Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ: Bắt đầu từ nhận thức!

(VnMedia) - Dù đơn đăng ký sáng chế trên thế giới có cùng chung một mẫu, thế nhưng, kết quả được duyệt của người Việt thường ít hơn các quốc gia khác. Việc khai thác các quyền sở hữu trí tuệ được bảo hộ, đặc biệt là các sáng chế còn yếu. Thực tế này đòi hỏi cơ quan chức năng cùng nhà đăng ký sáng chế cần tìm ra điểm yếu để cùng khắc phục…

Vì sao?

Có nhiều lý do dẫn đến kết quả này. Trước hết đó là do đơn đăng ký sáng chế của người Việt có chất lượng kém hơn, dù rằng cách viết một bộ hồ sơ đăng ký bản quyền sáng chế cùng chung một mẫu trên toàn thế giới. Điểm quan trọng nhất trong hồ sơ chính là mô tả chi tiết sáng chế đăng ký bao gồm: nó thuộc lĩnh vực gì, sáng chế như thế nào? trước đây đã có giải pháp như thế nào và giải pháp đăng ký này có điểm sáng tạo, khác biệt gì? Và cái mà yêu cầu bảo hộ - phần sáng tạo, khác biệt với những cái đã có và cần bảo hộ là gì? Thì trong đơn đăng ký sáng chế mà người Việt nộp thường không nêu được điểm cơ bản là cần bảo hộ cái gì?

Chẳng hạn như khi nghĩ ra một công thức nấu ăn hay một bài thuốc nào đó, quan trọng nhất trong đó là thành phần tạo nên món ăn hay bài thuốc. Đây chính là cái sáng tạo của tác giả khác hẳn với những cái đã có. Làm sao trong hồ sơ, tác giả phải thể hiện rõ nét nhất những chi tiết này để bảo vệ quyền sáng chế thì trong nhiều đơn đăng ký sáng chế của Việt Nam chưa toát lên được.

Để khắc phục vấn đề này, hiện tại ở Việt Nam có hơn 100 văn phòng tư vấn sở hữu công nghiệp chính là các luật sư tư vấn, hướng dẫn cho người nộp đơn hoàn thiện hồ sơ đăng ký. Ngay trong Cục Sở hữu trí tuệ cũng có trung tâm hỗ trợ tư vấn, hỗ trợ miễn phí, giúp cho các nhà sáng chế Việt hoàn thiện hồ sơ.

Một lý do nữa cũng khiến các nhà sáng chế của Việt Nam không được cấp bằng độc quyền sáng chế là bởi không nắm được tiêu chí tính mới. Theo quy định, trước khi nộp đơn đăng ký sáng chế đó nhà sáng chế không được công bố thông tin về sáng chế của mình rộng rãi chẳng hạn như trên báo chí. Giải pháp sáng tạo ra phải được giữ bí mật cho đến khi nộp đơn đăng ký cho Cục Sở hữu trí tuệ. Sáng chế đã đăng rộng rãi trên báo chí, sẽ không còn đáp ứng được tiêu chuẩn đó là tính mới. Nếu đã mất tính mới thì nhà nước không bảo hộ được nữa.

Tuy nhiên, Luật Sở hữu trí tuệ cũng đưa ra một số trường hợp đặc biệt như do chính tác giả công bố hoặc báo cáo tại Hội nghị khoa học trong vòng 6 tháng khi nộp đơn. Hoặc sáng kiến bị một người khác công bố trái với ý muốn của tác giả… thì Luật chấp nhận không bị mất tính mới. Nói chung sáng chế và sản phẩm kiểu dáng công nghiệp là những đối tượng cần phải giữ bí mật, đảm bảo tính mới trước khi nộp cho cơ quan sở hữu trí tuệ. Nếu đã mất tính mới thì nhà nước không bảo hộ được nữa.

Sáng chế bắt đầu từ những ý tưởng nhỏ nhất

Có thể nói năng lực sáng tạo của người Việt phần nào được thể hiện qua lượng số chưa đạt như mong muốn. Tuy nhiên, hiện đang có hai cách hiểu khác nhau về sáng chế. Có những sáng chế chỉ cần được đưa ra là làm thay đổi cả lĩnh vực kỹ thuật. Nhưng cũng có sáng chế rất nhỏ, miễn là chưa có người sáng tạo, phát minh ra nhưng khi đem áp dụng vẫn đem lại lợi ích.

Ví dụ như cái đinh vít, trước có một đường vạch xẻ, sau đó thêm một vạch nữa thành hình chữ thập. Sáng chế rất đơn giản như vậy. Cục Sở hữu trí tuệ đã từng tra cứu và bất ngờ khi cái xẻng đào đất vốn đã rất quen thuộc với người Việt Nam , thế nhưng thế giới vẫn tiếp tục có những đơn đăng ký sáng chế. Trongquá trình nghiên cứu, nếu để ý, các nhà sáng tạo vẫn có thể phát hiện ra những sáng chế có thể đăng ký và được cấp bằng.

Và mặc dù so với thế giới, số lượng đơn đăng ký sáng chế của Việt Nam được chấp nhận còn khiêm tốn, nhưng trên thực tế, đã có những bước phát triển mới. Theo Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Hoàng Văn Tân, số đơn đăng ký sở hữu công nghiệp của người Việt Nam , đặc biệt là đơn đăng ký sáng chế và đơn đăng ký nhãn hiệu liên tục tăng. Bên cạnh đó, hoạt động hỗ trợ của nhà nước trong việc thúc đẩy xây dựng, phát triển, khai thác, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cũng được tăng cường. Sở hữu trí tuệ đang thực sự có vai trò quan trọng đối với các tổ chức, doanh nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, nâng cao năng suất lao động, góp phần xây dựng nền kinh tế tri thức Việt Nam .