- Tại các tỉnh thành phía Nam hiện nay, thời tiết đang bắt đầu chuyển sang mùa mưa, khí hậu ẩm ướt, độ ẩm cao tạo điều kiện cho muỗi sinh sản, phát triển, làm tăng nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết, đặc biệt ở trẻ em.

Dịch sốt xuất huyết đang gia tăng tại nhiều tỉnh thành

Dịch sốt xuất huyết gia tăng đáng báo động ở các tỉnh thành phía Nam như TP.HCM, Tiền Giang, Đồng Nai,…

Cụ thể, theo báo cáo của UBND tỉnh Tiền Giang, trong tháng 4.2023, số ca mắc sốt xuất huyết trên địa bàn là 315 ca, tăng 431,5% so với cùng kỳ.

Còn tại Đồng Nai, đến ngày 4/5 số ca mắc sốt xuất huyết toàn tỉnh là 1.376 ca, trong đó số ca trẻ em dưới 15 tuổi là 812 ca, chiếm tỷ lệ 59,01%. Ngày 29/4 vừa qua đã có bệnh nhân tử vong do sốt xuất huyết tại Đồng Nai.

Ngày 10.5, TP.HCM phát hiện 22 ca mắc sốt xuất huyết, nâng tổng số ca mắc sốt xuất huyết trên địa bàn là 7.437 ca.

Từ đầu năm đến ngày 10/5/2023 toàn TPHCM có hơn 7.400 trường hợp mắc SXH (tổng số ca bệnh tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm trước). Trung bình mỗi ngày các bệnh viện trên địa bàn thành phố tiếp nhận khoảng 16 ca nhập viện.

Hiện các bệnh viện tại TP.HCM đang điều trị 98 ca sốt xuất huyết, trong đó có 44 ca là người lớn và 54 ca là trẻ em. Có 7 ca nặng theo định nghĩa của Bộ Y tế, trong đó 1 ca thở máy xâm lấn, 1 ca lọc máu.

Nguyên nhân gia tăng dịch sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh lưu hành quanh năm nhưng xảy ra cao điểm vào giai đoạn mùa mưa. Hiện nay, khu vực phía Nam đang trong giai đoạn chuyển giao từ mùa khô sang mùa mữa, xuất hiện nhiều cơn mưa trái mùa tạo điều kiện cho muỗi truyền bệnh phát triển. Các bệnh viện trên địa bàn các tỉnh, thành phố đang tiếp nhận nhiều trường hợp mắc SXH, xu hướng số ca mắc bệnh có thể tiếp tục tăng cao trong thời gian tới khi mùa mưa bắt đầu.

Cùng với điều kiện thời tiết mùa mưa phù hợp cho muỗi sinh sản, phát triển, thời gian này các em học sinh được nghỉ hè, có nhiều thời gian tham gia các hoạt động ngoại khóa như chơi thể thao, dã ngoại,… việc vui chơi ngoài trời nhiều cũng khiến trẻ dễ bị muỗi tấn công.

Hơn nữa, ý thức phòng chống muỗi đốt ở trẻ em chưa cao và sức đề kháng của trẻ cũng yếu hơn so với người lớn nên lại càng dễ mắc bệnh hơn người lớn.

Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue (chi Flavivirus, họ Flaviviridae), vật trung gian truyền bệnh là muỗi vằn (Aedes aegypti), nó có thể đưa virus gây bệnh vào máu của người bệnh bằng cách đốt (chích)..

Virus Dengue có 4 chủng huyết thanh khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Người bệnh nhiễm với chủng virus nào thì có khả năng tạo nên miễn dịch suốt đời với chủng virus đó, nhưng vẫn có nguy cơ mắc các chủng khác. Vì vậy, những người sống trong vùng lưu hành dịch Dengue có thể mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều hơn một lần trong đời bởi chủng virus khác.

Muỗi Aedes aegypti hoạt động ban ngày, đặc biệt chỉ có muỗi cái mới có thể đốt người và truyền bệnh. Virus Dengue sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi Aedes khoảng 8-11 ngày. Sau đó, nếu bạn bị muỗi Aedes chích thì virus sẽ được lây truyền.

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết lâm sàng rất đa dạng và dễ nhầm lẫn, có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng. Tùy theo từng mức độ khác nhau, biểu hiện nhận diện sốt xuất huyết cụ thể như sau:

Dấu hiệu sốt xuất huyết nhẹ

Cấp độ sốt xuất huyết nhẹ thường xuất hiện ở người có lần đầu tiên mắc bệnh vì chưa có miễn dịch với virus Dengue. Đây là mức độ có các triệu chứng điển hình và không gây biến chứng nguy hiểm. Bệnh thường khởi phát với triệu chứng sốt và kéo dài trong vòng 4-7 ngày tính từ khi bị truyền bệnh bởi muỗi. Ngoài ra, các triệu chứng khác cảnh báo bệnh như:

- Sốt cao, lên đến 40,5 độ C;

- Đau đầu nghiêm trọng;

- Đau phía sau mắt;

- Đau khớp và cơ;

- Buồn nôn và ói mửa;

- Phát ban.

