- Là một quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ 3 thế giới sau Ấn Độ và Thái Lan, Việt Nam đang thu hút nhiều nhà tiêu dùng hơn sau khi giá gạo Ấn Độ hiện ở vị thế cạnh tranh yếu thế do phải chịu mức thuế cao hơn. Vì vậy, doanh nghiệp Việt Nam có tỷ trọng xuất khẩu gạo lớn sẽ được hưởng lợi nhờ xu hướng tăng của giá gạo.

Theo VNDriect, kể từ đầu năm 2021, giá gạo đã điều chỉnh khoảng 45% so với mức đỉnh xấp xỉ 570 USD/tấn trong 6 tháng và sau đó dao động trong khoảng 390 – 490 USD/tấn trong khoảng thời gian từ tháng 9/2021 đến nay bất chấp giá thực phẩm tăng cao. Tuy nhiên, hiện tại trên thị trường giá gạo đang có xu hướng tăng cao sau lệnh hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ.

Ngày 8/9/2022, Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo tấm (chiếm 11% tổng kim ngạch xuất khẩu) và đánh thuế 20% đối với các giống gạo khác (trừ gạo basmati và gạo đồ), chiếm 18% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Ấn Độ xuất khẩu gạo sang hơn 150 quốc gia và đóng góp khoảng 36,7% vào tổng thương mại gạo toàn cầu, do đó, sự sụt giảm đơn hàng xuất khẩu của Ấn Độ có thể sẽ gây áp lực và khiến giá gạo thế giới tăng. Khi Ấn Độ cấm xuất khẩu vào năm 2007, giá gạo toàn cầu đã tăng lên mức cao kỷ lục khoảng 1.000 USD/tấn.

Bên cạnh đó, nguồn cung gạo toàn cầu cũng đang đối mặt rủi ro do tình trạng thời tiết khắc nghiệt tại các nước xuất khẩu lớn. Khác với các loại hạt khác, giá gạo đi ngược lại xu hướng tăng giá lương thực trong hai năm qua nhờ mùa vụ bội thu và trữ lượng tồn kho lớn tại các nước xuất khẩu.

Tuy nhiên, thời tiết khắc nghiệt gần đây ở các nước xuất khẩu gạo lớn tại châu Á (nơi sản xuất khoảng 90% sản lượng gạo thế giới) có khả năng làm thay đổi xu hướng giá. Thiếu mưa ở  ́n Độ, hạn hán ở Trung Quốc và lũ lụt ở Bangladesh đã hạn chế năng suất và chắc chắn làm giảm sản lượng trong năm nay.

Đáng quan tâm hơn cả, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới, sau Ấn Độ và Thái Lan, với 7,8% giao dịch thương mại toàn cầu và là nước xuất khẩu lớn nhất sang Trung Quốc với 24,5% thị phần. Giá gạo Ấn Độ đang có vị thế cạnh tranh yếu hơn do chịu mức thuế cao hơn, từ đó thúc đẩy người mua chuyển hướng sang gạo của Thái Lan và Việt Nam.

Trong 8 tháng đầu năm 2022, giá trị và sản lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam lần lượt đạt 2,3 tỷ USD, tăng 9,9% và 4,8 triệu tấn, tăng 20,7% so với cùng kỳ. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ hai của Việt Nam, sau Philippines, chiếm 12% tổng xuất khẩu gạo trong 8 tháng đầu năm 2022.

Chính phủ Thái Lan đang tìm kiếm giải pháp để hỗ trợ người nông dân trong bối cảnh giá nguyên liệu đầu vào tăng cao. Cụ thể, Bộ trưởng Nông nghiệp Thái Lan Chalermchai Sri-on cho biết, mặc dù nông dân trồng lúa bị ảnh hưởng bởi chi phí sản xuất cao do diễn biến phức tạp như đại dịch Covid-19 hay xung đột giữa Nga và Ukraine, nhưng giá gạo trên thị trường thế giới đã chưa tăng tương xứng. Năm 2021, tổng giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam và Thái Lan chiếm 20,6% tổng giao dịch thương mại toàn cầu.

Về ý tưởng đầu tư, VNDirect cho rằng, LTG, TAR và PAN với tỷ trọng xuất khẩu gạo lớn sẽ được hưởng lợi nhờ xu hướng tăng của giá gạo.

CTCP Tập đoàn Lộc Trời (UPCoM: LTG)

LTG sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ xuất khẩu gạo nhờ là một trong những nhà phân phối gạo đến cả hai thị trường trọng yếu trong thời điểm này là châu Âu và Trung Quốc. Với định hướng phát triển tập trung vào mảng lương thực, tỷ trọng doanh thu của mảng gạo đạt 39% trong năm 2021 (2020 là 28%) và 57% trong 6 tháng đầu năm 2022.

Mặc dù biên lợi nhuận gộp của mảng thấp (2 - 3%), VNDirect cho rằng, điều này sẽ được cải thiện nhờ giá gạo xuất khẩu tăng. Các chuyên gia VNDirect kỳ vọng sản lượng gạo xuất khẩu tăng sẽ kéo theo những hợp đồng với người nông dân và mở rộng vùng nguyên liệu. Từ đó sẽ thúc đẩy doanh thu của mảng thuốc bảo vệ thực vật cũng như mảng giống cây trồng của LTG.

CTCP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (HNX: TAR)

TAR sẽ được hưởng lợi từ việc Trung Quốc giảm sản lượng và Ấn độ hạn chế xuất khẩu do hạn hán. Kinh doanh gạo là lĩnh vực chủ yếu của TAR với tỷ trọng xuất khẩu chiếm gần 15% tổng doanh thu. Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu gạo chính của doanh nghiệp này với tỷ trọng lên đến 27% doanh thu xuất khẩu.

Vì vậy, VNDirect kỳ vọng, Trung Quốc sẽ gia tăng nhập khẩu gạo từ Việt Nam sẽ là động lực giúp TAR tăng sản lượng xuất khẩu. Hơn nữa, việc giá gạo xuất khẩu được kỳ vọng tăng sẽ giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp vào thị trường này, nơi vốn được coi là có biên lợi nhuận thấp so với thị trường châu Âu.

CTCP Tập đoàn PAN (HOSE: PAN)

PAN sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ việc châu Âu giảm sản lượng và Ấn Độ hạn chế xuất khẩu do hạn hán. 

Hiện nay, mảng nông nghiệp đã trở thành một trong những ngành mũi nhọn của PAN khi đóng góp 19% vào tổng doanh thu và 39% vào tổng lợi nhuận gộp. Sản lượng sản xuất lúa gạo châu Âu giảm sẽ là yếu tố giúp thúc đẩy sản lượng xuất khẩu. Ngoài ra, việc giá xuất khẩu gạo được kỳ vọng tăng sẽ giúp gia tăng biên lợi nhuận gộp của mảng lúa gạo.