- Chiều 13/2, đã diễn ra Toạ đàm “ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - Lợi ích và thách thức đối với giáo dục”. Toạ đàm do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) giao Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức với sự tham dự của đông đảo nhà lãnh đạo, quản lý và chuyên gia giáo dục, chuyên gia công nghệ.

Các ý kiến thảo luận, trao đổi trong tọa đàm xoay quanh 5 lĩnh vực chính trước “cơn sốt ChatGPT”. Bao gồm: Cần có chính sách tạo hành lang quản lý ứng dụng công nghệ mới vào thực tiễn; xây dựng hạ tầng số đảm bảo thu hẹp khoảng cách trong giáo dục; cơ sở dữ liệu của ngành Giáo dục; đào tạo hiệu quả cán bộ quản lý và giáo viên trong việc thích ứng và sử dụng công nghệ; xây dựng khung năng lực số dành cho học sinh.

Tận dụng lợi thế và giảm tiêu cực

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn khẳng định, công nghệ thông tin (CNTT) trong nhiều thập kỷ qua mang lại rất nhiều lợi ích. Sự ra đời của các công nghệ, công cụ mới đều giúp cho công việc của con người thuận tiện, dễ dàng hơn. Với giáo dục, CNTT giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả, như việc chuyển từ học tập trực tiếp sang học tập trực tuyến, với nhiều công cụ hỗ trợ hữu hiệu trong thời kỳ Covid-19.

Bộ GD&ĐT giao cho Viện Khoa học giáo dục tổ chức Tọa đàm “ChatGPT, Trí tuệ nhân tạo - Lợi ích và thách thức đối với giáo dục” để cùng các chuyên gia công nghệ, chuyên gia giáo dục từng bước nhìn rõ bản chất về công nghệ và thảo luận về việc quản lý, hỗ trợ về mặt chính sách để có thể phát huy những tính năng, lợi thế của công cụ này nói riêng và trí tuệ nhân tạo nói chung; cũng như để hạn chế những mặt trái, tác động tiêu cực của những công nghệ, công cụ này.

Ứng dụng khoa học công nghệ giúp cho ngành Giáo dục có những bước tiến lớn. Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh: “Chắc chắn những công nghệ này sẽ tác động một cách căn bản và toàn diện tới mọi mặt trong ngành Giáo dục, từ chương trình giáo dục, cho tới vai trò người thầy, cách tổ chức dạy và học, cách tiếp cận học liệu, cách tiếp cận với tri thức của người học. Đặc biệt quan trọng là cá nhân hóa, cá thể hóa quá trình học tập của người học”.

Người thầy, người học, chính sách của Nhà nước sẽ phải thay đổi, điều chỉnh như thế nào để tận dụng được những lợi thế và giảm thiểu những tác động tiêu cực, những mặt trái của công nghệ mang lại? Đó là những nội dung mà Bộ GD&ĐT mong muốn các chuyên gia quản lý giáo dục, các chuyên gia giáo dục, các thầy cô giáo từ các trường đại học, các viện nghiên cứu và trong xã hội cùng thảo luận cởi mở. Trên cơ sở đó, Bộ GD&ĐT sẽ nghiên cứu thấu đáo, từng bước rà soát và có những điều chỉnh về chính sách trong thời gian tới, Thứ trưởng cho biết.

Toạ đàm bao gồm 2 chủ đề thảo luận: Trí tuệ nhân tạo và tương lai giáo dục và Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Điều phối các phiên tọa đàm là GS.TS. Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam.

Chủ đề thảo luận “Trí tuệ nhân tạo và tương lai giáo dục” có sự tham dự của PGS. TS Tạ Hải Tùng, Hiệu trưởng Trường Công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Bách Khoa Hà Nội; TS. Nguyễn Thành Nam, Nhà sáng lập FUNiX; ông Phùng Việt Thắng, Phó Tổng Giám đốc Microsoft Việt Nam và TS. Lê Thống Nhất, chuyên gia giáo dục.

Chủ đề thảo luận “Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục” có tham dự của PGS. TS Hoàng Minh Sơn, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT; GS. TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; PGS. TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội và ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh.

“Cách tốt nhất để hiểu, chính là dùng nó”

Trong phiên thảo luận “Trí tuệ nhân tạo và tương lai giáo dục”, mỗi diễn giả bày tỏ, chia sẻ những góc nhìn riêng. Tuy vậy, đa số ý kiến chung quan điểm, ChatGPT không thể thay thế con người, mà là công cụ hỗ trợ con người học tập, làm việc hiệu quả hơn.

