- Các quy định mang tính bước ngoặt của châu Âu về trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ có hiệu lực vào tháng tới sau khi các nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU) thông qua một thỏa thuận chính trị đạt được vào tháng 12 năm ngoái, trong đó thiết lập một chuẩn mực toàn cầu tiềm năng cho công nghệ AI được sử dụng trong kinh doanh và cuộc sống hàng ngày.

Đạo luật AI của Liên minh Châu Âu toàn diện hơn cách tiếp cận tuân thủ tự nguyện nhẹ nhàng của Mỹ trong khi cách tiếp cận của Trung Quốc nhằm duy trì sự ổn định xã hội và sự kiểm soát của nhà nước đối với công nghệ AI.

Cuộc bỏ phiếu của các nước EU diễn ra hai tháng sau khi các nhà lập pháp EU ủng hộ luật AI do Ủy ban Châu Âu soạn thảo vào năm 2021 sau khi thực hiện một số thay đổi quan trọng.

Những lo ngại về việc AI góp phần tạo ra thông tin sai lệch, tin tức giả và tài liệu có bản quyền đã gia tăng trên toàn cầu trong những tháng gần đây trong bối cảnh các hệ thống AI tạo sinh như ChatGPT của OpenAI được Microsoft hậu thuẫn hay chatbot Gemini của Google.

Bộ trưởng Số hóa Bỉ Mathieu Michel cho biết trong một tuyên bố rằng: “Đạo luật mang tính bước ngoặt này, lần đầu tiên trên thế giới, sẽ giải quyết những thách thức công nghệ toàn cầu, đồng thời tạo ra cơ hội cho xã hội và nền kinh tế của chúng ta”.

Ông Michel nói thêm rằng: “Với Đạo luật AI, Châu Âu nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tin cậy, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình khi xử lý các công nghệ mới, đồng thời đảm bảo công nghệ thay đổi nhanh chóng này có thể phát triển và thúc đẩy sự đổi mới của Châu Âu”.

Đạo luật AI áp đặt các nghĩa vụ minh bạch nghiêm ngặt đối với các hệ thống AI có rủi ro cao trong khi các yêu cầu đó đối với các mô hình AI có mục đích chung sẽ nhẹ nhàng hơn.

Đạo luật AI cũng hạn chế việc chính phủ sử dụng giám sát sinh trắc học theo thời gian thực trong không gian công cộng đối với một số trường hợp tội phạm nhất định, ngăn chặn các cuộc tấn công khủng bố và tìm kiếm những người bị nghi ngờ phạm tội nghiêm trọng nhất.

Ông Patrick van Eecke tại công ty luật Cooley cho biết luật mới sẽ có tác động vượt ra ngoài khối 27 quốc gia.

"Đạo luật sẽ có phạm vi tiếp cận toàn cầu. Các công ty bên ngoài EU sử dụng dữ liệu khách hàng EU trong nền tảng AI của họ sẽ cần phải tuân thủ. Các quốc gia và khu vực khác có thể sử dụng Đạo luật AI làm kế hoạch chi tiết, giống như họ đã làm với GDPR," ông Patrick van Eecke nói, đề cập đến các quy định về quyền riêng tư của EU. GDPR là viết tắt của General Data Protection Regulation. Đây là một quy định pháp lý có hiệu lực trên toàn EU và Khu vực kinh tế Châu Âu (EEA) từ ngày 25/5/2018. Quy định này được thiết kế để bảo vệ dữ liệu cá nhân của công dân EU và trao quyền cho họ kiểm soát dữ liệu này.

Mặc dù luật mới sẽ được áp dụng vào năm 2026, nhưng các lệnh cấm sử dụng trí tuệ nhân tạo trong việc chấm điểm xã hội, lập chính sách dự đoán và thu thập hình ảnh khuôn mặt không có mục tiêu từ Internet hoặc cảnh quay CCTV sẽ có hiệu lực sau sáu tháng sau khi quy định mới có hiệu lực.

Các nghĩa vụ đối với các mô hình AI có mục đích chung sẽ được áp dụng sau 12 tháng và các quy định đối với hệ thống AI được nhúng vào các sản phẩm được quản lý sẽ được áp dụng sau 36 tháng.

Mức phạt cho các hành vi vi phạm dao động từ 7,5 triệu euro (8,2 triệu USD) hoặc 1,5% doanh thu đến 35 triệu euro hoặc 7% doanh thu toàn cầu tùy thuộc vào loại vi phạm.