- Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo long trọng tổ chức Đại lễ Kỷ niệm 40 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam. Cổng thông tin điện tử Bộ Giáo dục và Đào tạo trân trọng giới thiệu toàn văn bài diễn văn của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn tại sự kiện.

Kính thưa đồng chí Phạm Minh Chính, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam;

Kính thưa đồng chí Vũ Đức Đam, Uỷ viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ;

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo các Bộ, Ban, ngành TW và địa phương, các quý vị đại biểu và khách quý;

Kính thưa các cô giáo, thầy giáo, các cán bộ quản lý giáo dục;

Kính thưa các quý vị!

Trước tiên, thay mặt cho ngành Giáo dục, và toàn thể các nhà giáo, tôi xin nhiệt liệt chào mừng đồng chí Phạm Minh Chính, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ, cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, các đồng chí lãnh đạo các Bộ, Ban, Ngành trung ương, các đồng chí lãnh đạo địa phương, các vị khách quý cùng toàn thể các nhà giáo đã có mặt tham dự Lễ Kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam hôm nay.

Kính thưa các vị khách quý, thưa toàn thể các nhà giáo,

Dân tộc ta vốn có truyền thống tôn đạo nghĩa, trọng tri thức, hiếu học và giàu chí tiến thủ. Theo đó, người thầy có vị trí tôn quý. Trọng đạo và tôn sư đã là nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc. 40 năm trở lại đây, khi ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 chính thức được xác định thì tinh thần ấy càng được phát huy. Nó hun đúc thành một nét đẹp, nét đặc sắc trong văn hóa giáo dục và đời sống văn hoá của người Việt Nam.

Nhà giáo là một nghề cao quý. Nhưng bởi vì lẽ gì mà nhà giáo lại được xem là một nghề cao quý? Trong những thứ quý giá, con người là thứ quý nhất, là hoa của trời đất, là tinh anh của vạn vật, vì vậy, nghề chăm lo phát triển con người là công việc khó nhất và là công việc cao quý nhất.

Trong việc dạy học, dạy đạo lý, dạy làm người, rèn đạo đức nhân cách là việc quan trọng nhất. Dạy học là hoạt động tải đạo. Người đời vì trọng đạo mà tôn sư. Muốn dạy học trò nên người, nhà giáo cần phải tu dưỡng đạo đức, giữ gìn nhân cách, cân nhắc ứng xử, thái độ phải đủ làm gương mẫu cho học trò. Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Vì vậy mà người thầy tượng trưng cho sự chuẩn mực. Muốn dạy được người, nhà giáo phải hết mực yêu thương con người, quý trọng con người, nâng niu con người, nghề giáo tiêu biểu cho sự yêu thương, là một nghề giàu tính nhân văn. Muốn dạy người, nhà giáo phải thấu hiểu con người, phải cảm thông chia sẻ sâu sắc với học trò, phải có lòng vị tha và bao dung hết mực. Đó là nghề cho đi mà không màng nhận lại, như độ nhân qua những chuyến đò sang sông, vì thế mà nghề nhà giáo là nghề đẹp đẽ. Muốn dạy được học trò nhà giáo phải tích lũy kiến thức, phát triển tư duy, luôn nâng cao hiểu biết, tự học và sáng tạo không ngừng. Muốn dạy một phải biết nhiều, phải đủ kiến thức và tầm nhìn để làm bậc thầy dẫn dắt cho học trò. Họ là bộ phận quan trọng của tầng lớp trí thức. Những giá trị của sự chuẩn mực, tính nhân văn, tình yêu thương, tri thức và sáng tạo đã tạo nên sự cao quý của nghề giáo.

Nền giáo dục cách mạng của nước ta chính thức bắt đầu vào năm 1945 - thời điểm nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được thành lập. Chủ tịch Hồ Chí Minh - người vốn được biết đến không chỉ là một vị lãnh tụ thiên tài, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới mà còn là một nhà giáo vĩ đại, một bậc thầy của nền giáo dục cách mạng Việt Nam. Với sự quan tâm sâu sắc tới giáo dục và nhận thức rõ vai trò quyết định của giáo dục đối với sự phát triển và vận mệnh của dân tộc, Người đã khẳng định: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục. Không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế văn hóa.”

