- Công nghệ sinh học là lĩnh vực được ứng dụng rộng rãi trong thị trường lao động hiện nay. Do vậy, không phải sinh viên học ngành Công nghệ sinh học sau khi ra trường cũng làm việc trong các phòng thí nghiệm hay các phòng nghiên cứu mà rất nhiều tân cử nhân ngành này đã ấp ủ giấc mơ khởi nghiệp hoặc kinh doanh các sản phẩm công nghệ sinh học ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Công nghệ sinh học - chìa khóa cho sự phát triển

Trước mục tiêu phấn đấu trở thành quốc gia có nền Công nghệ sinh học phát triển trên thế giới, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 30/1/2023 về phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học phục vụ phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới.

Theo đó, nghị quyết xác định đến năm 2030, nền Công nghệ sinh học nước ta đạt trình độ tiên tiến thế giới trên một số lĩnh vực quan trọng, là một trong 10 quốc gia hàng đầu Châu Á về sản xuất và dịch vụ thông minh công nghệ sinh học; Được ứng dụng rộng rãi trong các ngành, lĩnh vực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững.

Công nghiệp sinh học trở thành ngành kinh tế - kỹ thuật quan trọng; Doanh nghiệp công nghiệp sinh học tăng 50% về quy mô đầu tư và quy mô tăng trưởng, thay thế ít nhất 50% sản phẩm công nghệ sinh học nhập khẩu; Đóng góp 7% vào GDP; Bảo đảm nhu cầu thiết yếu của xã hội.

Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam là quốc gia có nền công nghệ sinh học phát triển trên thế giới, trung tâm sản xuất và dịch vụ thông minh; Khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo về Công nghệ sinh học thuộc nhóm dẫn đầu khu vực châu Á. Công nghiệp sinh học đóng góp 10 - 15% vào GDP.

Về xây dựng nguồn nhân lực, Bộ Chính trị yêu cầu nghiên cứu xây dựng mô hình đào tạo nhân lực công nghệ sinh học từ giáo dục phổ thông đến đại học và trên đại học; Tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp công nghệ sinh học, đơn vị sử dụng lao động với các cơ sở đào tạo nhân lực công nghệ sinh học; Gắn đào tạo với nghiên cứu khoa học và nhu cầu thực tiễn, bảo đảm số lượng và chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu; Chú trọng xây dựng đội ngũ nhà khoa học đầu ngành, hình thành và phát triển các nhóm nghiên cứu có uy tín đạt trình độ quốc tế trong lĩnh vực công nghệ sinh học; tăng cường hợp tác quốc tế trong đào tạo, xuất khẩu nhân lực công nghệ sinh học có trình độ cao.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 36 cũng yêu cầu tập trung đầu tư nguồn lực nhằm nâng cao năng lực phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học, trong đó ngân sách nhà nước chủ yếu đầu tư nâng cao năng lực nghiên cứu làm chủ công nghệ lõi, phát triển sản phẩm công nghệ sinh học mà Việt Nam có lợi thế; Tiếp tục đầu tư hoàn thiện, sớm đưa các trung tâm công nghệ sinh học quốc gia ở ba miền Bắc, Trung, Nam vào hoạt động; Hiện đại hóa hệ thống phòng thí nghiệm công nghệ sinh học, các trung tâm đánh giá, kiểm định; Xây dựng một số trung tâm kiểm soát dịch bệnh theo tiêu chuẩn quốc tế đáp ứng yêu cầu giám sát và phòng, chống dịch bệnh; Hỗ trợ, phát triển các cơ sở ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp khoa học - công nghệ, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ sinh học; Hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao năng lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, hiện đại hoá công nghệ, thiết bị nhằm sản xuất sản phẩm công nghệ đạt trình độ quốc tế; Nâng cao năng lực của các cơ sở nghiên cứu công nghệ sinh học lĩnh vực quốc phòng, an ninh.

Cần thiết đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Với mục tiêu, xây dựng nền công nghệ sinh học có nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ sở vật chất, tài chính đủ mạnh đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học… mà nước ta đang hướng tới thì cơ hội start-up trong lĩnh vực này càng nhiều cơ hội.

