- Góp ý kiến cho dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật SHTT về quyền tác giả, quyền liên quan, công ty Cổ phần Bản quyền âm nhạc trực tuyến (MCM) cho rằng, Điều 78 Dự thảo Nghị định cần được đánh giá và xem xét lại về (a) Biện pháp ngăn chặn và xem xét yêu cầu ngăn chặn của Đơn vị trung gian; và (b) Trường hợp không áp dụng khi bên yêu cầu đã nộp đơn khởi kiện; và (c) Chứng cứ chứng minh quyền sở hữu…

Trong công văn gửi góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan, công ty Cổ phần Bản quyền âm nhạc trực tuyến MCM đã đưa ra một số ý kiến, trong đó có những băn khoăn về quy định về nghĩa vụ của đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian trong sở hữu trí tuệ được nêu tại Điều 78 của dự thảo.

Tại Điều 78, MCM nhận thấy tinh thần của điều luật đang hướng tới việc mặc định coi bên yêu cầu là bên đương nhiên có quyền sở hữu đối với nội dung thông tin số liên quan chứ chưa xây dựng theo hướng bên bị yêu cầu cũng là bên có đầy đủ quyền sở hữu. Do đó dường như quy định tại điều luật này đang bảo vệ triệt để cho bên yêu cầu trong mọi trường hợp mà không tính đến biện pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bên bị yêu cầu khi bên yêu cầu mới là bên vi phạm.

Điều này có thể dễ dàng nhận thấy khi các yêu cầu của bên yêu cầu đưa ra dường như đều được chấp nhận, đặc biệt là khi chỉ cần có đơn khởi kiện.

Đồng thời các biện pháp ngăn chặn của đơn vị dịch vụ trung gian cũng ngay lập tức áp dụng theo yêu cầu của bên yêu cầu không không đánh giá và xem xét tính xác thực của yêu cầu.

Về Biện pháp ngăn chặn và xem xét yêu cầu ngăn chặn của Đơn vị trung gian, theo quy định tại điểm a khoản 1 và khoản 2 Điều 78 Dự thảo, Đơn vị trung gian có trách nhiệm cũng như toàn quyền trong việc áp dụng biện pháp ngăn chặn là (i) gỡ bỏ hoặc (ii) ngăn chặn truy cập tới nội dung thông tin bị yêu cầu. Và đặc biệt, biện pháp này được thực hiện ngay khi bên yêu cầu gửi đi đề nghị.

Theo MCM, quy định như trên đối với trường hợp bên yêu cầu gửi đề nghị đến đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian sẽ phát sinh các vấn đề vướng mắc.

Thứ nhất, bên bị yêu cầu sẽ ngay lập tức chịu thiệt hại do nội dung thông tin số bị đề nghị xóa bỏ/ngăn chặn truy cập, tối thiểu là 07 ngày nếu có đầy đủ các căn cứ chứng minh.

Thứ hai, cơ chế ghi nhận yêu cầu của các đơn vị dịch vụ trung gian là cơ chế ghi nhận tự động, khi bên yêu cầu thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục thì yêu cầu được chấp nhận mà không cần kiểm duyệt tính xác thực của thông tin được cung cấp, do đó hiện nay xuất hiện rất nhiều trường hợp lạm dụng tính năng này để “mạo nhận” là chủ sở hữu bản quyền khiến cho bất cứ bên bị yêu cầu nào cũng có thể trở thành nạn nhân của hành vi xâm phạm quyền tác giả.

Trong khi đó, Dự thảo xác định các đơn vị dịch vụ trung gian có 07 ngày để xem xét các căn cứ chứng minh bản quyền của bên bị yêu cầu, nhưng trong thời gian xem xét này bên bị yêu cầu vẫn phải chịu thiệt hại do nội dung thông tin số bị xóa bỏ/ngăn chặn truy cập. Trong trường hợp các đơn vị trung gian vẫn không chấp nhận cả những tài liệu chứng minh bản quyền thì dù bên bị nhận yêu cầu cũng không thể làm gì khác được và phải chấp nhận thực tế là nội dung thông tin số bị xóa bỏ/ngăn chặn truy cập.

Và nếu căn cứ theo Điều 93 Luật sở hữu trí tuệ hiện hành, Giá trị pháp lý của Văn bằng bảo hộ phải được duy trì trong suốt thời hạn bảo hộ và trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Do đó việc áp dụng biện pháp xóa bỏ/ngăn chặn truy cập này đối với các tác phẩm đã có văn bằng bảo hộ là hành vi xâm phạm đến quyền tác giả, xâm phạm đến giá trị pháp lý của văn bằng bảo hộ.