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và Chính phủ, sau mấy chục năm xây dựng và phát triển, hiện nay, lực lượng nhà giáo đã có sự lớn mạnh vượt bậc cả về số lượng và chất lượng. Cả nước hiện có trên 1,6 triệu nhà giáo đang làm việc trong cả hai khối công lập và ngoài công lập, từ mầm non tới đại học, từ phổ thông đến hệ thống dạy nghề. Có hơn 900.000 nhà giáo nghỉ hưu vẫn có nhiều đóng góp ở các góc độ khác nhau cho giáo dục. Có gần 115.000 giáo sinh đang học tập trong các trường đại học và cao đẳng sư phạm trong cả nước, là nguồn dự bị bổ sung quan trọng cho đội ngũ nhà giáo trong tương lai. Hiện nay, đội ngũ nhà giáo có hơn 24.000 người có học vị tiến sỹ, hơn 43.000 Phó Giáo sư, và 550 Giáo sư. Cả nước có 82 nhà giáo được phong tặng danh hiệu nhà giáo nhân dân và gần 1.700 nhà giáo được phong tặng danh hiệu nhà giáo ưu tú.

Đội ngũ nhà giáo hiện đang đảm nhiệm việc dạy học cho trên 23 triệu học sinh học tập tại tất cả các chương trình, các bậc học và các loại hình giáo dục. Với tư cách là bộ phận lớn của tầng lớp tri thức, cán bộ khoa học, các nhà giáo công tác trong các trường đại học hiện đang có đóng góp quan trọng trong nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo. Trên 70% số phát minh sáng chế, giải pháp hữu ích, công bố khoa học quốc tế được thực hiện bởi các nhà giáo, các nhà khoa học.

Đội ngũ đông đảo các nhà giáo đang tích cực tham gia vào các tổ chức chính trị xã hội, từ Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp, mặt trận tổ quốc Việt Nam, các hội, liên hiệp hội, các tổ chức xã hội, họ là lực lượng có chuyên môn, hiểu biết, có trách nhiệm trong các hoạt động của đất nước.

Đất nước sau hơn 30 năm đổi mới đã đạt được những thành tựu quan trọng, cơ đồ đất nước to lớn, vững bền chưa từng có. Để đạt được những thành tựu đó, ngành giáo dục và các nhà giáo đã có sự đóng góp quan trọng.

Sau hơn 10 năm thực hiện mục tiêu quốc gia về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, mức phổ cập đã đạt 99,9%; cấp tiểu học 63/63 tỉnh thành đều đạt chất lượng phổ cập mức độ 2, trong đó 26 địa phương đạt mức độ 3. 63/63 tỉnh thành đều đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS cấp độ 1, một số địa phương đạt mức độ 2 và 3. Hơn 60% trường mầm non và trường phổ thông đạt chuẩn Quốc gia. Uy tín và chất lượng giáo dục nước ta không ngừng được cải thiện và được các tổ chức quốc tế ghi nhận. Theo Bảng xếp hạng các quốc gia có nền giáo dục tốt nhất năm 2021, giáo dục Việt Nam đứng thứ 59 trên thế giới (USNEWS). Việt Nam hiện được xếp vào nhóm 10 hệ thống giáo dục có sự đổi mới mạnh mẽ hàng đầu của thế giới. Trong các Chương trình đánh giá học sinh quốc tế, lứa tuổi 15 (PISA), học sinh nước ta đều đạt kết quả ấn tượng, vượt qua mức trung bình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD). Học sinh Việt Nam tham dự các kỳ thi Olympic châu Á và quốc tế đều đoạt giải cao với nhiều huy chương, đặc biệt, đoàn học sinh Việt Nam tham dự các kỳ thi Olympic Toán học và khoa học quốc tế đều nằm ở top đầu. Hiện nay, Việt Nam đã có nhiều trường đại học nằm trong top 500 các trường đại học tốt nhất châu Á và trong nhóm 1000 các trường đại học tốt nhất thế giới, theo các bảng xếp hạng có uy tín trên thế giới. Thành tựu về giáo dục đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước.

