- Trong việc góp vốn vào Công ty CP Cao su, thực hiện dự án trồng cao su tại CHDCND Lào của các cổ đông trực thuộc UBND TP.HCM đã nhiều sai sót, bao gồm việc hạch toán số tiền gửi vào tài khoản Doanh thu hoạt động tài chính; việc mang tiền mặt ra đầu tư tại nước ngoài…

Kết luận thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật trong việc góp vốn vào Công ty Cổ phần Cao su TP.Hồ Chí Minh, thực hiện dự án trồng cao su tại Lào của các cổ đông trực thuộc UBND TP Hồ Chí Minh cho biết, Công ty được thành lập từ chủ trương thực hiện dự án đầu tư trồng 10.000 ha cao su tại nước CHDCND Lào theo chỉ đạo của Thường trực Thành ủy và UBND TP Hồ Chí Minh, với nhiệm vụ chính là đầu tư trồng và chế biến mủ cao su tại nước Lào nhằm góp phần giúp nước bạn phát triển kinh tế - xã hội, củng cố tình hữu nghị Việt - Lào, góp phần giải quyết việc làm cho lao động của hai nước Việt - Lào.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện dự án có một số sai sót dẫn đến việc thực hiện dự án không đảm bảo tiến độ, mục tiêu, hiệu quả đầu tư đã được Bộ KH&ĐT phê duyệt, cũng như chưa thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ chính trị được Thành ủy, UBND thành phố giao.

Tính đến thời điểm thanh tra, diện tích cao su còn lại đang được chăm sóc, khai thác là 1.035,84 ha/10.000 ha (đạt tỷ lệ 10,35%); diện tích cao su sinh trưởng kém ngưng chăm sóc được thực hiện thanh lý là 1.802,84 ha/2.838,64 ha (chiếm tỷ lệ 63,51% so với diện tích thực hiện trồng cao su), với giá trị đã đầu tư cho phần diện tích này là 136,885 tỷ đồng có khả năng gây mất vốn của các cổ đông.

Trong đó, có 72,13% vốn của 5 cổ đông Nhà nước trực thuộc UBND thành phố vi phạm nguyên tắc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Các cổ đông này bao gồm: Lực lượng Thanh niên xung phong thành phố, Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước, Công ty TNHH MTV Bò sữa thành phố, Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn - TNHH MTV và Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn - TNHH MTV.

Về trách nhiệm dẫn đến những sai sót, Kết luận thanh tra nêu rõ:

Công ty CP Cao su Thành phố chưa thực hiện đăng ký thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp về vốn điều lệ theo như thực tế vốn góp của các cổ đông; thực hiện lập hồ sơ mời thầu chưa đầy đủ đối với các gói thầu tư vấn điều tra, khảo sát lập bản đồ thổ nhưỡng, phân hạng đất trồng cao su và lập dự án đầu tư với Công ty CP Xây dựng và tư vấn đầu tư; thực hiện không đúng thủ tục theo quy định pháp luật liên quan về đấu thầu đối với các gói thầu mua cây giống cao su, mua phân bón và thuốc bảo vệ thực vật...

Đồng thời, trên cơ sở kế hoạch sản xuất hàng năm và dự toán kinh phí được Công ty CP Cao su xây dựng trình Đại hội đồng cổ đông phê duyệt nhưng thực tế đã mua số lượng cây giống cao su nhiều hơn so với nhu cầu thực tế. 

Đáng chú ý, do chăm sóc, bảo quản không tốt cây giống dẫn đến 708.420 cây giống chết (chiếm tỷ lệ 34% lượng cây nhập vào vườn ươm) trong quá trình ươm giống, vận chuyển đi trồng mới, trồng dặm ngoài vườn cây gây lãng phí (trung bình khoảng 70,9% so với định mức thiết kế và việc chăm sóc cây giống).