TS. Nguyễn Thành Nam, Nhà sáng lập FUNiX khẳng định, mục tiêu cuối cùng của giáo dục là tự học. Có ChatGPT, sinh viên mạnh dạn đặt câu hỏi hơn. Còn PGS. TS Tạ Hải Tùng, Hiệu trưởng Trường Công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Bách Khoa Hà Nội cho rằng, việc cấm sinh viên sử dụng ChatGPT là một quan điểm bảo thủ. Công nghệ giúp việc giảng dạy tốt hơn, hiểu sinh viên hơn, thầy cô sẽ cùng trao đổi, thảo luận để nâng cao chất lượng đào tạo.

Theo ông Phùng Việt Thắng, Phó Tổng Giám đốc Microsoft Việt Nam, những công ty công nghệ muốn phát triển đều cần có cam kết về bảo mật, bảo vệ quyền riêng tư. Chuyên gia giáo dục Lê Thống Nhất cho rằng, ChatGPT sẽ trở thành trợ lý hỗ trợ người thầy để có thể lên lớp với tự tin hơn. Do đó, nên xem ChatGPT là một trợ thủ. Nhất trí với quan điểm này, ông Phùng Việt Thắng nói thêm, coi ChatGPT là trợ lý và huấn luyện để trợ lý hỗ trợ tốt hơn. Lợi ích của công nghệ, phụ thuộc vào chính năng lực tận dụng, sử dụng của những người hưởng lợi trong ngành Giáo dục.

Trong phiên thảo luận tiếp theo về “Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục”, GS. TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cho rằng, cần có lộ trình nhất định đối với việc ứng dụng công nghệ nhân tạo vào đổi mới giáo dục. Sự nhất quán trong quản lý cũng cần quan trọng. Đây cũng được xem là cơ hội tiếp tục đổi mới nhận thức trong đội ngũ giảng viên về yêu cầu dẫn dắt, khả năng truyền thụ.

Nhìn nhận ChatGPT như một cơ hội cho giáo dục, PGS. TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, giáo viên có thể giải phóng những công việc lặp đi lặp lại, tạo ra những cơ hội mà thầy cô và học sinh chưa kịp đề cập trong thời gian lên lớp.

Ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, trí tuệ nhân tạo giúp cho thầy cô có nhiều cơ hội tiếp cận kiến thức, tuy nhiên, cần phát huy thế mạnh để học sinh phát huy được phẩm chất, năng lực mà không bị lệ thuộc vào công nghệ.

Chia sẻ cuối phiên thảo luận thứ 2 với chủ đề "Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục", Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, dữ liệu, thông tin, kiến thức, tri thức thì càng chia sẻ nhiều càng giá trị. Nhiệm vụ của ngành Giáo dục không chỉ chia sẻ thông tin mà còn chia sẻ kiến thức, tri thức nên đem đến lợi ích lớn lao cho người dân, cho xã hội. Với công nghệ, một số việc của con người đã được làm thay. Công nghệ giáo dục nổi lên từ nhiều năm nay, ứng dụng trong dạy học trực tuyến và trí tuệ nhân tạo.

“Đây là một cơ hội rất lớn mà chúng ta cần phải có những chính sách kịp thời. Trước hết, chúng ta cần bắt đầu thay đổi nhận thức, cách nhìn nhận những công nghệ này, cách đón nhận nó. Chúng ta không quá hào hứng nhưng chúng ta không quá lo ngại, hay hoảng sợ. Cách tốt nhất để hiểu nó, chính là dùng nó”, Thứ trưởng khẳng định, đồng thời mong muốn các học sinh, nhà giáo, nhà quản lý giáo dục sử dụng, cảm nhận, trải nghiệm công nghệ để hiểu hơn và cùng thảo luận, tiếp tục làm rõ hơn lợi ích mà ChatGPT mang lại, tương lai phát triển của ChatGPT và những công nghệ khác. Từ đó, các  cơ quan quản lý nhà nước, Bộ GDĐT và các cấp ban ngành khác sẽ có những chính sách lâu dài và kịp thời.

Thứ trưởng cũng cho rằng, việc hình thành các trung tâm dạy học xuất sắc trong nhà trường rất cần thiết nhằm hỗ trợ người thầy giảm bớt khối lượng công việc, tăng năng suất, hiệu quả và chất lượng cũng như là bình đẳng trong giáo dục.

“Ứng dụng công nghệ làm sao để chúng ta hạn chế những mặt trái, sự lệ thuộc vào những công nghệ, công cụ và để làm sao cuối cùng chúng ta mở rộng  cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao của người học, giảm chi phí trong giáo dục để mọi người dân có thể tiếp cận giáo dục chất lượng tốt. Và tất cả chính sách cũng đều hướng đến ý nghĩa đó. Giữ cho nền giáo dục trong sạch ở mọi nơi, với đạo đức trong nhà trường. Đó là những chính sách mà Bộ GDĐT sẽ nghiên cứu để điều chỉnh. Và chúng ta còn rất nhiều thời gian và cũng sẽ hào hứng chờ đợi những phát triển công nghệ mới trong thời gian tiếp theo”, Thứ trưởng nhấn mạnh.