- Giáo sư Tiến sĩ Radhika Desai thuộc Khoa Nghiên cứu Chính trị tại Đại học Manitoba ở Winnipeg, Canada đồng thời là Giám đốc Nhóm nghiên cứu Kinh tế Địa chính trị mới đây đã đưa ra nhận định rằng, xu hướng phi đô la hóa đang ngày càng trở thành tiêu điểm và nó đang xuất hiện khắp nơi.

Các nguồn tài chính phi đô la mới đang phát triển. Đang ngày càng có nhiều thỏa thuận song phương mới về việc giao dịch và cho vay bằng các loại tiền khác thay vì là đồng đô la Mỹ (USD) như trước đây. Thậm chí quan trọng hơn, những nước nhập khẩu và xuất khẩu dầu mỏ lớn như Nga, Ả-rập Xê-út hay Trung Quốc và Ấn Độ – đều đang đồng ý giao dịch dầu mỏ bằng các loại tiền tệ không phải là đồng USD. Những thỏa thuận như vậy đang phá hủy một trong những trụ cột chính tạo nên sự thống trị của đồng đô la Mỹ kể từ khi OPEC tăng gấp bốn lần và sau đó tăng gấp đôi giá dầu vào những năm 1970, khiến các quốc gia trên thế giới có lý do chính để có nhu cầu mua và dự trữ đồng USD.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích tiếp tục cho rằng sự thống trị của đồng đô la vẫn còn nguyên vẹn. Tất nhiên, những lập luận này dựa trên tất cả các loại giả định sai lầm. Chẳng hạn, họ tuyên bố đồng đô la sẽ tiếp tục thống trị cho đến khi đồng tiền của một quốc gia khác thay thế nó hoặc điều này sẽ chỉ xảy ra nếu các quốc gia khác theo đuổi các hình thức quốc tế hóa bắt chước hình thức của đồng đô la Mỹ ngày nay.

Theo một nghĩa nào đó, cuộc tranh luận kiểu như trên hơi giống cuộc thảo luận được mô tả trong The Big Short - một bộ phim về một nhóm nhỏ các chủ ngân hàng đặt cược vào thị trường nhà ở và chứng khoán vào những năm 2000. Đặt cược xong, họ đợi thị trường sụp đổ. Điều đó diễn ra đúng như vậy. Tuy nhiên, trong một thời gian, trong khi các vụ vỡ nợ thế chấp tăng lên thì những chứng khoán mà các ngân hàng dựa vào vẫn tiếp tục tăng giá trị. Giá đã được đẩy lên nhờ các nhà đầu tư dựa trên tuyên bố nổi tiếng của Alan Greenspan rằng không thể có bong bóng thị trường nhà đất. Chứng khoán cũng không bị hạ cấp. Các cơ quan xếp hạng không chỉ chấm điểm cao cho những khoản đầu tư rác rưởi, mà họ còn tin vào những lời dối trá của chính họ. Chỉ khi các khoản lỗ chồng chất và thực sự bắt đầu lọc qua hệ thống dưới dạng thiếu hụt thanh toán thì sự thật mới được thừa nhận.

Kể từ năm 1971, vai trò toàn cầu của đồng tiền Mỹ được thiết lập dựa trên tuyên bố cho rằng hệ thống tài chính được định giá bằng đồng đô la là tinh vi nhất thế giới, với các quỹ vốn rộng nhất và sâu nhất mà từ đó các nhà đầu tư còn lại trên thế giới có thoải mái dùng. Chắc chắn, việc mở rộng hoạt động tài chính, còn được gọi là tài chính hóa, là rất quan trọng. Bằng cách tăng nhu cầu tài chính đối với đồng đô la, Mỹ đã giải quyết được tình trạng tiến thoái lưỡng nan Triffin (Triffin’s Dilema). Tình trạng tiến thoái lưỡng nan Triffin’s dilemma, được đặt tên theo nhà kinh tế học Robert Triffin, người đầu tiên mô tả nó vào đầu những năm 1960. Triffin đã chỉ ra rằng, khi một quốc gia phát hành đồng tiền dự trữ toàn cầu, họ phải chấp nhận thâm hụt thương mại liên tục để cung ứng đồng tiền đó cho các đối tác thương mại, nhưng nếu thâm hụt diễn ra quá lâu, niềm tin vào đồng tiền cuối cùng sẽ mất đi.

