(VnMedia) - "Hãy nói rõ ràng, sòng phẳng với dân là: Nhà nước chỉ có bằng này tiền... và số tiền đấy để bảo trì cái gì, bảo trì quốc lộ này, quốc lộ kia. Còn một số công trình, kể cả quốc lộ 1, nhà nước không thể làm được, nhà nước xin nhân dân đóng góp thêm..." - nhà báo Trần Đăng Tuấn nêu quan điểm.
 |
| Trạm thu phí BOT |
Trong chương trình tọa đàm trực tuyến với Thứ trưởng Bộ Giao thông Nguyễn Hồng Trường về vấn đề phí BOT, Tiến sĩ, nhà báo Trần Đăng Tuấn cho biết, khi người dân, người đi đường có những thắc mắc, thậm chí là bức xúc, có ý kiến cho rằng người dân quen sử dụng miễn phí nên bây giờ gặp phí thì bức xúc. Tuy nhiên, ông khẳng định: “Tôi cho rằng đánh giá như vậy là không đúng”.
“Dân trí bây giờ không như thế! Người dân Việt Nam dùng giá dịch vụ bao nhiêu năm nay rồi, vào bệnh viện cũng có giá dịch vụ, đi học cũng có chọn trường này, trường kia có học phí cao hay thấp...” – nhà báo Trần Đăng Tuấn nêu ví dụ. Theo ông, nếu như có sự hài hòa lợi ích, có sự rõ ràng thì sẽ không có những bức xúc, những thắc mắc.
Nêu những ý kiến của nhiều bạn đọc về việc ở các nước, người dân có quyền lựa chọn giữa những con đường không đóng phí do nhà nước đầu tư với những con đường có chất lượng tốt hơn nhưng phải trả phí, trong khi ở Việt Nam, sẽ không có sự lựa chọn cho người dân khi mọi con đường đều đang được/bị đầu tư BOT và thu phí, nhà báo Trần Đăng Tuấn đặt câu hỏi:
“Thứ nhất, tại sao không có sự phân luồng đầu tư nhà nước để bảo trì, nâng cấp, sữa chữa những đường quốc lộ, để cho dân lựa chọn đi đường quốc lộ cũ hoặc sử dụng dịch vụ cao cấp hơn, trong đó có đường BOT?”
Trả lời câu hỏi này, Thứ trưởng Bộ Giao thông Nguyễn Hồng Trường cho biết: Hiện nay có ba loại dự án BOT. Loại thứ nhất là xây dựng BOT các tuyến cao tốc. Loại thứ hai là xây dựng các tuyến BOT mới không phải là cao tốc và loại thứ ba là nâng cấp các tuyến quốc lộ hiện tại bằng hình thức BOT.
Về đầu tư các tuyến cao tốc, ông Nguyễn Hồng Trường giải thích: “Khi đầu tư các tuyến cao tốc, bao giờ chúng tôi cũng đưa ra các lựa chọn cho người dân, tức là có thể đi đường cao tốc, có thể không. Nếu đi đường cao tốc thì phải trả phí cao hơn. Ví dụ, cao tốc Pháp Vân lối rẽ vào phía trong, nếu người dân không đi tuyến cao tốc này thì vẫn có thể đi quốc lộ 1 thì sẽ không mất phí. Đây là sự lựa chọn của người dân. Tất nhiên đi đường cao tốc thì phí cao hơn so với đường nâng cấp”.
Về nâng cấp các tuyến đường quốc lộ hiện có, giải thích về việc tại sao cao tốc Hà Nội – Hải Phòng đã có rồi nhưng tuyến quốc lộ 5 vẫn thu phí, ông Trường nói: “Ở đây, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng được làm mới hoàn toàn, nhưng đường 5 cũ thì xuống cấp hết sức nghiêm trọng và lượng xe đi rất lớn, mà ngân sách nhà nước để đầu tư cho đường này không có, làm mới cũng không có. Do đó, chúng tôi đã kiến nghị với Chính phủ là nâng cấp đường 5 cũng bằng hình thức BOT và đã được Chính phủ và đặc biệt là 2 tỉnh Hưng Yên và Hải Phòng hết sức đồng tình. Như vậy, 2 dự án BOT này khác nhau về mặt chủ trương, một bên là xây dựng mới, một bên là nâng cấp”.
Về mức phí, Thứ trưởng Bộ Giao thông cho biết, đối với đường cao tốc, nhà đầu tư quyết định mức phí tuy nhiên Bộ Tài chính đã quy định mức trần (hiện nay là 2.000 đồng/km), và thu dưới mức trần bao nhiêu là do nhà đầu tư quyết định. Còn thu phí đối với quốc lộ 5 là hoàn toàn do Bộ Tài chính quyết định, mức phí căn cứ vào mức thu nhập bình quân của người dân tại thời điểm hiện nay.
“Ví dụ năm 2000 chúng ta thu phí chỉ là 10.000 cho một xe ô chuyển, có thể là ô tô con, nhưng lúc đó tương ứng với mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam là 500 USD/năm. Nhưng hiện nay thu nhập bình quân đầu người của nước ta khoảng 2.000 USD, như vậy đã tăng gấp 4 lần. Trên cơ sở đó Chính phủ cũng đã giao cho Bộ Tài chính tính toán để đưa mức phí lên khoảng từ 3 – 3,5 lần (35.000đ/lượt xe ô tô chuyến). Tức là mức phí ở đây đã có tính đến mức thu nhập của người dân và mức trung bình thấp, mức trung bình cao, bởi nếu cao thì theo Bộ Tài chính hiện nay phải là 52.000 đồng/lượt xe tô chuyển, tại sao vẫn có chuyện quốc lộ 5 cũ vẫn thu phí là do như vậy".
