Áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào phòng chống thiên tai

(VnMedia) - Thủ tướng yêu cầu áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào phòng chống thiên tai, quản lý rủi ro thiên tai thông qua ứng dụng các phần mềm chuyên dùng, thông qua ứng dụng tin học, các nhà mạng để truyền tin, nhận tin…

Chiều ngày 17/4, Ban Chỉ đạo Trung ương Phòng chống thiên tai đã tổ chức Hội nghị tổng kết tổng kết công tác phòng chống thiên tai (PCTT) năm 2016 và triển khai nhiệm vụ năm 2017.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã tới dự và chỉ đạo.

Năm 2016, thiên tai làm thiệt hại gần 40.000 tỷ

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương Phòng chống thiên tai Nguyễn Xuân Cường, trong năm 2016, thiên tai trên cả nước đã diễn biến vô cùng phức tạp, dồn dập từ đầu năm tới cuối năm. Đặc biệt, hạn hán, xâm nhập mặn tại các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long diễn ra từ cuối năm 2014 đến giữa năm 2016 mới chấm dứt.

“Thiệt hại do thiên tai gây ra đã làm sản xuất bị đình trệ, sức khỏe cộng đồng dân cư vùng thiên tai bị ảnh hưởng nghiêm trọng, và là nguyên nhân chính làm ngành nông nghiệp bị tăng trưởng âm trong 6 tháng đầu năm 2016, làm giảm tăng trưởng quốc gia”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá.

Năm 2016, thiên tai đã làm 264 người chết và mất tích, gần 5.500 ngôi nhà bị đổ, sập trôi, hơn 360.000 ngôi nhà bị ngập, hư hại, hơn 820.000ha lúa và hoa màu bị thiệt hại,… Tổng thiệt hại về kinh tế ước tính hơn 39.700 tỷ đồng.

Theo dự báo của Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, trong năm 2017, có khoảng 3-4 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Nền nhiệt trong cả năm 2017 có khả năng cao hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ, đặc biệt ở phía Bắc. Lượng mưa trên cả 3 miền đều có xu hướng giảm và đến muộn, tại miền Bắc nhiều khả năng còn mất lũ tiểu mãn trên hệ thống sông Hồng, Lô, Thái Bình…

Theo ông Cường, trong bối thiên tai ngày càng diễn biến khó lường thì công tác dự báo, cảnh báo còn nhiều hạn chế, các bản tin dự báo, cảnh báo chưa được cụ thể, rõ ràng dễ hiểu. Bộ máy phòng chống thiên tai tại các địa phương, bộ ngành phần lớn là kiêm nhiệm, nên công tác tham mưu hỗ trợ chỉ đạo điều hành chưa đạt kết quả cao.

Cần đưa ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng cho rằng trong bối cảnh thiên tai nặng nề năm 2016 (làm chết 264 người, bị thương gần 1.000 người, mất đi khoảng 1% GDP), các bộ, ngành, địa phương, cơ quan phòng chống thiên tai đã chỉ đạo quyết liệt, kịp thời, trách nhiệm, “chúng ta không để người dân nào đói cơm, lạt muối, màn trời chiếu đất, đứt bữa xảy ra trên các vùng miền của Tổ quốc”.

Tuy nhiên, còn nhiều mặt tồn tại, bất cập cần rút kinh nghiệm sâu sắc để làm tốt hơn thời gian tới, như nhiều nơi còn chủ quan, chưa nhận thức tốt về công tác này. Luật Phòng chống thiên tai có hiệu lực từ năm 2014 nhưng đến nay vẫn chưa xây dựng xong kế hoạch PCTT cấp quốc gia.

Cho rằng công tác quản lý nhà nước còn nhiều bất cập phải rà soát, sửa đổi ngay, Thủ tướng nêu ra một số ví dụ cụ thể. Với một số công trình thủy điện, giao thông, khu dân cư…, thiếu kiểm tra, giám sát từ khâu lập quy hoạch, chưa quan tâm việc phòng ngừa các tác động của thiên tai, làm gia tăng rủi ro thiên tai trong khu vực.

Thứ hai, hồ chứa nước bên cạnh phục vụ thủy điện, thủy lợi thì phải phục vụ chống lũ, chống hạn. “Không thể để tình trạng xả lũ làm tăng ngập cho dân vùng hạ lưu rồi lại trả lời là xả đúng quy trình”, Thủ tướng nêu rõ. “Vậy cái quy trình đó là sai, không thể chấp nhận được”. Xây hồ chứa nước nhưng khi hạn thì hồ lại cạn kiệt, thiếu nước chống hạn, Như vậy là quy trình điều tiết hồ sai.

Thứ ba, thành phố ngay cạnh biển nhưng lại không thoát được lũ ra biển, mà còn bị lụt nhiều ngày do không tiêu thoát được. Như vậy quản lý xây dựng không quy hoạch hoặc quy hoạch xây dựng sai vì không tính đến đường thoát lũ.

Một vấn đề khác là quỹ phòng chống thiên tai do cấp xã, phường thu nhưng lại nộp hết về tỉnh, thành phố, sau đó phường, xã lại phải đi xin như thời bao cấp. Như vậy, tạo cơ chế xin-cho trong khi cấp xã phải làm rất nhiều việc về phòng chống thiên tai theo Luật Phòng chống thiên tai. “Sao không giao quyền chủ động hơn cho cấp xã?”, Thủ tướng đặt vấn đề.

Về công tác dự báo, Thủ tướng cho rằng bên cạnh một số kết quả tích cực, còn chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiều khi gây bất ngờ lớn. Công tác thông tin tuyên truyền chưa đến được với tất cả người dân, nhất là vùng thôn bản, vùng sâu, vùng xa nên có nhiều tai nạn thương tâm xảy ra khi mưa lũ đến.

Quy trình thủ tục hỗ trợ khắc phục hậu quả sau thiên tai còn chậm, còn máy móc. Việc tiếp nhận, phân bổ hỗ trợ ở một số địa phương chưa minh bạch, phát sinh thắc mắc, khiếu nại như báo chí đã phản ánh.

Thủ tướng cũng đặc biệt lưu ý các địa phương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình trạng vi phạm quy định pháp luật về đê điều, phòng chống thiên tai còn khá phổ biến, chậm được khắc phục.

“Nổi cộm là nạn cát tặc, khai thác trái phép trên các dòng sông, lấn chiếm lòng, bờ sông, kênh rạch, làm sạt lở đê, kè, cản trở, suy giảm khả năng thoát lũ, tăng nguy cơ, rủi ro thiên tai”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng yêu cầu áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào PCTT, quản lý rủi ro thiên tai dựa vào xây dựng bản đồ số ở các loại tỉ lệ thích hợp theo từng vùng miền, địa phương; quản lý rủi ro thiên tai thông qua ứng dụng các phần mềm chuyên dùng, thông qua ứng dụng tin học, các nhà mạng để truyền tin, nhận tin, đào tạo từ xa, giao ban trực tuyến… Xây dựng hệ thống thông tin lưu trữ và chia sẻ dữ liệu về PCTT. Xây dựng cơ chế huy động nguồn lực nhằm xã hội hóa công tác PCTT. Nâng cao nhận thức cộng đồng về rủi ro và giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, chủ động và tích cực tham gia vào các hoạt động PCTT.

Mỹ Hạnh