- Nền kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng chậm lại khi nước này tìm cách thích nghi với chiến lược zero-Covid cũng như thích nghi với nhu cầu giảm đi trên toàn cầu.

Các số liệu tăng trưởng chính thức trong quý từ tháng 7 đến tháng 9 dự kiến ​​sẽ sớm được công bố - nếu nền kinh tế lớn thứ hai thế giới bị thu hẹp lại, điều đó sẽ làm tăng khả năng xảy ra suy thoái toàn cầu. Mục tiêu của Bắc Kinh - tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt 5,5% - hiện đã nằm ngoài tầm với mặc dù các quan chức Trung Quốc đã tìm cách nói giảm nói tránh về tầm quan trọng của việc đạt được mục tiêu tăng trưởng nói trên. Trung Quốc đã tránh được sự co hẹp của nền kinh tế trong quý từ tháng 4 đến tháng 6. Năm nay, một số nhà kinh tế không kỳ vọng bất kỳ sự tăng trưởng nào đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Trung Quốc có thể không phải đối mặt với lạm phát cao như Mỹ và Anh, nhưng lại có những vấn đề khác – công xưởng của thế giới đột nhiên tìm thấy ít khách hàng hơn cho các sản phẩm của mình cả trong nước và quốc tế. Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và các nền kinh tế lớn như Mỹ cũng đang cản trở tăng trưởng của nước này.

Và đồng Nhân dân tệ tất nhiên đang phải chứng kiến năm tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ khi nó giảm mạnh so với đô la Mỹ. Đồng Nhân dân tệ yếu khiến các nhà đầu tư lo sợ, tạo ra sự bất ổn trên thị trường tài chính. Nó cũng gây khó khăn cho ngân hàng trung ương trong việc bơm tiền vào nền kinh tế.

Vậy, chính xác là nền kinh tế Trung Quốc đang gặp vấn đề gì?

1. Zero Covid đang tàn phá nền kinh tế

Các đợt bùng phát Covid-19 dữ dội ở một số thành phố, bao gồm các trung tâm sản xuất như Thâm Quyến và Thiên Tân, đã và đang ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế của các ngành công nghiệp ở Trung Quốc.

Mọi người cũng không chi tiền vào những thứ như thực phẩm và đồ uống, bán lẻ hoặc du lịch, đẩy các ngành dịch vụ vào tình trạng khó khăn lớn.

Về mặt sản xuất, hoạt động của nhà máy dường như đã tăng trở lại vào tháng 9, theo Cục Thống kê Quốc gia. Sự phục hồi có thể diễn ra do chính phủ Trung Quốc đang chi tiêu nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng. Nhưng diễn biến này diễn sau hai tháng khi hoạt động sản xuất không mở rộng. Và nó đã đặt ra nhiều câu hỏi, đặc biệt là kể từ khi một cuộc khảo sát tư nhân cho thấy hoạt động của các nhà máy thực sự đã giảm vào tháng 9, với nhu cầu tác động đến sản lượng, đơn đặt hàng mới và việc làm.

Các chuyên gia đồng ý rằng Bắc Kinh có thể làm nhiều hơn để kích thích nền kinh tế nhưng điều này là khó khi đại dịch Covid chưa kết thúc.

Ông Louis Kuijs, nhà kinh tế trưởng của S&P Global Ratings tại khu vực châu Á, cho biết: “Không có ích gì khi bơm tiền vào nền kinh tế nếu các doanh nghiệp không thể mở rộng hoặc người dân không thể tiêu tiền”.

2. Bắc Kinh làm chưa đủ

Bắc Kinh đã vào cuộc - vào tháng 8, họ đã công bố kế hoạch trị giá 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (203 tỷ USD) để thúc đẩy các doanh nghiệp nhỏ, cơ sở hạ tầng và bất động sản.

Tuy nhiên, các quan chức Trung Quốc có thể làm được nhiều hơn nữa để kích thích chi tiêu nhằm đáp ứng các mục tiêu tăng trưởng và tạo việc làm. Những việc đó bao gồm đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng, nới lỏng điều kiện vay vốn cho người mua nhà, cho doanh nghiệp bất động sản và chính quyền địa phương, và giảm thuế cho các hộ gia đình.

Ông Kuijs nhận định rằng: “Phản ứng của chính phủ Trung Quốc đối với sự yếu kém của nền kinh tế là khá khiêm tốn so với những gì chúng ta đã thấy trong các đợt suy yếu kinh tế trước đây”.