Lực lượng nhà giáo hiện nay đông đảo về số lượng, và nhìn về tổng thể, toàn bộ lực lượng nhà giáo luôn giữ gìn và phát huy phẩm chất của nhà giáo, đó là tinh thần sáng tạo không ngừng, tiên phong trong việc phát triển tri thức, đổi mới sáng tạo, vững vàng về tư tưởng, mẫu mực về đạo đức, nhân cách, đi đầu trong việc thực hiện trách nhiệm xã hội và hết lòng vì học sinh thân yêu. Giai đoạn dịch bệnh Covid-19 suốt hơn 2 năm qua đặt ngành giáo dục trước thách thức lớn, nhưng chính trong khó khăn và thử thách đó, lực lượng nhà giáo lại một lần nữa thể hiện tinh thần sáng tạo, trách nhiệm, bền bỉ hy sinh tận hiến cho sự nghiệp trồng người, đã phần nào hạn chế được tác động tiêu cực của dịch bệnh, duy trì được hoạt động của giáo dục.

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các vị khách quý, thưa toàn thể các nhà giáo,

Đất nước ta đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với mục tiêu cao và khát vọng lớn. Đất nước đứng trước cơ hội rộng mở để trở thành một nước phát triển sánh vai với các cường quốc năm châu. Giáo dục và đào tạo vinh dự được Đảng và Nhà nước coi là quốc sách hàng đầu, là động lực và nền tảng để phát triển đất nước. Giáo dục và đào tạo với vai trò cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài, vinh dự được xác định là một trong ba đột phá chiến lược để mở đường và tạo điều kiện cho sự phát triển. Để thực hiện sứ mệnh và trọng trách vinh quang đó, ngành giáo dục và đào tạo đang ra sức đổi mới căn bản và toàn diện, nói cách khác là đang thực hiện một cuộc cải cách lớn. Công cuộc cải cách này nhằm thay đổi từ nền giáo dục nặng về trang bị kiến thức sang phát triển năng lực, phát triển nhân cách, đạo đức, kỹ năng sống và kỹ năng nghề nghiệp, tăng tính thực nghiệp, thiết dụng và thực tiễn, nhằm tạo dựng một thế hệ người Việt Nam mới vừa giữ được bản sắc dân tộc, nhưng hội nhập quốc tế, làm những công dân toàn cầu tốt, đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển của đất nước. Đây là vinh dự lớn nhưng cũng là thách thức chưa từng có đối với ngành giáo dục và với lực lượng các nhà giáo. Muốn đổi mới được giáo dục, cần đổi mới từ tư duy, cơ chế chính sách, quản trị hệ thống, đổi mới cơ sở hạ tầng... Giờ đây, nhà giáo không chỉ cần có đầy đủ các phẩm chất, kiến thức và kỹ năng nghề như từng có và đã có, nhà giáo thời đại công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế còn cần tiên phong trong chuyển đổi số, giáo dục số, xã hội số, phải làm chủ được công nghệ và khoa học giáo dục hiện đại, phương tiện dạy học hiện đại, thành thạo các phương pháp khoa học kiểm tra đánh giá hiện đại. Thế giới biến đổi từng giây từng phút, lượng tri thức nhân loại bùng nổ, mô hình bậc thầy uyên bác biết tất, biết mười dạy một không còn phù hợp, thay vào đó, nhà giáo phải nắm kiến thức cơ bản, giỏi phương pháp để định hướng và dẫn dắt học trò tự tìm kiếm và phát triển tri thức, tự trang bị và tích lũy kiến thức không giới hạn. Không những thế, trách nhiệm giải trình, tương tác đa chiều với học trò, phụ huynh và xã hội cũng đặt ra cho nhà giáo những kỹ năng về phương diện ứng xử văn hóa và xã hội cao hơn, phức tạp hơn bất kỳ giai đoạn nào trước đó. Trong đòi hỏi của tình hình và nhiệm vụ mới, việc tự đổi mới của nhà giáo có ý nghĩa quyết định sự thành công của đổi mới giáo dục. Việc đổi mới giáo dục phổ thông theo chương trình 2018 là một cuộc chuyển đổi sâu sắc, toàn diện, tốc độ nhanh chưa từng có, đòi hỏi cao, kỳ vọng lớn, phạm vi ảnh hưởng sâu rộng và thực hiện bởi những phương thức phi truyền thống. Việc đổi mới giáo dục đại học, đào tạo nhân lực chất lượng cao theo chuẩn mực quốc tế… Những đổi mới ở tất cả các cấp và ở chiều sâu như vậy đặt nhà giáo trước những cơ hội rất lớn, mới để phát triển, buộc phải phát triển, nhưng cũng là thách thức vô cùng lớn, làm thay đổi những truyền thống, những thói quen và rất nhiều điều từng có trong lực lượng nhà giáo.

