- Trong khuôn khổ Hội nghị Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), sáng 23/7, tại thành phố Hải Phòng, Bộ GDĐT tổ chức Hội nghị tổng kết năm học 2023-2024, triển khai nhiệm vụ năm học 2024-2025 đối với giáo dục mầm non. Tham dự hội nghị có lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ GDĐT; lãnh đạo, chuyên viên 63 Sở GDĐT trong cả nước.

Nhiều kết quả nhưng còn nhiều khó khăn

Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ năm học 2023-2024, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non Nguyễn Bá Minh cho biết: Trong năm học, toàn ngành thực hiện đúng quy định, hiệu quả các chính sách phát triển giáo dục mầm non. Tăng cường huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho phát triển giáo dục mầm non. Ưu tiên, lồng ghép nguồn lực từ các Chương trình, Đề án đầu tư xây dựng các hạng mục công trình, mua sắm bổ sung trang thiết bị, đồ chơi, đồ dùng dạy học, tài liệu học liệu, nâng chất lượng thực hiện Chương trình giáo dục mầm non.

Các điều kiện đảm bảo chất lượng ở bậc học mầm non chuyển biến tích cực. Phòng học kiên cố tăng 2.664, phòng học tạm giảm 689, phòng học nhờ/mượn giảm 491; cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi được quan tâm đầu tư.

Công tác phát triển đội ngũ được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là công tác tuyển dụng và đào tạo, bồi dưỡng nâng chuẩn về trình độ đào tạo. Trong đó, tăng 6.646 giáo viên; giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo cao đẳng sư phạm trở lên 91,3%, tăng 4,0%; trên chuẩn đạt 67,6%, tăng 2,5%; giáo viên chưa đạt chuẩn về trình độ đào tạo còn 8,7%, giảm 4,0%.

Công tác phát triển mạng lưới trường, lớp, đầu tư cơ sở vật chất tiếp tục được quan tâm và triển khai hiệu quả, tăng 4.891 nhóm/lớp, giảm được 1.283 điểm trường lẻ. Tỷ lệ huy động trẻ tăng, nhà trẻ 34,6%, tăng 2,5%; mẫu giáo đạt 93.6%, tăng 0,5%.

Công tác cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, tuyển sinh, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ, công khai chất lượng giáo dục được thực hiện hiệu quả.

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, song giáo dục mầm non vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Chính sách xã hội hoá đối với giáo dục mầm non mặc dù đã được quan tâm nhưng còn nhiều bất cập, chưa đủ mạnh để huy động nguồn lực xã hội phát triển giáo dục mầm non. Đầu tư công cho giáo dục mầm non còn gặp khó khăn. Công tác quy hoạch, đầu tư tại nhiều địa phương chưa theo kịp nhu cầu phát triển và nhu cầu đưa trẻ đến trường của nhân dân.

Việc đảm bảo các quy chuẩn về đội ngũ, cơ sở vật chất, trường lớp để nâng cao chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em mầm non mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Tình trạng thiếu giáo viên mầm non vẫn chưa được khắc phục, chế độ chính sách cho giáo viên mầm non mặc dù đã được quan tâm nhưng còn nhiều bất cập. Còn xảy ra những tai nạn, thương tích đáng tiếc cho trẻ trong một số cơ sở giáo dục mầm non độc lập tư thục…

Năm học 2024-2025, ngành giáo dục tiếp tục đẩy mạnh công tác rà soát sắp xếp trường lớp, quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục mầm non phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp mầm non; thực hiện các giải pháp huy động trẻ nhà trẻ và mẫu giáo dưới 5 tuổi đến trường, lớp mầm non hướng đến thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo 3-5 tuổi; duy trì, nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo 5 tuổi.

Tăng cường các giải pháp bảo đảm an toàn tuyệt đối cho trẻ em; đổi mới, nâng cao chất lượng thực hiện Chương trình giáo dục mầm non; chuẩn bị các điều kiện để triển khai thí điểm thực hiện Chương trình giáo dục mầm non mới. Nâng cao chất lượng, chuẩn hoá đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong cơ sở giáo dục mầm non. Đẩy mạnh công tác truyền thông về giáo dục mầm non.

Thực hiện chế độ ưu đãi cho giáo viên, đẩy mạnh xã hội hóa hiệu quả

Tại hội nghị, đại diện các Sở GDĐT đã trao đổi, đóng góp ý kiến về dự thảo chương trình giáo dục mầm non mới, kiến nghị cơ chế chính sách cho đội ngũ giáo viên, chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn của các địa phương…. Trong đó, nhiều ý kiến nhận định, Nghị định số 105/2020/NĐ-CP quy định chính sách phát triển giáo dục mầm non được ban hành đã gỡ khó nhiều mặt quan trọng trong phát triển giáo dục mầm non tại các địa phương.

