- Đầu tư công là chính sách đầu tư có vai trò quan trọng với tăng trưởng và phát triển kinh tế bền vững ở các quốc gia. Hoạt động đầu tư công ở Việt Nam được điều chỉnh tại, Luật đầu tư công và các nghị định hướng dẫn thực hiện Luật đầu tư công.

Đầu tư công được quy định như thế nào?

Dưới góc độ nghiên cứu, vẫn còn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về đầu tư công trong nước và trên thế giới. Có nhà nghiên cứu cho rằng: Khái niệm đầu tư công là đề cập tới lĩnh vực đầu tư mà đầu tư tư nhân không thể và không muốn tham gia như kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội.

Bên cạnh đó, có nhà nghiên cứu thì cho rằng: Đầu tư công là hoạt động đầu tư sử dụng Nguồn vốn của Nhà nước…Dù thực tế rằng đa phần nguồn vốn sử dụng cho hoạt động đầu tư công chủ yếu là nguồn vốn của Nhà nước.

Do cách nhìn nhận khác nhau dẫn tới đánh giá và quản lý hoạt động đầu tư công, vốn đầu tư công không thống nhất ảnh hưởng tới huy động nguồn vốn cho đầu tư công và hiệu quả của hoạt động đầu tư.

Đơn giản là có công trình nghiên cứu về đầu tư công sử dụng nguồn vốn Nhà nước có thể bị đánh giá hiểu sai bản chất nếu người đánh giá quan niệm đầu tư công chú trọng vào lĩnh vực đầu tư.

Dưới góc độ chính sách: Theo khoản 15 Điều 4 Luật đầu tư công năm 2019, Đầu tư công “Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án và đối tượng đầu tư công khác theo quy định của Luật đầu tư công".

Dù ở góc độ nào, thì cũng cần thống nhất khái niệm đầu tư công làm cơ sở cho việc nghiên cứu về đầu tư công và quản lý hoạt động đầu tư công hiệu quả.

Luật đầu tư công xác định dự án nào là dự án đầu tư công.

Theo quy điểm 14 khoản 4 Luật đầu tư công  Dự án đầu tư công là dự án sử dụng toàn bộ hoặc một phần vốn đầu tư công.

Danh mục phân loại dự án đầu tư công điều chỉnh theo Nghị định số 40/2020/NĐ-CP ngày 6/4/2020 của Chính phủ. Theo đó dự án đầu tư công đucọ chia làm 3 nhóm:

Dự án đầu tư công nhóm A được xác định dựa trên các tiêu chí sau:

Dự án đầu tư không phân biệt tổng mức đầu tư bao gồm: Dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh có mức độ tuyệt mật; Dự án sản xuất chất độc hại, chất nổ; Dự án hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao.

Dự án đầu tư có tổng mức đầu tư từ 2.300 tỷ đồng trở lên bao gồm các dự án: Giao thông, bao gồm cầu, cảng biển, cảng sông, sân bay, đường sắt, đường quốc lộ; Công nghiệp điện; Khai thác dầu khí; Hóa chất, phân bón, xi măng; Chế tạo máy, luyện kim; Khai thác, chế biến khoáng sản; Xây dựng khu nhà ở;

Dự án đầu tư có tổng mức đầu tư từ 1.500 tỷ đồng trở lên thuộc lĩnh vực sau đây: Giao thông; Thủy lợi; Cấp thoát nước, xử lý rác thải và công trình hạ tầng kỹ thuật khác; Kỹ thuật điện; Sản xuất thiết bị thông tin, điện tử; Hóa dược; Sản xuất vật liệu, trừ dự án quy định tại điểm d khoản 2 Điều này; Công trình cơ khí, trừ dự án quy định tại điểm đ khoản 2 Điều này; Bưu chính, viễn thông;

Dự án đầu tư có tổng mức đầu tư từ 1.000 tỷ đồng trở lên bao gồm: Sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản; Vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên; Hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới; Công nghiệp, trừ dự án thuộc tổng mức đầu tư khác.

Dự án đầu tư có tổng mức đầu tư từ 800 tỷ đồng trở lên bao gồm: Y tế, văn hóa, giáo dục; Nghiên cứu khoa học, công nghệ thông tin, phát thanh, truyền hình; Kho tàng; Du lịch, thể dục thể thao; Xây dựng dân dụng, trừ xây dựng khu nhà ở quy định tại điểm g khoản 2 Điều 8;

Dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng.

Dự án đầu tư công nhóm B được xác định tại Điều 9 Luật đầu tư công 2019.

Cụ thể, Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 2 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư từ 120 tỷ đồng đến dưới 2.300 tỷ đồng; Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 3 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư từ 80 tỷ đồng đến dưới 1.500 tỷ đồng; Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 4 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư từ 60 tỷ đồng đến dưới 1.000 tỷ đồng; Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 5 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư từ 45 tỷ đồng đến dưới 800 tỷ đồng.

Dự án đầu tư công nhóm C xác định tại  Điều 10 Luật đầu tư công 2019.

Cụ thể, Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 2 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư dưới 120 tỷ đồng; Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 3 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư dưới 80 tỷ đồng; Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 4 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư dưới 60 tỷ đồng; Dự án thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 5 Điều 8 của Luật này có tổng mức đầu tư dưới 45 tỷ đồng.

Vốn đầu tư công được xác định như thế nào?

Theo khoản 15 Điều 4 Luật Đầu tư công 2019 quy định: "Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án và đối tượng đầu tư công khác theo quy định của Luật này."

Tại khoản 22 Điều 4 Luật Đầu tư công 2019 quy định vốn đầu tư công bao gồm: vốn ngân sách nhà nước; vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư theo quy định của pháp luật.

Theo đó, vốn đầu tư công là nguồn vốn Nhà nước lấy từ ngân sách nhà nước và các nguồn thu hợp pháp khác của các cơ quan có liên quan để tiến hành thực hiện các chương trình, dự án đầu tư theo quy định của pháp luật.

Vai trò của Đầu tư công

Đầu tư công đóng vai trò quan trọng với tăng trưởng và phát triển kinh tế bền vững ở các quốc gia. Đầu tư công được đầu tư tập trung vào xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội giúp cải thiện kết cấu hạ tầng, thu hút đầu tư tư nhân trong nước và nước ngoài, tạo việc làm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tăng phúc lợi xã hội.

Trước đó, Luật Đầu tư công được ban hành vào năm 2014, trong đó có định nghĩa đầu tư công không bao gồm nguồn vốn của các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước, đầu tư công chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng đầu tư và đóng vai trò quan trọng, quyết định tốc độ tăng trưởng của đầu tư nói chung. Trong giai đoạn 1995-2013, đầu tư công chiếm 40% tổng đầu tư, cao gấp đôi tỷ trọng FDI và đầu tư tư nhân. Sau khi giảm nhẹ trong năm 2010, năm 2011 tỷ trọng đầu tư công đã phục hồi đạt mức cao của năm 2009 (40,4% tổng vốn đầu tư). Tốc độ tăng trưởng 7,5% trong năm 2013 cũng tương quan mạnh mẽ với mức tăng trưởng đầu tư 7,3% của năm đó.

Năm 2019, Quốc hội ban hành Luật đầu tư công Số: 39/2019/QH14 thay thế Luật đầu tư công 2014 với nhiều điểm mới quan trọng