(VnMedia) - Theo quy hoạch, Hà Nội có 5 khu đô thị vệ tinh là Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn. Tuy nhiên, 10 năm qua, việc triển khai các đô thị này vẫn chỉ "nằm trên giấy".

Với quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được Chính phủ phê duyệt năm 2011, Hà Nội sẽ phát triển theo mô hình chùm đô thị, gồm có khu đô thị trung tâm, 5 đô thị vệ tinh và các thị trấn sinh thái nhằm giảm sức ép cho khu vực nội đô.

Dự báo dân số ở 5 đô thị vệ tinh đến năm 2020 khoảng 0,7 triệu người; đất xây dựng đô thị khoảng 24.300 ha. Đến năm 2030 dân số đạt khoảng 1,3-1,4 triệu người; đất xây dựng đô thị khoảng 35.200 ha.

Đô thị vệ tinh Hòa Lạc (cửa ngõ phía tây Hà Nội) có chức năng chính về khoa học công nghệ và đào tạo, đầu tư các cơ sở trọng tâm là ĐH quốc gia Hà Nội và khu công nghệ cao Hòa Lạc; tiếp tục hoàn thiện Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam gắn với Đồng Mô - Ngải Sơn và vùng du lịch Ba Vì - Viên Nam; phát triển hệ thống hạ tầng đô thị hiện đại và đồng bộ như: Trung tâm y tế, các cơ sở giáo dục đại học, các dự án về đô thị mới như Tiến Xuân - Phú Mãn, Đông Xuân.

Đô thị vệ tinh Sơn Tây (cửa ngõ phía Tây Bắc Hà Nội) là đô thị văn hóa lịch sử, du lịch nghỉ dưỡng; trọng tâm là khu bảo tồn thành cổ Sơn Tây, làng cổ Đường Lâm và phát triển mới trung tâm phục vụ du lịch gắn với hồ Xuân Khanh, các dịch vụ đào tạo, y tế và các đô thị mới.

Đô thị vệ tinh Xuân Mai (cửa ngõ phía Tây Nam Hà Nội) là đô thị dịch vụ - công nghiệp hỗ trợ phát triển tiểu thủ công nghiệp và hệ thống làng nghề; phát triển các khu tiểu thủ công nghiệp, các trung tâm dịch vụ về thương mại, đào tạo đại học, cao đẳng...

Đô thị vệ tinh Phú Xuyên (đô thị cửa ngõ phía Nam Hà Nội) là đô thị công nghiệp, đầu mối giao thông và trung chuyển hàng hóa; xây dựng các khu, cụm công nghiệp để di dời công nghiệp từ các khu vực nội đô, khu vực Hà Tây (cũ) và hỗ trợ phát triển nông nghiệp cho vùng đồng bằng phía Nam sông Hồng. Hình thành các trung tâm dịch vụ trung chuyển hàng hóa, các khu nhà ở công nhân và các tiện ích đô thị khác như y tế chất lượng cao, đào tạo nghề... Xây dựng hệ thống hồ điều tiết nước nhân tạo lớn để phục vụ thoát nước, phù hợp với đặc điểm thấp trũng của khu vực.

Đô thị vệ tinh Sóc Sơn (đô thị cửa ngõ phía Bắc Thủ đô) là đô thị phát triển về công nghiệp và dịch vụ hàng không, du lịch nghỉ dưỡng sinh thái, hình thành mới khu công nghiệp Mai Đình và các khu công nghiệp sạch; trung tâm y tế, khu đại học tập trung. Khai thác tiềm năng Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, hành lang kinh tế xuyên Á Côn Minh - Hà Nội - Quảng Ninh và vùng cảnh quan núi Sóc và chân núi Tam Đảo.

Tuy nhiên, sau nhiều năm, những đô thị vệ tinh này vẫn chỉ “nằm trên giấy”, trong khi khu vực đô thị trung tâm Hà Nội tiếp tục phải gánh áp lực lớn về dân số, quá tải hạ tầng…

Đơn cử, theo quy hoạch chung, Xuân Mai thuộc huyện Chương Mỹ là 1 trong 5 đô thị vệ tinh của đô thị trung tâm Hà Nội, được định hướng phát triển thành đô thị dịch vụ – công nghiệp, là cửa ngõ giao thông phía Tây Hà Nội giao thương với các tỉnh phía Tây Bắc, là đô thị đại học với trung tâm giáo dục đào tạo cấp vùng và là đô thị sinh thái.

Nhưng sau gần 9 năm hợp nhất Thủ đô Hà Nội, đã có quy hoạch chung Thủ đô, nhưng về cơ bản toàn bộ phía Tây Hà Nội vẫn không có nhiều thay đổi đáng kể. Trong đó, chưa có trường đại học nào chuyển hẳn về Xuân Mai. Nguyên nhân là do hạ tầng giao thông kém phát triển. Xuân Mai chỉ cách Hà Nội hơn 20km, nhưng đi từ nội thành Hà Nội đến phải mất khoảng 1 giờ 30 phút vì tắc đường. Trong khi đi từ Hà Nội đến Hải Phòng trên 100km chỉ hết hơn 1 giờ đồng hồ.

Bà Trần Thu Hằng - Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Bộ Xây dựng cho biết,  trong 10 năm qua, Hà Nội đã thực hiện nghị quyết 15 của Quốc hội về điều chỉnh địa giới hành chính. Trong đó, Hà Nội đã xây dựng quy hoạch 5 khu đô thị vệ tinh nhưng việc thưc hiện đầu tư xây dựng tại 5 khu đô thị này vẫn còn thấp. Nguyên nhân là do chưa kết nối được hạ tầng giao thông, dịch vụ và phát triển quỹ nhà ở tại các đô thị vệ tinh dẫn tới việc triển khai thực hiện chậm. Lãnh đạo Thành phố Hà Nội cũng đã nhận thấy được sự bất cập này và đã có báo cáo gửi Chính phủ xin một số cơ chế đặc thù để triển khai kế hoạch xây dựng 5 khu đô thị vệ tinh.

Trong đó, đề nghị Trung ương hỗ trợ thực hiện dự án kết nối các đô thị như cầu vượt sông Hồng, đường vành đai 3-4-5 và các trục giao thông xuyên tâm. Các dự án động lực cho khu đô thị vệ tinh như làng văn hóa dân tộc, đại học Quốc gia, khu công nghệ cao Hòa Lạc. Ngoài ra, Thành phố cũng đã chuẩn bị các quỹ tài chính, vay quỹ tài chính nước ngoài …để thúc đẩy việc triển khai các dự án. Hiện tại, các Bộ ngành cũng đang phối hợp với Thành phố Hà Nội để đẩy nhanh việc phát triển 5 đô thị vệ tinh trong thời gian tới. 

Theo Tiến sỹ Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, các đô thị vệ tinh chưa hình thành được do thiếu nguồn lực, thiếu hạ tầng giao thông, nên không thu hút được đầu tư, không di dời được trường học, bệnh viện…, càng không hút được dân số để giảm áp lực cho nội đô. Trong khi đó, nguồn lực lớn từ quỹ đất trong nội đô lại không được sử dụng hiệu quả. Hà Nội đầu tư những dự án “đắt nhất hành tinh” nhưng lại không thu được tiền chênh lệch về đất; phát triển quá nhiều dự án cao tầng nhưng vẫn không thu được nhiều nguồn lực để phát triển các đô thị vệ tinh

Khánh An