Tuy nhiên, các sinh viên ngành công nghệ sinh học nếu muốn khởi nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này trước hết cần có một nền tảng kiến thức vững chắc về công nghệ sinh học và quản trị kinh doanh. Do vậy, việc lựa chọn được môi trường học tập, tích lũy kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm phù hợp là điều tiên quyết đối với các bạn trẻ. Bên cạnh đó, ngoài học tập chính khóa tại các trường đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực công nghệ sinh học, các bạn cũng cần tự học hoặc tham dự thêm các khóa đào tạo kỹ năng lãnh đạo - quản lý, kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức công việc… từ đó tạo nền tảng cho quá trình bắt tay vào khởi nghiệp.

Chia sẻ về lĩnh vực công nghệ sinh học và xu hướng khởi nghiệp trong ngành này, TS. Nguyễn Hồng Minh - Giám đốc Trung tâm nguồn gene (BRC) trường Đại học Phenikaa cho biết: Điều đầu tiên cần được khẳng định, ngành Công nghệ Sinh học (CNSH) không phải là... môn Sinh học mà là ngành học về các công nghệ khai thác hoạt động sống của sinh vật để sản xuất ở quy mô công nghiệp.

Hơn nữa, đây là một ngành công nghệ cao, kết hợp các quy trình và thiết bị kỹ thuật hiện đại như di truyền, dung hợp tế bào, nuôi cấy mô, nuôi cấy tế bào, cấy chuyển mô, cấy chuyển phôi... Thậm chí, giới khoa học còn mệnh danh CNSH là “ngành học của tương lai”, đóng vai trò tiên phong cho một cuộc cách mạng sinh học trong các ngành khoa học kỹ thuật, kinh tế… và “đích đến” cuối cùng là trong toàn bộ đời sống con người.

Ngành học này mang lại ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như: Nông nghiệp công nghệ cao (nghiên cứu tạo ra các giống cây trồng, vật nuôi mới hay các công nghệ sản xuất chế phẩm chăm sóc và bảo vệ cây trồng, vật nuôi); y dược (nghiên cứu, phát triển công nghệ sản xuất các vaccine thiết yếu, vaccine thế hệ mới, chế phẩm chẩn đoán và thuốc chữa bệnh...); Môi trường (nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp, chế phẩm CNSH trong xử lý ô nhiễm, khắc phục suy thoái và sự cố môi trường)...

Tiên phong trong đào tạo về công nghệ sinh học, trường Đại học Phenikaa cung cấp các giải pháp công nghệ trong lĩnh vực y dược, công nghiệp thực phẩm, thực phẩm chức năng, nông nghiệp và môi trường; đào tạo thường xuyên nguồn nhân lực về công nghệ sinh học theo yêu cầu của doanh nghiệp; hỗ trợ chuyên gia đồng hành cùng doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, chương trình có các học phần cung cấp kiến thức và phát triển kỹ năng mềm thích ứng với xu hướng nghề nghiệp của thị trường lao động trong và ngoài nước như: Trải nghiệm nghề nghiệp; Nhập môn trí tuệ nhân tạo (AI); Đồ án tích hợp liên ngành; Kỹ năng khởi nghiệp và lãnh đạo… Trong quá trình học, sinh viên có cơ hội tham gia nghiên cứu khoa học cùng các nhóm nghiên cứu, doanh nghiệp trong và ngoài nước; tham gia vào các chương trình trao đổi sinh viên, thực tập ngắn hạn tại các trường đại học trên thế giới; gặp gỡ và học hỏi từ các chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực công nghệ sinh học trong và ngoài nước.

Ngoài ra, trường Đại học Phenikaa hợp tác Đại học Heriot-Watt, trung tâm Lyell (Vương quốc Anh) để mang tới các bài giảng đại chúng theo hình thức trực tuyến hoặc trực tiếp tại trường.

Do vậy, sau khi tốt nghiệp, kỹ sư ngành CNSH có thể đảm nhiệm các vị trí như nghiên cứu và phát triển, kinh doanh, kỹ thuật, sản xuất, chuyên gia tư vấn… tại các công ty trong lĩnh vực CNSH. Đặc biệt, các kỹ sư có thể khởi nghiệp, cũng như cơ hội học tiếp sau đại học để trở thành giảng viên trong các trường đại học, nghiên cứu viên tại các viện nghiên cứu.

Phạm Lê