- Theo thống kê, trên thị trường Việt Nam, hầu hết camera có xuất xứ Trung Quốc. Có khoảng 90% sản phẩm camera giám sát tại Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc theo đường chính ngạch và tiểu ngạch.

Xu hướng sử dụng camera giám sát ngày càng phổ biến tại Việt Nam hiện nay. Camera giám sát không chỉ được sử dụng tại các hộ gia đình mà là thành phần quan trọng trong hệ thống Chính phủ điện tử, Chính quyền Số và thành phố thông minh, giúp giám sát giao thông, an ninh trật tự...

Thực tế hiện nay trên thị trường Việt Nam và các nước khác, hầu hết camera đều có xuất xứ Trung Quốc. Thống kê của các doanh nghiệp cho thấy có khoảng 90% sản phẩm camera giám sát tại Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc theo đường chính ngạch và tiểu ngạch.

Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, nhiều trường hợp hình ảnh đời tư của những nhân vật nổi tiếng đã bị đưa lên mạng xã hội do lộ lọt từ camera giám sát trong chính ngôi nhà của họ. Bên cạnh đó, camera giám sát sử dụng cho các hệ thống công cộng và chính quyền nếu không đáp ứng được những tiêu chuẩn sẽ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn an ninh quốc gia.

Tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn an ninh

Tại tọa đàm "Tiêu chuẩn an toàn thông tin mạng cơ bản cho camera giám sát" diễn ra vào sáng 22/5 tại Hà Nội do báo VietNamNet phối hợp với Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) tổ chức, ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng Ban Công nghệ - Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, Giám đốc công nghệ - Công ty NCS đã chia sẻ một thông tin một số vụ tấn công camera trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

Vào năm 2023, đã có hàng trăm nghìn camera Hikvision bị tấn công qua 2 hình thức: Dò mật khẩu và tấn công qua một lỗ hổng đã cũ (2021) nhưng người dùng chưa cập nhật. Hacker sau đó để lại thông điệp: Camera dễ bị tấn công và liên hệ để được hướng dẫn xử lý

Trước đó, năm 2021, đã có 150.000 camera verkada bị tấn công, tin tặc cho biết có thể truy cập video của phòng tập, nhà tù, trường học, bệnh viện và nhà máy Tesla. Hacker tấn công vào máy chủ verkada, từ đó thu được quyền để truy cập vào các camera, vượt qua các xác thực trên camera...

Còn tại Việt Nam, vào năm 2020, theo một khảo sát thực hiện cho thấy, số camera có mật khẩu yếu, mật khẩu mặc định là hơn 70%. Năm 2023, hacker rao bán quyền truy camera tại Việt Nam. 800.000 đồng được tiếp cận 15 camera. Số lượng camera được quảng cáo là lên tới hàng trăm nghìn.

6 nguyên nhân chính dẫn tới những vấn đề về an toàn dữ liệu của camera giảm sát được ông Sơn đưa ra đó là: Người dùng đặt mật khẩu yếu, mật khẩu mặc định, đặt chung mật khẩu với các tài khoản khác, sử dụng tài khoản email, mạng xã hội để quản trị camera; Không đổi mật khẩu khi nhận bàn giao từ kỹ thuật viên; Camera có lỗ hổng zeroday; Camera không được người dùng cập nhật lỗ hổng; Máy chủ cloud có lỗ hổng, hacker tấn công vào máy chủ và cuối cùng là phân quyền không chặt.

Hậu quả của việc sử dụng camera không đảm an toàn thông tin với người dùng cá nhân, hộ gia đình đó là bị xâm phạm tính riêng tư (hình ảnh, âm thanh sinh hoạt trong gia đình), bị tống tiền hoặc các hành vi phạm tội khác, bị theo dõi từ xa.

Hậu quả với cơ quan, tổ chức đó là bị theo dõi, gián điệp, lộ bí mật các thông tin kinh doanh, sản xuất. Với các cơ quan nhà nước thì thậm chí có thể lộ bí mật nhà nước, bị xoá các dữ liệu quan trọng, là bàn đạp để hacker tấn công tiếp vào sâu hệ thống mạng…

Camera giám sát cần có chứng nhận hợp quy

Phát biểu tại tọa đàm sáng 22/5, ông Trần Đăng Khoa - Phó Cục trưởng Cục An toàn Thông tin cho biết, Cục An toàn Thông tin đang phối hợp với các doanh nghiệp, các chuyên gia xây dựng Bộ quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về yêu cầu an toàn thông tin mạng cơ bản cho thiết bị camera giám sát và dự kiến sẽ ban hành trong năm 2024.