Sự nghiệp đổi mới trong giáo dục đang triển khai này nhất định thành công và chỉ được phép thành công, vì sự thành bại của giáo dục không chỉ là việc riêng của ngành, mà thành bại của giáo dục can hệ với sự thành bại của quốc gia. Nhận thức sâu sắc điều đó, toàn ngành giáo dục, hơn một triệu nhà giáo trên cả nước đang hăng hái, dấn thân, đảm trách sứ mệnh đổi mới. Chỗ này chỗ khác, ngôi trường này ngôi trường khác, thầy cô này thầy cô khác cũng có chỗ, có lúc khiến xã hội chưa hài lòng, phụ huynh bức xúc, danh dự nhà giáo có lúc bị tổn thương và sứt mẻ. Tuy nhiên, phải khẳng định rằng đó là bộ phận, là số nhỏ, phần lớn và tổng thể nhà giáo vẫn đang tiếp nối và phát huy truyền thống tốt đẹp của nhà giáo, lấy giá trị bền vững tốt đẹp của nghề làm cái bất biến thiêng liêng để ứng phó với muôn vàn biến động và thử thách. Phần rất lớn vẫn chấp nhận lương thấp, đời sống khó khăn, vẫn gắn bó với nghề, đem con chữ tới học sinh vùng biên giới và hải đảo, chấp nhận muôn vàn thiệt thòi. Tuyệt đại bộ phận nhà giáo vẫn miệt mài học tập, đổi mới sáng tạo, tự vươn lên để đủ sức dạy bảo, dẫn dắt, chỉ đường cho những lớp lớp học trò thời đại mới rất thông minh, giỏi giang nhưng cũng rất nhiều khác biệt.

Giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt tới sự tồn tại và phát triển các quốc gia. Trong nền giáo dục, nhà giáo là thành tố quan trọng nhất trong các thành tố. Tháng 9 vừa qua, tại hội nghị thượng đỉnh của Đại hội đồng liên hiệp quốc về tái thiết giáo dục toàn cầu sau dịch bệnh, Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterret khẳng định: “Nhà giáo là mạch sống của hệ thống giáo dục”. Bộ GDĐT Việt Nam coi lực lượng nhà giáo là yếu tố quan trọng nhất, nền tảng nhất, cốt lõi nhất quyết định chất lượng giáo dục. Lực lượng nhà giáo là tài sản và vốn quý báu nhất của ngành để thực hiện sứ mệnh cao cả. Bộ GDĐT coi phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, tốt về chất lượng là việc sống còn của ngành. Phát triển giáo dục và đào tạo cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao là khâu đột phá chiến lược để phát triển đất nước, thì phát triển đội ngũ nhà giáo là khâu đột phá trong đột phá chiến lược ấy. Với nhận thức đó, trong chiến lược phát triển của ngành từ nay tới 2030, phát triển đội ngũ nhà giáo là phần quan trọng trong chiến lược. Bộ GDĐT đã và đang rà soát các chế độ chính sách, các quy định có liên quan tới nhà giáo, nhằm phát huy sức sáng tạo, làm cho nhà giáo gắn bó với nghề hơn, tạo thêm điều kiện để nhà giáo phát triển và thỏa sức sáng tạo, ngày càng nhận được sự tôn trọng của xã hội và phụ huynh, có nhiều chính sách hỗ trợ nhà giáo, biến áp lực thành động lực đổi mới và phát triển. Luật Nhà giáo đang được định hình và thiết kế là một bước quan trọng để hiện thực hóa chủ trương phát triển đội ngũ nhà giáo của ngành. Bộ GDĐT cũng đang phối hợp với các bộ ngành địa phương từng bước cải thiện điều kiện làm việc cho nhà giáo, xây dựng môi trường văn hóa học đường, môi trường sư phạm lành mạnh, dân chủ để nhà giáo thực sự thấy hạnh phúc trong môi trường làm việc của mình.