Về việc nâng cấp đối với các tuyến đường quốc lộ bình thường (ví dụ như Taco thực hiện một số dự án ở phía Bắc), ông Trường cho biết, tuyến đường đó không có tiền để nâng cấp nên đã làm một tuyến bên cạnh mở rộng để thu phí. Việc nâng cấp đường cũ và làm mới đường mới cho phép thu phí ở điểm bắt đầu ở cả đường mới và đường cũ, như vậy là vừa có đường cũ được nâng cấp vừa có đường mới để đi lại.
“Như vậy, ở đây đúng là không có sự lựa chọn của người dân, nhưng mức phí rất hợp lý, tức là chỉ phải bỏ ra một mức phí rất thấp, ví dụ ở những đoạn đường này chỉ khoảng từ 0,5 – 0,7 so với mức phí Bộ Tài chính đưa ra. Tất cả những điều này đều đã được tính toán rất phù hợp” – ông Trường nêu quan điểm.
Chúng ta đừng lựa chọn thay cho dân!
Tuy nhiên, sau câu trả lời này của Thứ trưởng Bộ Giao thông, nhà báo Trần Đăng Tuấn đã "phản bác" lại: “Qua trả lời của Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường, tôi nghĩ rằng, khả năng lựa chọn này đang bị thu hẹp và sẽ còn bị thu hẹp. Tôi nghĩ rằng, BOT ở nước ngoài, người ta cung cấp một dịch vụ cao hơn, nhưng dường như BOT ở nước ta đang cáng đáng cả hai chức năng: một là cung cấp dịch vụ cao hơn; nhưng đồng thời cáng đáng việc nhà nước không có tiền để làm nghĩa vụ thông thường của nhà nước - là bảo đảm có những con đường bình thường để cho dân đi”.
“Rất nhiều ý kiến cử tri thắc mắc dường như đang có sự lẫn lộn giữa bảo dưỡng, sửa chữa, bảo trì nâng cấp và làm một giá trị mới để người dân được hưởng. Có người dân nói với tôi là đi từ Quảng Trị ra Hà Nội mất chi phí là 1,2 triệu đồng, cao hơn trước rất nhiều (kể cả phí cầu, kể cả phí đường). Như vậy, bây giờ mức độ trả đã bằng hoặc cao hơn xăng. Đấy là tôi nói là đi xe ô tô con. Xăng là một bộ phận cấu thành trong phí giao thông, bây giờ thêm một loại phí tương đương như thế thì chúng ta không thể nói rằng phí đó không phải gánh nặng. Nó là gánh nặng thực sự" - nhà báo Trần Đăng Tuấn khẳng định.
Ông cũng nêu rõ quan điểm: "Tôi chưa nói là chuyện cao hay thấp, mà nói về câu chuyện lựa chọn. Chúng ta đừng lựa chọn thay cho dân. Dân mà thấy cái gì lợi hơn thì dân sẽ làm. Người ta chưa thấy có lợi hơn thì đó là lựa chọn của người ta. Mà lựa chọn này bị thấp đi xuất phát từ chỗ cái bí của nhà nước không có tiền, thì đây không chỉ là vấn đề của Bộ Giao thông, đây là vấn đề của Chính phủ, của Nhà nước. Hãy nói rõ ràng, sòng phẳng với dân là: Nhà nước chỉ có bằng này tiền, phải ưu tiên làm an sinh xã hội, làm an ninh quốc phòng, Nhà nước lẽ ra phải bảo đảm, nhưng chỉ có chừng này tiền để chi cho giao thông trong giai đoạn này. Và cái số tiền đấy để bảo trì cái gì, bảo trì quốc lộ này, quốc lộ kia. Còn một số công trình, kể cả quốc lộ 1, nhà nước không thể làm được, nhà nước xin nhân dân đóng góp thêm. Rõ ràng, sự minh bạch này phải bắt đầu ở tầm cao hơn, tầm quốc gia, khi đó mới tạo ra đồng thuận".
Theo ông Trần Đăng Tuấn, Bộ Giao thông Vận tải nên tham khảo ý kiến về việc phân luồng tiền đầu tư. "Dẫu sao một nửa vẫn là tiền nhà nước, thì nhà nước nên đưa vào các tuyến đường Quốc lộ mà nhà nước đã xây dựng bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, để bảo trì, bảo dưỡng, nâng cao. Tiền BOT nên nghiêng vào các công trình mới. Sự rành mạch này sẽ giúp dễ kiểm tra, kiểm soát hơn, bảo đảm cho sự đồng thuận cũng cao hơn" - nhà báo Trần Đăng Tuấn nói.
Ông Trần Đăng Tuấn cũng nêu một ý mà ông cho là "cũng có lý", đó là: "Nếu người ta nộp tiền phí (đường) hàng năm, rồi tiền phí (đường) qua giá xăng (nếu có) thì khi người ta đi trên chính con đường quốc lộ mà người ta đã nộp phí để bảo trì nó, bây giờ thành BOT phải nộp phí, thì phải tính cấn trừ tiền của người ta, và cái cấn trừ ấy phản ánh vào giá vé. Vì đó là trách nhiệm của Nhà nước".
"Tổng hợp lại vấn đề về sự lựa chọn của người dân - tôi nghĩ cần phải có sự rõ ràng, không phải chỉ ở cấp Bộ Giao thông, mà phải ở cấp Chính phủ. Cần phải nói rõ ràng với người dân. Xưa nay, bất cứ việc gì, Đảng, Nhà nước mà nói rõ ràng cho người dân - những người trong chiến tranh sẵn sàng dỡ nhà làm đường - thì sự đồng thuận sẽ cao hơn" - nhà báo Trần Đăng Tuấn nhấn mạnh.
Ý kiến bạn đọc