- Khi thu được giá trị đất đai tăng thêm sẽ là nguồn lực chính để tiếp tục đầu tư phát triển đô thị, rồi từ đó lại phải thu được giá trị đất đai tăng thêm mới tạo ra. Đây là phương thức duy nhất để tổ chức không gian đô thị hợp lý và khả năng tạo vốn để tiếp tục đầu tư phát triển.” – Chuyên gia tư vấn Ngân hàng Thế giới Đặng Hùng Võ nêu.

Trong khuôn khổ Hội thảo khoa học “Phát triển hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP,HCM”, chiều 18/1, đã diễn ra phiên chuyên đề “Huy động nguồn lực từ đất đai”.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Hà Minh Hải, tại các phiên hội thảo trước, các chuyên gia trong và ngoài nước khẳng định rằng, với tình hình thực tế hiện nay, việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống đường sắt đô thị tại Thủ đô Hà Nội và TP,HCM là công việc hết sức cấp thiết, nếu không tập trung triển khai sẽ khiến các Thành phố thiệt hại lớn về kinh tế, xã hội và làm cản trở mục tiêu phát triển rất cao của hai thành phố.

Ông Hà Minh Hải cho biết, Thủ đô Hà Nội và TP,HCM đang thực hiện đồng thời nhiều nhiệm vụ có tính pháp lý quan trọng liên quan đến phát triển hệ thống đường sắt, đó là cả 2 thành phố đều đang đồng thời lập Quy hoạch Thủ đô Hà Nội, Quy hoạch TP,HCM, cùng việc điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô, Quy hoạch chung TP,HCM; Hà Nội có điểm đặc thù hơn nữa là đang triển khai rà soát, điều chỉnh Luật Thủ đô và đây là thời cơ rất đặc biệt để phát triển hệ thống đường sắt đô thị của hai thành phố.

Các chuyên gia khẳng định, một trong những yếu tố quan trọng nhất để triển khai xây dựng đường sắt đô thị, đó là nguồn lực tài chính. Nhiều chuyên gia đã khuyến cáo cần tính đủ chi phí cho giao thông đường sắt, không chỉ trong giai đoạn xây dựng, mà còn cả suốt vòng đời của dự án, trong đó chi phí cho việc bảo trì, vận hành đường sắt không hề nhỏ.

Kinh nghiệm thế giới cho thấy, một nguồn lực quan trọng có thể huy động tài chính cho các dự án đường sắt đô thị chính là từ đất đai. Vì lý do đó, Ban tổ chức dành phiên Hội thảo cho riêng vấn đề về “Huy động nguồn lực từ đất đai” trong chuỗi các nội dung về phát triển đường sắt đô thị.

Phát biểu tham luận tại Hội thảo, GS Đặng Hùng Võ cho biết, theo Giáo sư Hernando De Soto, một số nước đang phát triển luôn lấy chính sách sử dụng vốn của đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) làm chủ đạo và từ đó nền kinh tế trở thành đứng trên đôi chân người khác, trở thành như phụ thuộc.

Trong khi đó, các quốc gia phát triển biết khai thác nguồn vốn tiềm ẩn trong đất là chủ đạo, tạo nên nền kinh tế đứng trên chính đôi chân của mình, đảm bảo tính độc lập. Vốn từ FDI chỉ cần đến khi các dự án đầu tư trực tiếp từ nước ngoài mang tới các loại công nghệ mới cần chuyển giao.

“Giáo sư Hernando De Soto đã tính toán cụ thể để chứng minh việc thu giá trị đất đai hợp lý hoàn toàn đủ vốn để đầu tư phát triển, không cần đến vốn FDI, chỉ cần đến khi gặp được các dự án có yếu tố phát triển công nghệ mới.” – Gs Đặng Hùng Võ nhấn mạnh.

Về câu chuyện đầu tư phát triển đô thị hóa, theo GS Đặng Hùng Võ, kinh nghiệm đầu tư phát triển tại các đô thị trên thế giới đã cho thấy nguồn lực vốn chính để phát triển đô thị cũng là biết cách thu nguồn vốn từ giá trị đất đai tăng thêm do nâng cấp đô thị tạo ra để từ đó tiếp tục phát triển đô thị.

“Chúng ta đều thấy rất rõ, giá trị đất đai đô thị luôn tăng thêm rất cao khi hạ tầng và dịch vụ công cộng được nâng cấp. Khi thu được giá trị đất đai tăng thêm này sẽ là nguồn lực chính để tiếp tục đầu tư phát đô thị, rồi từ đó lại phải thu được giá trị đất đai tăng thêm mới tạo ra. Đây là phương thức duy nhất để tổ chức không gian đô thị hợp lý và khả năng tạo vốn để tiếp tục đầu tư phát triển.” – Chuyên gia tư vấn Ngân hàng Thế giới Đặng Hùng Võ nêu.

Hai siêu đô thị của Việt Nam hiện nay đều chung ý định phát triển đô thị theo mô hình TOD dựa vào mạng lưới giao thông công cộng và tổ chức lại các đô thị tại các điểm nút giao thông công cộng. Theo ông Đặng Hùng Võ, đây là một xu hướng đúng, nhưng khó khăn chính là lấy tiền đâu để thực hiện và tạo lập được sự đồng thuận của đại đa số cư dân.

“Nguồn tiền chủ yếu để thực hiện chính là việc thu được giá trị đất đai tăng thêm do đô thị đã được nâng cấp mang lại. Việc tạo được sự đồng thuận cộng đồng chính là việc quản lý đô thị phải chuyển sang quản trị tốt với 3 yếu tố trọng tâm là sự đồng thuận của cư dân, minh bạch thông tin và trách nhiệm giải trình của cơ quan và cán bộ quản lý.” – GS Đặng Hùng Võ nói.