; nét nhân cách dễ bị tổn thương và phô trương…
"Ví dụ như với bệnh nhân là nữ sinh viên nói trên. Các trường hợp khác thì họ sẽ có phản ứng phù hợp với căng thẳng đó, nhưng trường hợp này thì ngược lại, quay 180 độ, thay vì phản ứng như vậy thì lại quay lại loại trừ bản thân bằng cách cắt chân cắt tay, nhổ tóc, đánh mình, hoặc hành hạ bản thân mình, trong khi lẽ ra phải loại trừ điều gây căng thẳng cho mình." - TS Phương giải thích về sự khác biệt trong nhân cách của người có triệu chứng ngược đãi bản thân.
Bệnh nhân với hành vi ngược đãi bản thân là triệu chứng chứ không phải bệnh nên hiện nay, Viện Sức khỏe tâm thần không có số liệu thống kê. Tại Viện Sức khỏe tâm thần, có rất nhiều bệnh nhân có triệu chứng này được điều trị nhưng đa số điều trị ngoại trú.
Bệnh nhân mắc triệu chứng này thường dùng bất kể vật gì để tự hủy hoại bản thân. Tuy nhiên, dụng cụ phổ biến nhất mà các bệnh nhân hay sử dụng là dao lam với những vết cắt nông, rỉ máu để thỏa mãn bản thân mà không gây nguy hại cho tính mạng. BS Tâm nhấn mạnh, với các bệnh nhân này, sau mỗi lần làm tổn hại bản thân, bệnh nhân thấy tâm trạng thoải mái hơn nên có xu thế tái diễn hành động để giải phóng sự ức chế. Có những bệnh nhân nhập viện với vài chục vết cứa trên tay và chân, chủ yếu bằng dao lam. Có bệnh nhân lao đầu vào tường, tự đánh, tát, nhổ tóc, cấu rách da, nhịn ăn…
Ngoài hành vi tự hủy hoại, bệnh nhân còn có trạng thái cảm xúc ức chế như buồn, chán nản, mệt mỏi, dễ cáu giận, rối loạn giấc ngủ, cảm xúc ức chế, lo âu… Những triệu chứng này tưởng chừng như rất giống trầm cảm. Nhưng bác sĩ Tâm cho biết, với những bệnh nhân này, khi được thỏa mãn (tự làm hại bản thân) và đáp ứng thì triệu chứng giảm đi rất nhanh trong khi trạng thái cảm xúc của trầm cảm kéo dài nhiều giờ, nhiều tháng.
"Những người khác trầm cảm hoặc khi có ý định tự tử thì thường tìm cách giấu giếm, che đậy, làm một mình để không ai biết vì xấu hổ. Nhưng trường hợp này, bệnh nhân lại phô trương, muốn cho người khác biết là họ đang căng thẳng, đang tự hủy hoại bản thân." - TS Phương chia sẻ.
Nhưng TS Phương cũng nhấn mạnh, đây chỉ là một trong những triệu chứng, những dấu hiệu thể hiện trạng thái tâm lý căng thẳng của người bệnh. Còn cái chính vẫn là điều gì đã gây căng thẳng cho người bệnh và trạng thái tâm lý của người ta như thế nào đi kèm với triệu chứng tự hủy hoại bản thân này.
Nhấn mạnh nguyên nhân chính của triệu chứng này là do nhân cách và stress, rối loạn nhân cách do sang chấn tâm lý, TS Nguyễn Văn Tuấn – Viện phó Viện SKTT cho biết, muốn can thiệp phải tác động cả vào nhân cách và stress. Theo đó, phải bồi dưỡng nhân cách cho người bệnh vững chãi, giúp người bệnh giảm stress trong cuộc sống.
Hoàng Hải
Ý kiến bạn đọc