Hà Nội kiểm soát tham nhũng thấp nhất 6 năm liên tiếp

(VnMedia) - Kết quả khảo sát xã hội học lớn nhất lấy ý kiến công dân (PAPI) năm 2016 vừa được công bố sáng nay (4/4) cho thấy, Hà Nội nằm trong nhóm các tỉnh, thành phố đạt điểm thấp nhất về chỉ số kiểm soát tham nhũng trong 6 năm liên tiếp.

Sáng 4/4, tại Hà Nội đã diễn ra Lễ công bố chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) năm 2016.

Phát hiện nghiên cứu từ khảo sát PAPI 2016 chính thức được công bố sáng hôm nay do TS Đặng Hoàng Giang, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES) cho thấy, xu hướng tích cực trong cung ứng dịch vụ công, với tỉ lệ người dân hài lòng hơn với dịch vụ y tế công lập và giáo dục tiểu học công lập cao hơn so với những năm khảo sát trước.

Nhiều vấn đề được quan tâm hàng đầu

Tuy nhiên, người dân ngày càng quan ngại về những vấn đề môi trường. Trong quản trị công hiện vẫn tồn đọng những điểm yếu trong việc huy động sự tham gia của người dân vào quá trình ra quyết định ở cấp cơ sở, trách nhiệm giải trình của chính quyền với người dân và kiểm soát tham nhũng trong khu vực công.

Hơn 14.000 người dân từ tất cả 63 tỉnh thành được chọn phỏng vấn ngẫu nhiên trong năm 2016. Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) thể hiện đánh giá của người dân thông qua trải nghiệm và cảm nhận của họ về hiệu quả quản trị, hành chính công và cung ứng dịch vụ công của bộ máy chính quyền các cấp.

Trong sáu chỉ số nội dung, chỉ số cung ứng dịch vụ công tăng mạnh nhất ở 35 tỉnh thành so với năm 2011. Cụ thể, nhận thức của người dân về y tế công lập cải thiện rõ rệt do số lượng người có bảo hiểm y tế tăng từ 62% nắm 2015 lên 73% năm 2016.

Báo cáo cũng cho thấy chất lượng chăm sóc sức khỏe miễn phí cho trẻ em tăng mạnh: 32% người khảo sát cho biết dịch vụ dành cho trẻ em dưới 6 tuổi “rất tốt”, cao hơn so với tỉ lệ 23% năm 2015. Người dân chấm điểm chất lượng bệnh viện công tuyến huyện/quận cao hơn, song đánh giá của người sử dụng dịch vụ này giữa các tỉnh, thành phố có mức chênh lệch lớn: ví dụ, Sóc Trăng đạt 8,16 điểm trong khi Gia Lai chỉ đạt 1,9 điểm, theo thang điểm từ 1-10.

Tình trạng “lót tay” cho công chức tăng cao

Tuy nhiên, chỉ số kiểm soát tham nhũng khu vực công năm 2016 có xu hướng giảm điểm. Tỉ lệ người dân cho biết họ phải chi “lót tay” cho công chức để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, và cho giáo viên tiểu học công lập để con em được quan tâm hơn vẫn tiếp tục tăng lên trong năm 2016.

Bên cạnh đó, khoảng 54% số người dân cho rằng cần phải đưa hối lộ mới xin được việc làm trong khu vực nhà nước, cao hơn tỉ lệ 51% của năm 2015 và 46% của năm 2011. Tỉ lệ người dân cho rằng cán bộ chính quyền địa phương biển thủ công quỹ cũng tăng. Một xu hướng tích cực ghi nhận được trong năm 2016 đó là số người cho rằng cần phải đưa hối lộ để tiếp cận dịch vụ y tế công cộng cấp quận/huyện giảm từ 43% năm 2015 xuống 39% năm 2016.

Đói nghèo vẫn được xem là vấn đề hệ trọng nhất đối với người dân. Tuy nhiên, so với kết quả khảo sát năm 2015, năm 2016 tỉ lệ người dân cho rằng môi trường là mối quan ngại lớn nhất tăng 10%. Sự gia tăng đột biến này chắc chắn phản ánh mối quan tâm của dư luận sau sự kiện cá chết hàng loạt tại khu vực duyên hải miền Trung hồi tháng 4/2016.

Báo cáo cũng cho thấy người dân cả nước ngày càng quan ngại hơn về ô nhiễm không khí và ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Hơn 67% số người sống gần sông ngòi cho biết chất lượng nước từ những nguồn này kém hơn so với ba năm trước, và 36% số người trả lời cho rằng chất lượng không khí kém hơn so với ba năm trước. Những vấn đề hệ trọng khác là việc làm, phát triển kinh tế, tranh chấp biển Đông, tham nhũng và giao thông.

Tham gia vào đời sống chính trị của người dân ở cấp cơ sở còn hạn chế. Tỉ lệ người trả lời khảo sát PAPI 2016 cho biết họ trực tiếp đi bỏ phiếu bầu Đại biểu Quốc hội khóa 15 là 69%, tăng 2% so với kết quả khảo sát PAPI năm 2011 (67%). Tỉ lệ người trả lời cho biết họ trực tiếp đi bầu đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp năm 2016 là 69%, giảm 2% so với tỉ lệ 69% của năm khảo sát 2011.

Một phát hiện đáng chú ý là trong khi 65% số người trả lời được mời tham dự các buổi tiếp xúc cử tri với đại biểu Hội đồng Nhân dân cấp xã/phường năm 2016 và 30% tham dự, thì chỉ có 47% được mời và 17% tham dự tiếp xúc đại biểu Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh/thành phố.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy những người là Đảng viên, thành viên các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp, các tổ chức đoàn thể, và nam giới thường được mời tham dự các buổi gặp ứng cử viên trước bầu cử hơn so với các nhóm khác. Đặc biệt, những người là phụ nữ nhưng không phải là Đảng viên hoặc không thuộc các tổ chức đoàn thể càng ít được mời tham gia hơn.