Các ban sốt xuất huyết có thể xuất hiện trên cơ thể 3-4 ngày sau khi bắt đầu sốt và dần thuyên giảm sau 1-2 ngày. Người bệnh có thể bị nổi ban lại một lần nữa vào ngày sau đó.

Biểu hiện sốt xuất huyết nặng

Ở mức độ này, các dấu hiệu sốt xuất huyết bao gồm tất cả các triệu chứng của dạng sốt xuất huyết nhẹ kèm theo các tổn thương ở mạch máu và mạch bạch huyết, chảy máu cam, chảy máu ở nướu hoặc dưới da, gây ra vết bầm tím. Cấp độ bệnh này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, cần điều trị khẩn cấp, thậm chí gây tử vong.

Hội chứng sốc sốt xuất huyết

Sốc sốt xuất huyết Dengue là mức độ nặng nhất của bệnh sốt xuất huyết – bao gồm tất cả các triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ cộng với các triệu chứng chảy máu, và hiện tượng huyết tương thoát khỏi mạch máu, chảy máu ồ ạt trong và ngoài cơ thể, sốc (huyết áp thấp).

Thể bệnh này thường xảy ra trong lần nhiễm trùng sau, khi trẻ em và người lớn đã có miễn dịch chủ động (do đã từng mắc bệnh) hoặc thụ động (do mẹ truyền sang) đối với một loại kháng nguyên virus. Bệnh thường biểu hiện nặng đột ngột sau 2-5 ngày (giai đoạn hạ sốt). Sốc sốt xuất huyết thường phổ biến ở trẻ em, tỷ lệ nhỏ ở người lớn. Bệnh có thể chuyển nặng nhanh chóng, gây suy đa cơ quan và tử vong nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên.

“Những triệu chứng ban đầu của sốt xuất huyết Dengue khá tương đồng với với một số bệnh nhiễm siêu vi khác như cúm. Đặc biệt, khởi phát của sốt xuất huyết Dengue có khi giống với bệnh cảnh Covid-19 nên dễ bỏ sót. Trong bối cảnh hiện nay, tâm lý lo ngại đưa trẻ đi bệnh viện của nhiều phụ huynh dẫn đến nguy cơ trẻ bệnh sốt xuất huyết Dengue dễ trở nặng, gây nhiều biến chứng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng” BS Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Truyền nhiễm TP.HCM cảnh báo.

Thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh để bảo vệ trẻ khi sốt xuất huyết vào mùa

Đến nay, sốt xuất huyết chưa có vaccine phòng bệnh và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, biện pháp phòng bệnh chủ yếu và hiệu quả nhất là diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy và phòng muỗi đốt.

Biện pháp phòng và diệt bọ gậy, lăng quăng, muỗi:

- Thay nước thường xuyên cho các lọ hoa, chậu cây cảnh có nước,…

- Thả cá vàng vào bể cá, hồ cá, hòn non bộ,… để tiêu diệt bọ gậy, lăng quăng.

- Che đậy lu nước, xô nước,…

- Xúc rửa các dụng cụ chứa nước hàng tuần.

- Lật úp các dụng cụ chứa nước khi không sử dụng.

- Thu gom phế liệu, rác thải thường xuyên.

- Phát quang bụi rậm, cây cối trong vườn.

- Phun thuốc diệt muỗi quanh nhà.

Thay đổi thói quen sinh hoạt:

- Ngủ màn kể cả ban ngày.

- Mặc quần áo dài tay, dài chân và nhạt màu khi ra ngoài.

- Thoa dầu tràm hoặc kem chống muỗi.

- Mùa mưa, nên hạn chế ra ngoài vào buổi chiều tối, đặc biệt không đến những nơi um tùm, ẩm thấp, nhiều cây cối,…

- Cha mẹ khi cho bé ra ngoài vui chơi cần theo dõi, giám sát bé thường xuyên, không để bị muỗi đốt.

- Đóng kín các cửa trong nhà.

Người bị sốt xuất huyết cần ngủ màn thường xuyên để phòng tránh muỗi đốt và lây truyền cho những thành viên khác trong nhà.

Ngoài ra, bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em diễn biến nhanh, nên bậc cha mẹ cần quan tâm để phát hiện bệnh sớm. Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol liều từ 10-15mg/kg/lần và đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời. Không sử dụng thuốc hạ sốt Aspirin hoặc Ibuprofen, việc sử dụng sai thuốc hạ sốt có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, như Aspirin có tác dụng ngăn tiểu cầu tập kết, khiến bệnh nhân xuất huyết nặng hơn.

Sốt xuất huyết ở mức độ nặng có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, tổn hao đáng kể chi phí y tế, thậm chí cướp đi tính mạng người bệnh. Mỗi người cần chủ động tự giác phòng ngừa bệnh, loại bỏ muỗi vằn xung quanh gia đình, đồng thời phát hiện sớm các triệu chứng để điều trị bệnh kịp thời.