Ngay sau khi trồng, cây sinh trưởng kém chết nhiều phải trồng dặm với tỷ lệ rất cao (70%), nhưng công ty này vẫn cho tiếp tục trồng ồ ạt mà không kiểm tra, nghiên cứu lại, xác định nguyên nhân để kịp thời điều chỉnh dẫn đến thanh lý 4 đợt vào các năm 2012, 2013, 2016, 2017 gây thiệt hại (thanh lý diện tích 1.802,84 ha/2.838,68 ha, tương ứng với giá trị đã đầu tư theo sổ sách là 136,885 tỷ đồng)… 

Kết luận thanh tra nhấn mạnh: Việc quản lý trồng và chăm sóc cao su, chăm sóc vườn ươm giao khoán cho các Đội trưởng, Đội phó tự thuê công nhân thực hiện, tuy nhiên công ty không cung cấp được hồ sơ kiểm tra, giám sát chứng minh việc có trồng và có chăm sóc, sử dụng nguyên vật liệu của các đội theo đúng kỹ thuật… Thực tế, việc trồng và chăm sóc không đảm bảo hiệu quả, dẫn đến việc cây cao su chết, phải thanh lý.

Về hiện trạng của việc đầu tư trồng cây cao su (tại 2 tỉnh Champasak và Attapư - CHDCND Lào), KLTT cho rằng tại một số khu vực không có cây cao su mà chỉ có cây rừng (gỗ giáng hương, gõ đỏ, móng bò... trên phần diện tích khoảng 111,18 ha/1.774,02 ha); một số khu vực đã được thanh lý cây nhưng hiện trạng không có gốc cây cao su, do đó không có cơ sở xác định tính chính xác việc trồng cao su…

Việc thực hiện đầu tư trồng cao su với tổng chi phí là 30,79 tỷ Lak (tương đương 61,1 tỷ đồng) trên phần diện tích 785,16ha khi chưa được cơ quan có thẩm quyền CHDCND Lào giao đất, ký hợp đồng thuê đất; đồng thời, Công ty CP Cao su cũng đã thực hiện khảo sát 2.100 ha đất tại tỉnh Attapư (với chi phí là 739.768.678 LAK, tương đương 1,5 tỷ đồng), nhưng nhiều năm vẫn chưa xúc tiến được các bước tiếp theo và hiện nay chính quyền tỉnh Attapư đã giao cho đơn vị khác quản lý sử dụng khu đất mà công ty đã khảo sát, gây lãng phí chi phí đã đầu tư khảo sát, khả năng gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Về việc khai hoang, sổ sách kế toán công ty cũng không ghi nhận rõ khối lượng gỗ và số tiền thu được từ khối lượng gỗ đã khai thác khi thực hiện khai hoang với diện tích 3.044,87/3.167,87 ha tại tỉnh Champasak.

Kết luận Thanh tra nêu rõ: Việc hạch toán số tiền gửi vào tài khoản Doanh thu hoạt động tài chính và chi phí trả trước dài hạn chưa đúng quy định; Chuyển vốn cho công ty con tại Lào (bằng hình thức tiền mặt) với số lượng tiền mặt đem qua cửa khẩu nhiều hơn quy định của NHNN; việc chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài (bằng hình thức tiền mặt) là không đúng quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đối với các cổ đông Nhà nước trực thuộc UBND thành phố, KLTT khẳng định các cổ đông này đã thực hiện góp vốn thành lập Công ty CP Cao su nhưng thời gian góp vốn không đảm bảo tiến độ theo quy định, thiếu kiểm tra, giám sát các hoạt động của Công ty CP Cao su trong việc thực hiện dự án…

Từ những kết luận nêu trên, Chánh Thanh tra TP Hồ Chí Minh đã kiến nghị và Chủ tịch UBND thành phố thống nhất chỉ đạo giao Giám đốc Công ty CP Cao su báo cáo các cổ đông quá trình thực hiện dự án, chấn chỉnh các sai sót theo nội dung KLTT;

Đẩy nhanh thực hiện các thủ tục giao đất, ký hợp đồng thuê đất diện tích 785,16 ha với cơ quan có thẩm quyền nước CHDCND Lào. Thực hiện hạch toán doanh thu hoạt động tài chính và chi phí trả trước dài hạn đúng quy định;

Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xem xét xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có các sai sót theo thẩm quyền, phân cấp đúng quy định của pháp luật.