Trong buổi lễ long trọng này, thay mặt cho hàng triệu nhà giáo và hàng chục triệu người học, tôi xin gửi tới lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tới Bộ Chính trị, Ban Bí thư, tới Quốc hội và Chính phủ và cá nhân đồng chí Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, đồng chí Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam những lời cảm ơn chân thành và sâu sắc về những sự quan tâm, cả chỉ đạo định hướng ở tầm vĩ mô và cả những việc thiết thực cụ thể đã và đang được quyết định. Sự quan tâm tới việc tăng chỉ tiêu biên chế cho giáo viên, những chính sách đầu tư phát triển cơ sở vật chất, trường lớp và các điều kiện làm việc, đặt biệt là chủ trương tăng lương cơ sở và điều chỉnh phụ cấp ưu đãi cho nhà giáo sẽ được thực thi từ 1/7 năm 2023 sẽ là sự động viên kịp thời và thiết thực đối với đội ngũ nhà giáo. Cảm ơn lãnh đạo các Bộ, Ban, Ngành, các cơ quan Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã quan tâm và hỗ trợ toàn diện cho giáo dục đào tạo và cho các nhà giáo. Không có bất kỳ ngôn từ nào có thể nói lên hết được sự cảm ơn sâu sắc và to lớn này.

Kính thưa các cô giáo, thầy giáo yêu quý,

Không có sự vinh quang nào là tự nhiên tới. Không có vinh quang nào đạt được một cách dễ dàng. Đi cùng với sự cao quý và vinh quang của nghề nghiệp là sự khó nhọc, là trách nhiệm nặng nề, là thách thức và áp lực. Nhưng áp lực cũng chính là động lực để đổi mới và phát triển. Vượt qua khó khăn, hoàn thành được sự nghiệp đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29 của Đảng, ngành giáo dục và nhà giáo chúng ta sẽ càng trưởng thành và sự vinh quang càng lớn lao hơn. Mong toàn thể nhà giáo chúng ta, cùng chung tay chung sức, vượt qua khó khăn trở ngại. Sự thay đổi thái độ của xã hội đối với nhà giáo theo hướng tốt đẹp hơn hoàn toàn phụ thuộc vào nhà giáo chúng ta.

Thay mặt cho lãnh đạo Bộ GDĐT, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc tới toàn thể lực lượng nhà giáo và các cán bộ quản lý giáo dục, trong suốt thời gian vừa qua luôn gắn bó, đoàn kết, ủng hộ, các chính sách, các định hướng, yêu cầu và chỉ đạo từ Bộ GDĐT. Cảm ơn các thầy cô đã biến các chủ trương thành hiện thực sinh động trong cuộc sống.

Nhân dịp lễ kỷ niệm long trọng này, tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn của toàn thể nhà giáo, tới toàn xã hội, tới tất cả quý vị phụ huynh, cảm ơn hàng chục triệu học sinh. Tôi muốn dành sự cảm ơn đặc biệt tới người học, vì lẽ “không trò đố thầy làm nên”.

Năm nay kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, một không khí kỷ niệm sôi nổi, vui tươi bổ ích đã diễn ra trên khắp cả nước những ngày qua. Các đồng chí lãnh đạo Đảng nhà nước đã thể hiện nhiều sự quan tâm ưu ái với ngành giáo dục, thể hiện qua những việc thăm hỏi, quan tâm ân cần, gặp gỡ chia sẻ, khích lệ. Lãnh đạo các tỉnh, thành phố, các địa phương đã tạo điều kiện tổ chức nhiều sự kiện để ghi nhận và tôn vinh nhà giáo, động viên đội ngũ nhà giáo và cựu giáo chức. Thay mặt cho các nhà giáo, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn tới tất cả các đồng chí lãnh đạo các địa phương, các cơ quan đơn vị trong cả nước.

Một lần nữa, thay mặt toàn ngành giáo dục, tôi xin gửi lời cảm ơn và chúc sức khỏe, chúc hạnh phúc và bình an tới toàn thể các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các vị khách quý, các thầy cô giáo. Nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, tôi xin gửi tới toàn thể các nhà giáo trên cả nước lời chúc mừng, sự bày tỏ niềm tin tưởng tuyệt đối, sự phó thác tuyệt đối vào đội ngũ nhà giáo. Chắc chắn sự kiện kỷ niệm 40 năm ngày hôm nay, sẽ là dấu mốc lớn đánh dấu chặng đường phát triển của đội ngũ nhà giáo chúng ta.

Xin trân trọng cảm ơn!