Do đó việc ngay lập tức xóa bỏ/ngăn chặn truy cập nội dung thông tin số sẽ gây rất nhiều thiệt hại cho chủ sở hữu hợp pháp của nội dung thông tin số và đặc biệt sẽ gây nên bùng nổ hiện trạng “mạo nhận” là chủ sở hữu bản quyền, đồng nghĩa với việc tạo nên một hành vi cạnh tranh không lành mạnh hợp pháp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới thị trường kinh doanh nội dung thông tin số.

Việc xây dựng nội dung “Quy định này không áp dụng khi bên yêu cầu đã nộp đơn khởi kiện tại tòa án” tại khoản 2 Điều 78 Dự thảo theo MCM chưa rõ ràng. Nội dung này chưa xác định được không áp dụng ở đây là (i) không áp dụng trách nhiệm ngăn chặn của các đơn vị dịch vụ trung gian - tức các đơn vị này không được thực hiện các biện pháp xóa bỏ/ngăn chặn truy cập nội dung thông tin số hay (ii) không áp dụng việc xác minh và cho bên bị yêu cầu giải trình trong vòng 07 ngày - tức các đơn vị dịch vụ trung gian sẽ tiến hành xóa bỏ/ngăn chặn truy cập nội dung thông tin số cho đến khi có phán quyết cuối cùng của Tòa án.

Về chứng cứ chứng minh quyền sở hữu, MCM cũng nhận thấy, cơ sở pháp lý để xác lập quyền không chỉ dừng lại ở các tài liệu, chứng cứ như khoản 3 Điều 78 đã quy định, ngoài các tài liệu trên, Phán quyết của tòa án cũng là cơ sở pháp lý rõ ràng nhất cũng giống như các Giấy chứng nhận/Văn bằng bảo hộ xác lập, ghi nhận quyền của chủ sở hữu và tác phẩm.

Căn cứ theo Điều 235 Bộ luật dân sự 2015, về việc xác lập quyền sở hữu theo bản án, quyết định của Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thì Quyền sở hữu có thể được xác lập căn cứ vào bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác.

Do đó nếu như không ghi nhận phán quyết của tòa án thì theo MCM, đây sẽ là sự thiếu sót rất lớn cho các chủ sở hữu khi họ đã được phán quyết ghi nhận quyền.

Quy định tại Dự thảo: “Điều 78. Trách nhiệm gỡ bỏ hoặc ngăn chặn việc truy nhập tới nội dung thông tin số của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian.

1.  Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian phải gỡ bỏ hoặc ngăn chặn việc truy nhập tới nội dung thông tin số khi biết răng nội dung thông tin số đó vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan quy định tại điểm c khoản 2 Điều 198b Luật sở hữu trí tuệ theo một trong các thời hạn sau:

a) Không chậm hơn 05 ngày kể từ khi nhận được hồ sơ báo cáo vi phạm từ chủ sở hữu quyền thông qua công cụ tiếp nhận báo cáo vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian

b) Không chậm hơn 05 ngày kể từ khi nhận được yêu cầu từ cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền và phải báo cáo kết quả thực hiện yêu cầu cho cơ quan này và cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan quy định tại khoản 3 Điều 23 của Nghị định này.

2. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian có trách nhiệm thông báo về hành động gỡ bỏ hoặc ngăn chặn việc truy cập đã thực hiện cho bên yêu cầu và bên có nội dung thông tin bị yêu cầu gỡ bỏ hoặc ngăn chặn về việc tạm ngăn chặn truy cập tới nội dung thông tin số. Trong vòng 07 ngày tạm ngăn chặn, trường hợp bên có nội dung thông tin bị yêu cầu gỡ bỏ hoặc ngăn chặn cung cấp được tài liệu chứng minh rằng nội dung thông tin số đó là hợp pháp, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian sẽ hủy việc gỡ bỏ hoặc ngăn chặn đó và thông báo cho bên yêu cầu và bên có nội dung thông tin bị yêu cầu gỡ bỏ hoặc ngăn chặn. Quy định này không áp dụng khi bên yêu cầu đã nộp đơn khởi kiện tại Tòa án.

3. Các chứng cứ chứng minh quy định tại điểm a khoản 1 Điều này bao gồm:

a) Tài liệu, chứng cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 198a Luật Sở hữu trí tuệ;

b) Văn bản cam kết chịu mọi trách nhiệm với yêu cầu gỡ bỏ hoặc ngăn chặn của mình;

c) Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan (nếu có)

d) Chứng cứ về hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan và thiệt hại (nếu có)”.

Phạm Lê