Không cần phải nói, những tuyên bố về sự hấp dẫn của nền tài chính Mỹ đã bị phóng đại. Đối với hầu hết thế giới, thay vì cung cấp đầu tư hiệu quả có lợi, hệ thống tài chính bằng đô la Mỹ chỉ tung ra những dòng tiền 'nóng' ngắn hạn chỉ mang lại lợi nhuận cho hầu hết các nhà đầu tư phương Tây, trong khi thường xuyên tàn phá nền kinh tế. phần còn lại của các nền kinh tế trên thế giới. Chỉ có Trung Quốc và một số ít các điểm đến đầu tư nhỏ hơn được hưởng lợi từ một số lượng đầu tư hiệu quả nhất định (lợi ích này cũng dễ bị phóng đại). Trớ trêu thay, đó là một phần của việc đào thải ra khỏi ngành sản xuất của Mỹ thông qua một ít đầu tư trực tiếp nước ngoài và rất nhiều gia công phần mềm.

Tuy nhiên, giờ đây, những mâu thuẫn nội bộ của hệ thống định giá bằng đô la Mỹ đang gia tăng. Mâu thuẫn cơ bản nhất là mối ràng buộc giữa sự gia tăng của lạm phát với hành động của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Một mặt, cách duy nhất họ có thể đối phó với lạm phát mà không làm xói mòn sức mạnh của vốn là tăng lãi suất, nhưng điều đó có nguy cơ phá vỡ chính cấu trúc tài chính của những khoản nợ không sinh lợi và những khoản đầu cơ mà sự giàu có của giới tinh hoa tài chính đang dựa vào. . Mặt khác, nếu Fed không tăng lãi suất và cho phép lạm phát tràn lan, nó sẽ phá hủy hệ thống tương tự thậm chí còn trực tiếp hơn bằng cách làm giảm giá trị của đồng đô la Mỹ.  Mấu chốt nằm ở chỗ các bạn sẽ tích lũy tài sản bằng đô la để làm gì nếu chúng đang mất giá với tốc độ gần bằng hoặc thậm chí cao hơn tốc độ mà bạn đang tích lũy nó?

Nếu hệ thống tài chính Mỹ đang mất đi sức hấp dẫn ngay cả đối với các nhà đầu cơ, thì chính quá trình tài chính hóa mà nó đang dẫn dắt và hệ thống đô la Mỹ dựa vào đó trong vài thập kỷ qua đã bóp nghẹt nguồn lợi nhuận thay thế - chính là nền kinh tế sản xuất của Mỹ. Trong nhiều thập kỷ, nền kinh tế đó đã bị tước mất sự đầu tư dài hạn mà một mình nó có thể làm cho nền kinh tế năng động. Do đó, ngày nay, cả hệ thống tài chính lẫn nền kinh tế sản xuất của Mỹ sẽ không giữ cho nguồn đồng USD chảy vào hệ thống đô la Mỹ như trước. Hệ thống tài chính từng mang lại lợi nhuận  thông qua lãi suất hoặc đầu cơ bằng cách bỏ qua thu nhập sản xuất đã giữ cho vốn chảy vào hệ thống đô la Mỹ dựa trên kỳ vọng lợi nhuận hợp lý. Tình trạng đó đã bị xói mòn.

Không có gì ngạc nhiên khi một bài báo gần đây trên tờ Financial Times đã so sánh hệ thống tài chính của Mỹ và châu Âu, giải thích rằng, ngày nay, EU - với tỉ lệ lớn hơn các tập đoàn sản xuất có thể tạo ra thu nhập từ cổ tức thay vì chỉ đơn thuần là lợi nhuận đầu cơ không chắc chắn và ngày càng rủi ro - có khả năng thu hút nhiều vốn hơn. Và nếu châu Âu có vẻ tốt so với Mỹ, thì Trung Quốc thậm chí còn tốt hơn Châu Âu.

Tiền từ khắp nơi trên thế giới đang đổ vào các đợt IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu) của Trung Quốc. Ngược lại, các đợt IPO ở Mỹ và Anh - các nền kinh tế được tài chính hóa và suy yếu nhất về năng suất - lại có kết quả tệ.

Lý do đơn giản là Trung Quốc vẫn có một nền kinh tế hiệu quả và nhiều loại công ty hiệu quả chi trả cổ tức ổn định mà các nhà đầu tư giờ đây sẽ ngày càng tìm kiếm nhiều hơn.