- Sự thất vọng đã xuất hiện hai năm sau cuộc bầu cử đưa ông Joe Biden lên làm Tổng thống Mỹ và ông này tuyên bố sẽ thiết lập lại, cài đặt lại mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương với Liên minh châu Âu (EU). Các nhà lãnh đạo EU đang công khai nói đến các cuộc chiến chứ không phải là tình bạn.

Liên minh Châu Âu nói rằng xung đột với Washington là điều cuối cùng họ muốn khi mà chiến tranh đang diễn ra ngay cửa ngõ của liên minh - ở Ukraine và họ cần sự quyết tâm chung để ngăn chặn Nga. Nhưng tiền lại đang là mối đe dọa cho sự thống nhất, đoàn kết đó.

“Chúng ta đã có chiến tranh ở châu Âu. Điều cuối cùng chúng ta cần là một cuộc chiến thương mại,” Phó Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Margrethe Vestager mới đây đã nói như vậy với các nhà lập pháp của khối.

Họ đang tranh luận về các chính sách của Mỹ mà nhiều nước thành viên trong khối liên minh gồm 27 quốc gia này miêu tả đó là những chính sách bất công khi tìm cách cản trở một đồng minh lâu đời và đáng tin cậy như EU ra khỏi thị trường béo bở của Mỹ. Điểm gây tranh cãi chính ở đây chính là Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ - một kế hoạch trị giá 369 tỷ USD nhằm ủng hộ, ưu tiên cho công nghệ khí hậu do Mỹ sản xuất thông qua các khoản trợ cấp và theo EU, đó là sự phân biệt đối xử không công bằng đối với các công ty của liên minh.

Các đối tác xuyên Đại Tây Dương từ lâu đã tự hào về việc họ có nền thương mại tự do không bị ràng buộc bởi các khoản trợ cấp và chủ nghĩa bảo hộ quá mức. Đạo luật của Mỹ được Brussels cảm nhận giống như việc Washington đang phản bội lại tinh thần cạnh tranh công bằng.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã viết thư cho các nhà lãnh đạo EU vào đêm trước hội nghị thượng đỉnh cuối năm của họ, nói rằng: “các yếu tố trong Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ có nguy cơ làm mất bình đẳng sân chơi và phân biệt đối xử với các công ty châu Âu”.

Trong khi các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương sẽ củng cố liên minh của họ khi họ đối mặt với Nga và một Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn, có rất nhiều dấu hiệu cho thấy sự chia rẽ nội bộ đang ngày càng lớn. Điều này gây ngạc nhiên hơn cả là vì các nhà lãnh đạo châu Âu đã hoan nghênh sự xuất hiện của Biden cách đây hai năm như một sự trở lại của mối quan hệ nồng ấm xuyên Đại Tây Dương và các cam kết chung giữa hai bên sau 4 năm quan hệ rạn nứt dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Tranh chấp thương mại đã trở thành lằn ranh đỏ trong nhiều thập kỷ trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương, nổi bật là các cuộc đấu tranh về trợ cấp máy bay và xuất khẩu thép – một cuộc chiến gây ảnh hưởng đến mọi thứ, từ thịt bò được xử lý bằng hormone đến xuất khẩu rượu.

Các khoản trợ cấp theo Đạo luật Giảm lạm phát được Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng 8 đặc biệt gây khó chịu cho EU. Ví dụ như người mua ô tô điện được nhận khoản tín dụng thuế lên tới 7.500 USD nếu phương tiện họ mua chạy bằng pin được chế tạo ở Bắc Mỹ với nguyên vật liệu được khai thác hoặc tái chế trên lục địa này.

Ngoài việc phát biểu trước các nhà lãnh đạo của các quốc gia thành viên, bà von der Leyen mới đây cũng đã đến cơ quan lập pháp EU để bày tỏ sự phản đối của mình về đạo luật của Mỹ.

"Có ba khía cạnh đặc biệt đáng lo ngại. Trước hết, logic 'mua hàng Mỹ' trở thành nền tảng cho phần lớn Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ. Thứ hai, giảm thuế có thể dẫn đến phân biệt đối xử. Và thứ ba, những khoản trợ cấp cho hoạt động sản xuất có thể gây bất lợi cho các công ty châu Âu. Chúng ta cần để giải quyết những vấn đề đó,” vị quan chức cấp cao của EU nhấn mạnh.

Đã có những dấu hiệu về khả năng diễn ra một cuộc chạy đua trợ cấp “ăn miếng trả miếng” giữa Mỹ và EU.

“Chúng ta cần đưa ra câu trả lời của mình - Đạo luật Giảm lạm phát của châu Âu”, bà von der Leyen cho hay. “Chúng ta cần đảm bảo rằng viện trợ đầu tư và tín dụng thuế đến được các lĩnh vực liên quan dễ dàng hơn và nhanh hơn.”