3. Thị trường bất động sản của Trung Quốc đang gặp khủng hoảng

Hoạt động bất động sản yếu kém và tâm lý tiêu cực trong lĩnh vực nhà ở chắc chắn đã làm chậm lại tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Điều này đã ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế Trung Quốc bởi vì bất động sản và các ngành công nghiệp khác đóng góp tới 1/3 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc.

“Khi niềm tin vào thị trường nhà ở suy giảm, điều đó khiến mọi người cảm thấy không tự tin về tình hình kinh tế chung”, nhà kinh tế trưởng của S&P Global Ratings tại khu vực châu Á – ông Kuijs đã cho biết như vậy.

Người mua nhà đã từ chối thanh toán thế chấp đối với các tòa nhà chưa hoàn thành và một số họ nghi ngờ không biết ngôi nhà của họ có được hoàn thành hay không. Nhu cầu mua nhà mới giảm và điều đó đã làm giảm nhu cầu nhập khẩu các mặt hàng được sử dụng trong xây dựng.

Bất chấp những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy thị trường bất động sản, giá nhà ở hàng chục thành phố đã giảm hơn 20% trong năm nay. Trong bối cảnh các nhà phát triển bất động sản đang phải hứng chịu áp lực, giới phân tích cho rằng các nhà chức trách có thể phải làm nhiều hơn nữa để khôi phục niềm tin vào thị trường bất động sản.

4. Biến đổi khí hậu đang làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn

Thời tiết cực đoan đang bắt đầu có tác động lâu dài đến các ngành công nghiệp của Trung Quốc. Một đợt nắng nóng gay gắt, sau đó là hạn hán, đã ập đến tỉnh tây nam Tứ Xuyên và thành phố Trùng Khánh ở vành đai trung tâm vào tháng Tám.

Khi nhu cầu về điều hòa không khí tăng đột biến, nó đã gây quá tải cho lưới điện ở một khu vực vốn gần như phụ thuộc hoàn toàn vào thủy điện.

Các nhà máy, bao gồm các công xưởng sản xuất lớn như nhà sản xuất iPhone Foxconn và Tesla, đã buộc phải cắt giảm giờ làm hoặc đóng cửa hoàn toàn.

Cục Thống kê Trung Quốc vào tháng 8 cho biết lợi nhuận trong ngành sắt thép chỉ tính riêng trong 7 tháng đầu năm 2022 đã giảm hơn 80% so với cùng kỳ năm ngoái.

Bắc Kinh cuối cùng đã phải đứng ra giải cứu bằng việc bỏ ra hàng chục tỷ đô la để hỗ trợ các công ty năng lượng và nông dân.

5. Những gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc đang mất dần các nhà đầu tư

Tencent và Alibaba lần đầu tiên báo cáo doanh thu giảm trong quý gần đây nhất - lợi nhuận của Tencent giảm 50%, trong khi thu nhập ròng của Alibaba giảm một nửa.

Hàng chục nghìn lao động trẻ bị mất việc làm, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng việc làm hiện tại ở Trung Quốc - nơi cứ 5 người từ 16 đến 24 tuổi thì có một người thất nghiệp. Điều này có thể ảnh hưởng xấu đến năng suất và tăng trưởng của Trung Quốc về lâu dài.

Các nhà đầu tư cũng đang cảm nhận được sự thay đổi ở Bắc Kinh - một số công ty tư nhân thành công nhất của Trung Quốc đang bị chính quyền giám sát chặt chẽ hơn.

Khi các công ty nhà nước có vẻ đang được ưu ái, các nhà đầu tư nước ngoài tìm cách rút tiền đầu tư ra khỏi Trung Quốc.

Softbank của Nhật Bản đã rút ra một lượng tiền mặt khổng lồ từ Alibaba, trong khi Berkshire Hathaway của Warren Buffet đang bán cổ phần của mình trong tập đoàn sản xuất xe điện BYD của Trung Quốc. Tencent đã bị rút hơn 7 tỷ USD tiền đầu tư chỉ trong nửa cuối năm nay.

Và Mỹ đang kiể soát chặt các công ty Trung Quốc niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ.

"Một số quyết định đầu tư đang bị hoãn lại, và một số công ty nước ngoài đang tìm cách mở rộng sản xuất ở các nước khác", S&P Global Ratings cho biết trong một báo cáo gần đây.

Thế giới đang dần quen với việc Bắc Kinh có thể không mở cửa kinh tế như xưa.