Thành phố Hồ Chí Minh hiện có 1.248 trường mầm non với số trẻ 340.746. Để đảm bảo chỗ học trẻ em mầm non, theo bà Lê Thụy Mỵ Châu, Phó Giám đốc Sở GDĐT thành phố Hồ Chí Minh, thành phố đã ban hành nhiều chính sách, tạo tiền đề, động lực mới để thu hút đầu tư, khuyến khích phát triển hệ thống giáo dục mầm non ngoài công lập, thực hiện nghiêm túc các cơ chế, chính sách về xã hội hoá giáo dục, xã hội hoá các trường mầm non có yếu tố nước ngoài. Đồng thời, có nhiều chính sách thu hút giáo viên mầm non; tạo sân chơi, gắn kết giữa cha mẹ học sinh với nhà trường, để cha mẹ hiểu con hơn, hiểu giáo viên và cảm thông cho ngành giáo dục; tạo niềm tin của cha mẹ học sinh, hướng đến phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3-5 tuổi.

Là đơn vị thực hiện thí điểm chương trình giáo dục mầm non mới, ông Nguyễn Văn Thêm, Phó Giám đốc Sở GDĐT Bắc Giang cho biết: Sở đã triển khai một số hoạt động nhằm từng bước chuẩn bị điều kiện thực hiện thí điểm Chương trình giáo dục mầm non mới. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay đến từ việc thiếu giáo viên, khó khăn trong tuyển dụng giáo viên mầm non. Do đó Sở GDĐT Bắc Giang kiến nghị Bộ GDĐT tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn để các đơn vị được tham gia thí điểm hiểu về Chương trình giáo dục mầm non mới và quy trình thí điểm; hỗ trợ kịp thời về các điều kiện trong quá trình triển khai thí điểm; có chế độ ưu đãi kịp thời đối với giáo viên trẻ mới ra trường nhằm thu hút nguồn nhân lực tham gia tuyển dụng để đảm bảo đủ định biên giáo viên/lớp theo quy định.

Liên quan đến chính sách xã hội hóa trong giáo dục, Bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Trưởng phòng giáo dục mầm non và tiểu học, Sở GDĐT Bến Tre cho biết: Trong quá trình thực hiện, địa phương gặp một số khó khăn trong xác định danh mục khoản thu, chế độ cho giáo viên tiếng Anh. Thực tế trong công tác tổ chức bán trú cho trẻ em mầm non cần nhiều nhu cầu, nhưng không đồng nhất với chính sách, dẫn tới khó thực hiện. Sở GDĐT Bến Tre mong muốn Bộ GDĐT phối hợp với các Bộ, ban ngành, điều chỉnh hệ thống văn bản, đảm bảo tính thống nhất, ban hành các danh mục sát với hoạt động mang tính đặc thù của giáo dục mầm non.

Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Trưởng phòng Giáo dục thường xuyên và Giáo dục mầm non, Sở GDĐT tỉnh Quảng Ninh đề nghị Bộ GDĐT tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan tham mưu cho Chính phủ: Bổ sung chỉ tiêu biên chế cho các tỉnh/thành phố để các địa phương tuyển dụng bổ sung giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu chăm sóc, giáo dục trẻ đảm bảo định mức theo quy định; Bổ sung các chính sách phát triển giáo dục mầm non như chính sách thu hút, hỗ trợ cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên cấp học mầm non; chính sách hỗ trợ cho trẻ em mầm non; Chính sách phát triển giáo dục mầm non ngoài công lập.

Cần sự quan tâm đặc biệt với giáo dục mầm non

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề cập tới những thách thức rất lớn đặt ra đối với giáo dục mầm non và cần sự quan tâm đặc biệt tới cấp học này.

Chia sẻ những “cái nhất” của giáo dục mầm non: thiếu cơ sở vật chất nhất, thiếu giáo viên nhất, tỷ lệ giáo viên/lớp thấp nhất, giáo viên nghỉ việc nhiều nhất, thu nhập của giáo viên thấp nhất, giáo viên áp lực nhất, các chính sách đầu tư cho cấp học ít nhất; Bộ trưởng đồng thời cũng nhấn mạnh tới lý do cần quan tâm tới bậc học mầm non.

“Chúng ta đang chủ trương giáo dục phát triển con người toàn diện, trong đó đặc biệt chú ý đến phát triển nhân cách, đạo đức, tâm lý, tình cảm, thể chất… và chúng ta đều hiểu về khoa học giáo dục, hầu hết yếu tố quan trọng nhất đều được hình thành ở bậc mầm non, thậm chí sớm hơn. Chúng ta mong muốn người Việt Nam sống khoẻ, tuổi thọ cao và để có sức khoẻ ở tuổi già thì cần quan tâm từ bậc bé nhất về vấn đề dinh dưỡng, chăm sóc thể chất… Với nhiều lý do, đương nhiên chúng ta cần quan tâm bậc học này”, Bộ trưởng nói.

