- Theo Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE), các mẫu xe tự lái hiện tại đang được chia làm 5 cấp độ, vậy mức độ can thiệp của hệ thống AI cũng như vai trò của người "cầm lái" còn duy trì đến mức độ nào, cũng như những ứng dụng công nghệ hiện đại này có tiềm ẩn nguy cơ gì cho đời sống con người? 

Các cấp độ lái xe tự động có an toàn như nhau không?

Tính năng lái tự động được phát minh nhằm mục tiêu khiến tất cả mọi người trên xe đều làm hành khách và tận hưởng trọn vẹn chuyến đi. Nhưng thực tế, việc chúng ta chuyển đổi từ một thế giới mà con người hoàn toàn kiểm soát phương tiện sang một thời giới “tự động hóa” không phải là dễ dàng.

Hiện nay, tính năng tự động lái ở cấp độ 2,3 hay thậm chí là 4 chỉ là các tính năng nhằm hỗ trợ người lái trong hành trình chứ chưa thể thay thế hoàn toàn. Thậm chí, các cấp độ từ 2 đến 4 còn bị coi là nguy hiểm hơn các phương tiện ở cấp 0, 1 và 5. Bởi lẽ, nhiều người sẽ bị chủ quan  khi tin rằng chiếc xe đã tự động làm tất cả cho mình. Chính vì vậy nhiều người sẽ làm những công việc họ muốn như: ngủ, trò chuyện với người khác, ăn uống, trang điểm… dẫn tới khó kiểm soát tay lái khi gặp tình huống bất ngờ.

Việc quá lạm dụng hệ thống tự lái cũng dẫn đến một hệ quả là người lái bắt đầu mất khả năng xử lý tay lái trong các tình huống khẩn cấp do phụ thuộc quá nhiều vào chức năng này, điều đã được kiểm chứng với các tình huống trớ trêu khi quá phụ thuộc vào hệ thống dẫn đường của GPS…

Điều gì sẽ xảy ra trong một thế giới với xe tự lái cấp độ 5?

Khi hầu hết các phương tiện đều ở mức tự lái cấp độ 5, không chỉ việc lái xe mà rất nhiều các vấn đề xã hội và lối sống của chúng ta cũng thay đổi hoàn toàn. Chúng ta sẽ bắt đầu bằng một loạt các câu hỏi sẽ được đặt ra: “Bạn có thực sự cần một chiếc xe đậu trong gara hay không?”; “Thay vì đỗ xe tại bãi đỗ hoặc gara, các phương tiện có thể chỉ cần đưa đón bạn, sau đó tự lái đến điểm tập trung đợi đón bạn trở về hoặc nhận một hành khách khác?

Cùng sự phát triển của công nghệ AI trong tương lai, chúng ta có thể dự đoán về một tương lai như vậy có thể là hiện thực. Thay vì sở hữu riêng một chiếc xe, bạn chỉ cần gọi chúng khi cần di chuyển. Nếu bạn không còn sở hữu một chiếc xe thì nhà để xe ngày nay cũng sẽ không cần thiết nữa. Thay vào đó, nếu nhà ở có nhà để xe, chúng sẽ chỉ là nơi các phương tiện tự lái đến để trả khách hoặc hàng hóa mà thôi. Các bãi đỗ xe lớn cũng không còn sử dụng nữa mà có thể tận dụng để phục vụ các nhu cầu khác của con người.

Với phương tiện không người lái, chúng ta có thể thuận tiện gọi một chiếc xe mọi lúc theo yêu cầu của tất cả mọi người. Chúng ta không còn phải bận tâm về việc phân chia phương tiện để đưa đón con cái, không còn phải lo việc di chuyển của đối tượng người cao tuổi… tất cả đều được giải quyết bằng một cuộc gọi đặt xe.

Bên cạnh đó, việc ra đời của các phương tiện không người lái cũng sẽ dẫn tới việc sụp đổ của ngành công nghiệp cho thuê xe hơi. Tương tự như vậy, điều gì sẽ xảy ra khi các cá nhân không cần phải có bằng lái xe? Có lẽ đó là một điều tốt, nhưng điều đó có ảnh hưởng gì đối với doanh thu của các cơ quan cấp giấy phép hoặc các nguồn thu từ việc vi phạm giao thông.

Các trạm xăng cũng sẽ có “nguy cơ” biến mất do mọi người không còn phải tự đổ xăng và đa phần các phương tiện này đều được chạy bằng điện. Thật  vậy, các tác động kinh tế xã hội và tổng thể của xe tự lái cấp độ 5 trong tương lai có ý nghĩa quan trọng hơn nhiều những thứ mà hầu hết mọi người có thể nghĩ đến.

Xe tự lái đạt cấp độ 5 sẽ thách thức những quy định về luật phát cũng như sự sống còn của một số ngành nghề trong nền kinh tế.

Và đáng quan tâm nhất, hiện các hệ thống luật pháp (thậm chí là cả các nước phát triển) và các quy định hiện hành chưa thể chạy theo kịp bước phát triển này của ngành công nghiệp ô tô thế giới. “Ai” sẽ là người phải chịu trách nhiệm khi tai nạn xảy ra (dù rất khó nhưng không gì là không thể), là Nhà sản xuất, công ty Vận hành hay Cỗ máy vô tri?

Ngoài ra, cũng cần phải nhìn nhận việc xuất hiện các phương tiện tự lái cấp độ 5 không chỉ đem tới những lợi ích mà còn mang tới sự thay đổi về tổng thể đời sống và xã hội. Không chỉ riêng các tài xế, công ty xe hơi mà rất nhiều các doanh nghiệp, ngành nghề khác sẽ bị ảnh hưởng... Đây sẽ là một tương lai không quá xa và chính vì vậy, không còn cách nào khác con người buộc phải có những thay đổi thích ứng để bắt kịp với tốc độ thay đổi của công nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Trọng Nghĩa
Tổng hợp