Theo ông Khoa, khi có Bộ quy chuẩn đó, các camera được sản xuất tại Việt Nam hay nhập khẩu về Việt Nam bắt buộc phải được kiểm định, đánh giá và chứng nhận hợp quy đáp ứng các yêu cầu đó thì mới đưa được ra thị trường cho người Việt Nam.

Camera là sản phẩm rất nhạy cảm, tiềm ấn nhiều nguy cơ lộ lọt thông tin. Vì vậy, việc ban hành các tiêu chuẩn cho camera và chủ động sản xuất camera Make in Vietnam là nhu cầu cấp thiết để đảm bảo an toàn, an ninh thông tin cho Việt Nam.

Trước đó vào đầu tháng 5/2024, Bộ Thông tin và Truyền thông đã đưa ra tiêu chí về yêu cầu an toàn thông tin mạng cơ bản cho camera giám sát trong bối cảnh có quá nhiều camera lưu hành không rõ nguồn gốc, lưu trữ dữ liệu người dùng Việt Nam ở nước ngoài và không có tiêu chuẩn đảm bảo an toàn thông tin cho người dùng.

Theo tiêu chí này, các camera giám sát phải có tài liệu hướng dẫn sử dụng sản phẩm cho người sử dụng. Để đảm bảo an toàn thông tin cho người dùng, camera giám sát phải có tính năng quản lý xác thực và phòng chống tấn công vét cạn.

Bộ tiêu chí bảo đảm an toàn thông tin dữ liệu người sử dụng cho camera giám sát, bảo vệ dữ liệu cá nhân thiết bị camera và các dịch vụ liên kết có tối thiểu tính năng cho phép thiết lập, cấu hình địa điểm tại Việt Nam đối với việc xử lý, lưu trữ và khai thác dữ liệu (như trên thẻ nhớ, thiết bị ngoại vi, dịch vụ điện toán đám mây đặt tại Việt Nam...) nhằm đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Theo ông Trần Đăng Khoa, việc ban hành bộ tiêu chí có ý nghĩa quan trọng, bởi lẽ đây là tiền đề để các doanh nghiệp tham gia sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh sản phẩm, thiết bị camera giám sát trên thị trường Việt Nam triển khai rà soát, đánh giá lại một cách tổng thể các nguy cơ mất an toàn thông tin đối với các sản phẩm, thiết bị camera do đơn vị mình cung cấp.

Các doanh nghiệp tham gia sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh thiết bị camera giám sát cũng cần chủ động khắc phục các lỗ hổng, điểm yếu, nguy cơ gây mất an toàn thông tin còn tồn tại nhằm đáp ứng các yêu cầu an toàn thông tin mạng cơ bản được Bộ Thông tin và Truyền thông khuyến nghị tại bộ tiêu chí mới ban hành. đồng thời sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu an toàn thông tin mạng khi Bộ chính thức ban hành "Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về yêu cầu an toàn thông tin mạng cơ bản cho camera giám sát" trong thời gian tới.

Thông qua việc ban hành bộ tiêu chí, các cơ quan, tổ chức và cá nhân có nhu cầu mua sắm, trang bị các sản phẩm, thiết bị camera giám sát cũng sẽ bước đầu có ý thức hơn trong việc cần phải lựa chọn, tìm kiếm các sản phẩm, thiết bị camera được đánh giá là an toàn.

Khi người sử dụng có ý thức hơn trong việc lựa chọn, mua sắm các sản phẩm, thiết bị camera được đánh giá là an toàn, những sản phẩm, thiết bị camera trôi nổi, mất an toàn thông tin trên thị trường Việt Nam sẽ dần bị loại bỏ, từ đó từng bước hạn chế các nguy cơ mất an toàn thông tin, lộ lọt dữ liệu từ các camera giám sát.

Phạm Lê