- Mặc dù DNNN chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế nhưng lại nắm giữ nhiều nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, có vai trò nòng cốt, quan trọng trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Ngày 26/9/2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp tổ chức Tọa đàm “Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp: Nhìn lại và hướng tới”.

Phát biểu tại Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung, để có được những thành tựu tiêu biểu trong gần 40 năm đổi mới, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) nói riêng đã nỗ lực không ngừng, vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục khẳng định vai trò chủ đạo, dẫn dắt nền kinh tế. Mặc dù DNNN chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế nhưng lại nắm giữ nhiều nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, có vai trò nòng cốt, quan trọng trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Sự phát triển lớn mạnh của các DNNN không chỉ đóng góp cho sự phồn thịnh, phát triển kinh tế-xã hội mà còn là công cụ hữu hiệu trong thực hiện điều tiết vĩ mô, ổn định giá cả, an sinh xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và chủ quyền quốc gia, nhất là ở các địa bàn khó khăn, biên giới, hải đảo. DNNN còn là khu vực xây dựng, phát triển hạ tầng kinh tế chiến lược quan trọng và những ngành, lĩnh vực mũi nhọn để tạo động lực phát triển kinh tế, trong điều kiện khu vực tư nhân còn chưa lớn mạnh và chưa có khả năng thực hiện.

Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho rằng, bên cạnh các kết quả tích cực đã đạt được, hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNN, đặc biệt là hoạt động đầu tư trong thời gian qua còn một số tồn tại, hạn chế. Các DNNN đang chậm chuyển mình trong xu hướng mới, bối cảnh mới; vai trò dẫn dắt, tạo động lực, mở đường, thúc đẩy của các DNNN chưa được phát huy rõ nét.

“Nhìn chung, DNNN có hiệu quả hoạt động tốt nhưng chưa tương xứng với tiềm lực, nguồn lực nắm giữ. Chất lượng, hiệu quả của DNNN chủ yếu xuất phát từ những lợi thế tự nhiên, chỉ dựa trên nền tảng công nghệ và lợi thế nhà nước trao cho. Hoạt động đầu tư chưa được như kỳ vọng, đặc biệt là việc nâng cao năng lực nghiên cứu, đổi mới sáng tạo còn hạn chế, nhất là trong những ngành nghề có sự chuyển đổi, phát triển nhanh chóng như công nghệ số; năng lượng mới, năng lượng sạch”, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhấn mạnh và cho biết, khả năng cạnh tranh, đặc biệt cạnh tranh quốc tế của DNNN trên thị trường và trong nước còn hạn chế. Các DNNN mới chỉ chiếm lĩnh được thị trường trong nước nhưng chưa có khả năng cạnh tranh và vươn ra thị trường quốc tế. Thực tế là, các DNNN chưa có nhiều các sản phẩm xuất khẩu chủ lực và tạo ra giá trị gia tăng cao trong khi xuất khẩu là tiêu chí quan trọng để đánh giá chính xác nhất năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên trường quốc tế.

Để tiếp tục đẩy mạnh cải cách hơn nữa, tạo mọi thuận lợi cho doanh nghiệp, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nêu một số nội dung cần tập trung thảo luận. 

Một là, cần nhận định, đánh giá lại vị thế, vai trò của DNNN. Từ đó làm rõ mục tiêu sắp xếp, cải cách khu vực DNNN phù hợp với tình hình thực tế của Việt Nam. Đây cũng là những bàn luận cần thiết phục vụ cho việc tổ chức sơ kết, đánh giá toàn diện việc thực hiện Nghị quyết số 12-NQ/TW về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN để báo cáo Bộ Chính trị xem xét, trình Ban chấp hành Trung ương khóa XIII. Theo đó, cần xác định DNNN ở đâu trong hệ thống doanh nghiệp Việt Nam để từ đó đặt ra những sứ mệnh quan trọng và bố trí nguồn lực để DNNN thực hiện tốt vai trò, vị trí trong nền kinh tế.

Hai là, cần bàn luận đưa ra các định hướng đổi mới phương thức quản lý phần vốn nhà nước của doanh nghiệp theo hướng tiếp tục đẩy mạnh phân công, phân cấp việc thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu trong bối cảnh mới, đặc biệt là giải pháp nào để nâng cao vai trò của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Với việc quản lý 19 tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước lớn, nắm giữ 1,1 triệu tỷ đồng trong tổng số 3,7 triệu tỷ đồng tài sản của toàn bộ khối DNNN, Ủy ban cần thực hiện vai trò của người nhạc trưởng trong việc điều phối, huy động nguồn lực của 19 doanh nghiệp phục vụ quá trình phát triển kinh tế-xã hội.

Ba là, đánh giá rõ hơn về tình hình thực hiện đầu tư và hiệu quả đầu tư của DNNN trong thời gian qua để từ đó xác định được những vướng mắc, khó khăn cần tháo gỡ. Những khó khăn nào xuất phát từ thể chế chính sách, những khó khăn nào xuất phát từ khâu triển khai thực hiện để từ đó tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các quyết sách khơi thông nguồn lực, tạo đột phá, phát huy vai trò của DNNN với phương châm “sớm nhất - hiệu quả nhất”.

Bốn là, xác định rõ những ngành, lĩnh vực ưu tiên đầu tư của DNNN trong giai đoạn tới để DNNN quy mô lớn thể hiện vai trò tiên phong, dẫn dắt và là công cụ  quản lý hữu hiệu của nhà nước trong bất kỳ hoàn cảnh nào, nhất là trong thời điểm khó khăn, thách thức. 

Theo Thứ trưởng, DNNN cần làm những việc lớn, việc khó, việc mới để tạo lực cho phát triển kinh tế. Các lĩnh vực mới như điện gió ngoài khơi, hydrogen xanh hay công nghiệp bán dẫn… là những lĩnh vực đòi hỏi sự tham gia của các DNNN, đặc biệt là DNNN quy mô lớn.

Minh Ngọc