- Xác định mục tiêu phát triển, cùng phương pháp tiếp cận mới đang trở thành yêu cầu cấp thiết để thúc đẩy phát triển ngành dược phát minh tại Việt Nam, nhằm đẩy nhanh quá trình xây dựng hệ thống y tế và ngành Y dược bền vững đồng thời tạo giá trị lan tỏa và động lực phát triển cho các ngành khác…

Đại dịch COVID-19 đã đặt ra những thách thức lớn với hệ thống chăm sóc sức khỏe, gây ra nhiều thiệt hại về người, nhưng đồng thời, cũng cho chúng ta thấy vai trò của sự đổi mới sáng tạo trong ngành y tế để phát triển một hệ thống chăm sóc sức khỏe bền vững hơn.

PGS. TS. Lê Văn Truyền - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, đại dịch Covid-19 khiến tất cả các nhìn thấy các mâu thuẫn trong quá trình cung cấp thuốc. Việc đứt gãy nguồn cung làm cho việc chăm sóc sức khỏe nhân dân gặp nhiều khó khăn: thiếu trang thiết bị y tế, thiếu thuốc, đòi hỏi phải cơ cấu lại nền công nghiệp dược, làm sao để sản xuất trong nước vững chắc và mạnh mẽ, giảm phụ thuộc vào nước ngoài. Nước nào có tiềm lực về nhân lực, chính sách tốt thì có thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu với việc nâng cao năng lực sản xuất, khả năng cung cấp thuốc cho dân đồng thời xuất khẩu, trở thành trung tâm của khu vực.

Báo cáo của Bộ Y tế cho biết, từ năm 2011 đến nay, ngành dược đã bảo đảm cung ứng thuốc có chất lượng với giá hợp lý, đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh và phòng bệnh. Sản xuất thuốc mở rộng về quy mô với 228 nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP-WHO, trong đó có 18 dây chuyền đạt tiêu chuẩn EU-GMP. Tổng giá trị thị trường dược phẩm năm 2022 ước khoảng 6,2 tỷ USD. Tỉ lệ thuốc không đạt chất lượng duy trì ở mức dưới 2%.

Tuy nhiên, nhiều nhà máy thuốc trong nước chỉ đầu tư dây chuyền sản xuất các dạng bào chế, tập trung vào những loại thuốc thông thường, thuốc đánh giá tương đương sinh học với thuốc phát minh (thuốc generic); chưa tiếp cận, áp dụng công nghệ hiện đại, kỹ thuật bào chế mới, sản xuất thuốc chuyên khoa, đặc trị, thuốc phát minh (biệt dược gốc). Hơn 90% nguyên liệu sản xuất thuốc trong nước phải nhập khẩu.

Kinh nghiệm của Thụy Điển là điều Việt Nam rất cần học tập. GS.BS. Adil Mardinoğlu của Đại học King’s College London và Học viện Công nghệ Hoàng gia tại Thụy Điển cho biết: Chính phủ Thụy Điển muốn đẩy mạnh việc nghiên cứu những phát minh về thuốc và họ đã thành công với việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và tập trung những nhóm nghiên cứu lại, tạo sự phát triển đa ngành.

Với hiện trạng thiếu thuốc chữa bệnh xảy ra vừa qua, cùng với nhiều thách thức khác đang đối mặt với ngành y tế, vai trò của ngành dược phẩm phát minh lại càng quan trọng.

Theo ông Emin Turan, Chủ tịch Pharma Group, đại diện cho tiếng nói của ngành dược phẩm phát minh, theo kinh nghiệm thế giới, việc xây dựng chiến lược phát triển ngành, kế hoạch hành động và các chính sách ưu đãi cũng như triển khai thực hiện luôn có sự phối hợp chặt chẽ từ các Bộ, ban, ngành liên quan và hợp tác công-tư với chính phủ nắm giữ vai trò điều phối để đảm bảo mục tiêu đề ra.  

“Để tạo ra đột phá trong phát triển ngành y dược, đồng thời tạo giá trị lan tỏa và động lực phát triển cho các ngành khác, chìa khóa để hiện thực hóa những định hướng đề ra trong Nghị quyết 29/NQ-TW cần có cách tiếp cận mới, xác định rõ các ưu tiên về chính sách nhằm đạt được các mục tiêu dài hạn,” ông chia sẻ.

“Dựa trên thế mạnh và kinh nghiệm của ngành dược phẩm phát minh, chúng tôi đề xuất chương trình thực hiện Nghị quyết cần tập trung cải cách thể chế, xây dựng mục tiêu cụ thể là rút ngắn thời gian tiếp cận thuốc mới của người dân, cũng như đưa ra cơ chế tài chính y tế linh hoạt, đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên. Đồng thời, việc phát triển ngành phải dựa trên nền tảng khoa học, với lộ trình kiến tạo một hệ sinh thái phát triển lành mạnh dựa trên cạnh tranh, đổi mới sáng tạo, hội nhập sâu và rộng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành dược Việt Nam trong khu vực và thế giới,” ông khuyến nghị.