Tuy nhiên, về sự quan tâm với bậc học mầm non, theo Bộ trưởng còn nhiều điều cần bàn. Một số thách thức cụ thể của bậc học được Bộ trưởng đề cập. Đó là, chiều sâu kết quả giáo dục mầm non khó tính đếm được về thành tích như các cấp học khác; giáo viên mầm non việc nặng, lương thấp, áp lực nhiều dẫn tới thách thức chăm lo đội ngũ đảm bảo về số lượng, chất lượng, yên tâm công tác phát triển chuyên môn; mạng lưới giáo dục mầm non phân tán, đa dạng loại hình, khó kiểm soát về đảm bảo chất lượng, tiềm ẩn phát sinh về an toàn rất cao.

Đối với thách thức về việc còn trên 15% trường tạm, chưa kiên cố hoá, Bộ trưởng cho rằng, tiềm ẩn sau đó là sự bất bình đẳng giáo dục cấp mầm non. “Chúng ta đang hướng tới chuẩn bị phổ cập 3-4 tuổi, sẽ cần thêm nhiều chỗ học cho trẻ. Khi phổ cập 5 tuổi nhiều nơi đã dành trường học lớp 4 tuổi cho 5 tuổi. Do đó, phổ cập mầm non 3-4 tuổi sẽ thách thức lớn nếu không có sự chuẩn bị. Nhưng đây cũng là cơ hội”, Bộ trưởng nhận định, đồng thời cũng lưu ý về một số thách thức khác như chuẩn bị điều kiện để triển khai chương trình giáo dục mầm non mới; thách thức trong chuyển đổi số ở bậc học này.

Từ phân tích hàng loạt thách thức và lưu ý, Bộ trưởng yêu cầu cần có sự đổi mới trong nội bộ, sự quan tâm hơn trong nội bộ ngành với cấp mầm non. Trong đó, cần thực hiện mạnh mẽ cải cách hành chính để thiết thực giảm áp lực cho giáo viên, cán bộ quản lý bậc học mầm non.

Bộ trưởng cũng đề nghị cán bộ, giáo viên cấp học mầm non tham gia tích cực vào xây dựng Luật Nhà giáo, trong đó có nội dung bảo vệ nhà giáo. Các Sở GDĐT tranh thủ chương trình phổ cập, chương trình mục tiêu quốc gia… để từng bước kiên cố hoá và hướng tới hiện đại hoá cơ sở vật chất.

Đồng thời, tăng cường kiểm tra giám sát, đặc biệt là các nhóm lớp. Tập trung phân tích chính sách, những điểm còn mâu thuẫn chồng chéo về chính sách cần tập hợp, cùng lên tiếng phân tích để kiên trì thuyết phục điều chỉnh.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Chi ghi nhận những kết quả, nỗ lực, thành tích của giáo dục mầm non trong năm học 2023-2024. Thứ trưởng kỳ vọng, trên tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm, với nhiệm vụ còn rất nhiều, mong muốn cũng vô cùng với bậc học mầm non, toàn ngành giáo dục cùng chung tay, hướng đến bậc học giáo dục mầm non kỉ cương, tình thương, trách nhiệm và nâng dần chất lượng giáo dục mầm non.

Để giáo dục mầm non tiếp tục có những chuyển biến, Thứ trưởng nhấn mạnh đến 3 nhóm vấn đề: Công tác tham mưu cơ chế chính sách; thực hiện nhiệm vụ chuyên môn và vấn đề quản lý, quản trị.

Về chính sách, hai nhiệm vụ hết sức quan trọng của ngành là tham mưu Chính phủ trình Quốc hội Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi và Nghị quyết về đổi mới Chương trình giáo dục mầm non. Cùng với đó, quan tâm tăng thu nhập của đội ngũ giáo viên trên cơ sở lương cơ bản mới, phụ cấp và chính sách hỗ trợ của địa phương để thầy cô yên tâm công tác. Tiếp đến là vấn đề xã hội hóa và quy hoạch mạng lưới trường lớp với giáo dục mầm non.

Với thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, Thứ trưởng nhấn mạnh 2 từ khóa là “vận động” và “an toàn”. Vận động để cải thiện thể trạng, thể lực, rèn luyện thể chất, từ đó phát triển trí tuệ và các kỹ năng cho trẻ. An toàn từ vệ sinh thực phẩm đến nuôi dưỡng chăm sóc... Từ đó, thực hiện tốt nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ.

Về quản lý, quản trị, Thứ trưởng cho rằng, cần thay đổi nhận thức, vị thế, sự quan tâm đối với giáo dục mầm non, trước hết là trong nội bộ ngành. Cùng với đòi hỏi quyền lợi chính đáng thì chính chúng ta phải tự trưởng thành để đáp ứng yêu cầu, kỳ vọng của phụ huynh, của xã hội, tránh xảy ra vi phạm, sai sót đáng tiếc. Đồng thời, từng người phải làm đúng vị trí việc làm, đúng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền.

Lưu ý làm tốt công tác truyền thông, Thứ trưởng nhấn mạnh, truyền thông không chỉ xử lý sự cố mà nhằm tăng cường sự thấu hiểu, chia sẻ, tăng cường đồng thuận của toàn xã hội.