- Dự thảo Luật Khoáng sản (sửa đổi) đã quy định trách nhiệm hoàn trả kinh phí nhà nước đã đầu tư đối với các tổ chức, cá nhân khi sử dụng thông tin, dữ liệu địa chất phục vụ xây dựng các công trình thuộc nhiều ngành kinh tế như Giao thông, Xây dựng, Công Thương, Nông nghiệp…

Xuất phát từ thực tiễn 10 năm thực hiện Luật Khoáng sản, đặc biệt là định hướng hoàn thiện chính sách, pháp luật về địa chất, khoáng sản của Nghị quyết số 10-NQ/TW nêu trên, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét sửa đổi dự án Luật Khoáng sản, trước hết là sửa đổi tên Luật thành Luật Địa chất và Khoáng sản.

Theo báo cáo của Chính phủ, Luật Khoáng sản năm 2010 chỉ quy định nội dung công tác điều  tra cơ bản địa chất về khoáng sản nhằm mục tiêu tìm kiếm, đánh giá khoáng sản phục vụ lập chiến lược, quy hoạch khoáng sản; định hướng cho hoạt động thăm dò, tiến tới khai thác khoáng sản.

Dự thảo Luật Khoáng sản (sửa đổi) lần này đã bổ sung Chương III với đầy đủ quy định liên quan đến công tác điều tra cơ bản địa chất, gồm: Điều tra cơ bản tài nguyên vị thế, di sản địa chất, công viên địa chất; Điều tra địa chất tai biến, địa chất môi trường; Địa chất công trình,  địa chất đô thị; Điều kiện địa chất khác nhằm phản ánh đúng bản chất của công tác này. Theo đó, đã bổ sung quy định nội dung quản lý nhà nước về điều tra cơ bản địa chất theo đúng tinh thần Nghị quyết số 10-NQ/TW.

Thứ hai, kết quả của công tác điều tra địa chất thời gian qua được ứng  dụng trong nhiều ngành kinh tế như: Xây dựng, Công Thương, Giao thông vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Khí tượng thủy văn,…; Du lịch; Quốc phòng - an ninh, nhưng chưa có chế định pháp lý quy định  cụ thể trong Luật Khoáng sản năm 2010.

Do đó, dự thảo Luật Khoáng sản (sửa đổi) lần này đã quy định trách nhiệm hoàn trả kinh phí nhà nước đã đầu tư đối với các tổ chức, cá nhân khi sử dụng thông tin, dữ liệu địa chất phục vụ xây  dựng các công trình thuộc các ngành kinh tế nêu trên.

Thứ ba, khi khảo sát địa chất để xây dựng công trình thuộc các lĩnh vực  theo quy định của Luật Xây dựng như: Giao thông, Xây dựng, Công Thương, Nông nghiệp... đã làm rõ thông tin, dữ liệu địa chất công trình thuộc phạm vi dự án, có giá trị về địa chất, là cơ sở để tổng hợp, xây dựng tài liệu địa chất chuyên đề (địa chất công trình, địa chất thuỷ văn) sử dụng định hướng quy hoạch các ngành khác và thiết kế xây dựng công trình tương tự nhưng chưa được lưu trữ, quản lý tập trung, thống nhất mà do các chủ đầu tư, cơ quan thẩm định quản lý phân tán, chưa hiệu quả, gây lãng phí nguồn lực.

Do đó, dự án Luật Khoáng sản (sửa đổi) lần này đã khắc phục tình trạng này, đã quy định nghĩa vụ của các chủ đầu tư công trình xây dựng phải nộp vào lưu trữ địa chất kết quả khảo sát địa  chất nhằm quản lý tập trung, thống nhất, đồng thời quy định đầy đủ trách nhiệm cơ quan quản lý nhà nước về địa chất cũng như tổ chức, cá nhân có liên quan trong quản lý, bảo bảo, tổng hợp, cung cấp, khai thác thông tin, dữ liệu này.

Thứ tư, ngoài việc bổ sung các quy định liên quan đến công tác điều tra  cơ bản địa chât, điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản như đã nêu trên, Luật khoáng sản (sửa đổi) lần này đã rà soát những quy định của các Nghị định quy định chi tiết Luật Khoáng sản năm 2010 có tính khả thi, ổn định thời gian qua liên quan đến khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia, về khoáng sản  làm  VLXDTT, nhất là cát, sỏi lòng sông; rà soát bổ sung, điều chỉnh các quy định  liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân thăm dò, khai thác khoáng sản.

Theo đó, đề cương Luật Khoáng sản (sửa đổi) có 136 điều, trong đó đã bổ sung 58 điều mới hoàn toàn về nội dung (trong đó có 13  điều liên quan  đến địa chất); bãi bỏ 03 điều; sửa đổi, bổ sung tên và nội dung 43 điều (trong đó có 15 điều liên quan đến địa chất) và giữ nguyên nội dung của 35 Điều.

Với các lý do nêu trên, phạm vi điều chỉnh của Luật Khoáng sản (sửa đổi) lần này đã bổ sung phạm vi điều chỉnh là hoạt động  điều tra cơ bản địa chất,  theo đó bổ sung các chế định pháp lý nhằm quản lý chặt chẽ, đầy đủ các mối quan hệ liên quan công tác này không chỉ trong nội dung Chương III và xuyên suốt các điều khoản có liên quan của toàn bộ dự thảo Luật.

Cũng vì thế, Chính phủ cho rằng, việc đổi tên Luật Khoáng sản thành Luật Địa chất và Khoáng sản là cần thiết để bao hàm đầy đủ phạm vi, đối tượng áp dụng cũng như các quy định liên quan đến công tác điều tra cơ bản địa chất như đã nêu trên.

Chính phủ đề nghị bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023; trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023) và thông qua tại Kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024).