Tại cuộc họp gần đây về dự thảo Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam giai đoạn 2030, tầm nhìn 2045, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh các mục tiêu trong Chiến lược phải khả thi, cạnh tranh, hiệu quả, tận dụng được tiềm năng, thế mạnh, không duy ý chí, "tìm được cách tiếp cận trình độ các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới", tham gia vào chuỗi giá trị, cung ứng thuốc của các doanh nghiệp dược hàng đầu thế giới, nâng cao thứ hạng của ngành dược Việt Nam.

Xu hướng đầu tư vào lĩnh vực y dược đã có nhiều thay đổi theo hướng tập trung vào đổi mới, thử nghiệm lâm sàng, chuyển giao công nghệ. Nhiều tập đoàn đa quốc gia trong lĩnh vực y dược với thế mạnh công nghệ, đổi mới sáng tạo đang quan tâm đến Việt Nam. 

Ví dụ, Tập đoàn Viatris (NASDAQ: VTRS), một công ty chăm sóc sức khỏe toàn cầu có trụ sở chính tại Mỹ đã thông báo mở rộng quan hệ đối tác với công ty dược phẩm Medochemie, có trụ sở tại Cộng hòa Síp, để sản xuất các sản phẩm dược phẩm tiên tiến tại nhà máy của Medochemie ở Việt Nam giúp  cải thiện khả năng tiếp cận nguồn thuốc chất lượng cao được sản xuất trong nước cho bệnh nhân Việt Nam. Theo đó, Viatris sẽ chuyển giao công nghệ cho Medochemie để sản xuất các sản phẩm thuốc điều trị bệnh không lây nhiễm (NCD) của Viatris tại Việt Nam.

Sự hợp tác với Medochemie hể hiện nỗ lực của Viatris nhằm góp phần hiện thực hóa mục tiêu của Chính phủ Việt Nam, trong việc chuyển giao công nghệ nhằm tăng cường năng lực sản xuất trong nước, hướng đến tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất dược phẩm của ASEAN trong 10 - 20 năm tới.

Trong giai đoạn phát triển mới, Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2022 về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành kim chỉ nam cho các ngành, trong đó có ngành y tế. Việc ban hành chương trình hành động với những nội dung được cụ thể hóa sẽ góp phần hỗ trợ tốt hơn cho sự phát triển bền vững của ngành công nghệ sinh học và ngành dược phẩm, từ đó giúp Ngành Y tế hiện thực hóa các mục tiêu đề ra.

TS Trịnh Văn Lẩu, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam cho biết để phát triển và phát triển bền vững ngành Dược trong thời gian tới, chúng ta cần phải cách tiếp cận mới. Để phát triển ngành Dược trong tương lai trở thành ngành kinh tế mũi nhọn như kỳ vọng của Chính phủ thì điều kiện cần và đủ là phải có sự quyết tâm, đồng hành và thống nhất của 3 nhà (Nhà Quản lý+ Nhà doanh nghiệp+ Nhà khoa học).

Với sự tranh ngày càng gia tăng từ các nước trong khu vực, và nhu cầu phát triển của ngành, hơn bao giờ, đây là thời điểm để thay đổi, để có cách tiếp cận mới và hành động để thu hút tốt nguồn lực, công nghệ, góp phần thực hiện mục tiêu chung của đất nước là bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân ngày càng tốt hơn trong giai đoạn phát triển mới.

Để tìm câu trả lời cho những vấn đề trên, sáng ngày 20/7 tới Báo Đầu tư sẽ tổ chức Hội thảo Y tế với chủ đề “Triển khai Nghị Quyết 29: Tiếp cận mới trong phát triển ngành Y dược”. Hội thảo dự kiến có sự tham gia của 200 đại biểu đến từ các Bộ ngành, các tổ chức quốc tế, cộng đồng doanh nghiệp y tế - dược phẩm trong nước và quốc tế, Hội thảo được kỳ vọng sẽ tạo cơ hội để các bên liên quan trao đổi, tìm ra hướng đi mới cho sự phát triển của ngành, cũng như kết nối cơ hội hợp tác giữa các doanh nghiệp.

Chương trình hội thảo sẽ có 2 phiên thảo luận, trao đổi về thực trạng phát triển của ngành y dược, phương pháp tiếp cận mới và động lực mới trong phát triển ngành, cũng như bài học kinh nghiệm từ các nước. Đặc biệt, vai trò của Nghị quyết số 29-NQ/TW về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và chương trình hành động thực hiện Nghị quyết đối với sự phát triển bền vững của ngành công nghệ sinh học và ngành dược phẩm sẽ được các diễn giả phân tích. 

Phạm Lê