Theo báo cáo, trách nhiệm giải trình với người dân vẫn còn hạn chế. Năm 2016, khoảng 22% người trả lời trên cả nước cho biết họ tìm gặp trưởng thôn/tổ trưởng dân phố khi có bức xúc với gia đình, hàng xóm hoặc cán bộ chính quyền (tăng khoảng 3% so với năm 2015). Tỷ lệ này dao động từ 4% ở Thái Bình đến 51% ở Quảng Nam. Có tới 85% số người đã tìm gặp trưởng thôn/tổ trưởng dân phố đánh giá những cuộc gặp đó đem lại kết quả. Số người tìm gặp những cán bộ từ cấp xã trở lên, đặc biệt là cán bộ dân cử thấp hơn nhiều.

Kết quả khảo sát cho thấy dịch vụ hành chính công từng bước được cải thiện. Người dân nhìn chung hài lòng hơn với các thủ tục đăng ký cấp giấy phép xây dựng và dịch vụ hành chính cấp xã/phường cho giấy tờ tùy thân. Dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) đạt điểm thấp nhất trong số bốn loại dịch vụ hành chính công PAPI đo lường.

Khảo sát cũng chỉ ra khoảng cách về giới trong việc đứng tên sổ đỏ: trên phạm vi cả nước, mức chênh lệch giữa tỉ lệ nam giới với tỉ lệ nữ giới đứng tên sổ đỏ là 13% nghiêng về nam giới; và ở vùng sâu, vùng xa, mức chênh lệch này xấp xỉ 19%. Nguyên nhân, theo lý giải của người dân, là do hầu hết phụ nữ có gia đình không hoặc chưa đứng tên sổ đỏ.

Xu hướng thu hồi đất tiếp tục giảm với khoảng 6,8% người trả lời cho biết họ bị thu hồi đất năm 2016, thấp hơn tỉ lệ 7,4% của năm 2015 và 5,7% của năm 2014 không đáng kể, song giảm tương đối so với tỉ lệ 9% mỗi năm giai đoạn trước khi Luật Đất đai (sửa đổi) năm 2013 có hiệu lực.

Báo cáo cũng cho biết kết quả tổng hợp cấp tỉnh năm 2016. Trong số 16 tỉnh/thành phố đạt điểm cao nhất có 8 địa phương khu vực Đông Bắc bộ (gồm Phú Thọ, Hải Dương, Bắc Ninh, Bắc Giang, Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên và Ninh Binh); 5 địa phương duyên hải miền Trung (gồm Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Bình, Quảng Trị và Bình Định), và 3 địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long (gồm Cần Thơ, Bến Tre và Đồng Tháp).

Trong đó, đáng lưu ý là các tỉnh/thành phố Nam Định, Hà Tĩnh, Quảng Trị và Đà Nẵng vẫn duy trì vị trí của mình trong nhóm đạt điểm cao nhất qua sáu năm liên tiếp, từ 2011 đến 2016.

Các tỉnh trong nhóm điểm thấp nhất tập trung phần lớn ở khu vực miền núi phía Bắc và cực Nam. Yên Bái, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang và Lai Châu có tên trong nhóm đạt điểm thấp nhất cùng với Cà Mau, Bạc Liêu, Trà Vinh và Kiên Giang. Đối với Bình Dương, 2016 là năm thứ hai liên tiếp người dân địa phương đánh giá chưa cao về hiệu quả điều hành, quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công.

Báo cáo cũng cho biết, Hà Nội nằm trong nhóm được đánh giá thấp nhất về thực hiện trách nhiệm giải trình với người dân. Theo đó, 5 tỉnh/thành phố đạt điểm cao nhất năm 2016 là Quảng Ngãi, Nam Định, Đà Nẵng, Cần Thơ, và Bến Tre. 5 tỉnh đạt điểm thấp nhất năm 2016 là Bắc Giang, Hà Nội, Đồng Nai, Vĩnh Phúc, và Kiên Giang.

Về kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, báo cáo cho biết, 5 tỉnh/thành phố đạt điểm cao nhất năm 2016: Cần Thơ, Tiền Giang, Bến Tre, Đồng Tháp, và Hà Tĩnh. 5 tỉnh/thành phố đạt điểm thấp nhất năm 2016: Yên Bái, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Hải Phòng, và Bình Dương. Hà Nội vẫn thuộc nhóm đạt điểm thấp nhất trong 6 năm liên tiếp.

PGS. TS. Đặng Ngọc Dinh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES) chia sẻ: “Chúng tôi hy vọng rằng, với dữ liệu PAPI năm 2016 và 5 năm tới, Chính phủ có thêm nguồn thông tin tham khảo để theo dõi và đánh giá những nỗ lực hiện nay trong việc xây dựng ‘chính phủ kiến tạo phát triển, phục vụ Nhân dân’".

Phát biểu tại Hội nghị công bố, ông Kamal Malhotra, Điều phối viên thường trú Liên Hợp quốc tại Việt Nam, nhận xét: “Kết quả khảo sát PAPI 2016 cho thấy một bức tranh đa chiều. Một mặt, cung ứng dịch vụ công được cải thiện bền vững trong suốt sáu năm qua. Mặt khác, hầu hết các tỉnh thành có thể làm tốt hơn để cải thiện năng lực và thái độ của công chức, viên chức; tăng tính minh bạch, khả năng phản hồi và trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước".

Tuấn Nghĩa