- Câu chuyện nữ sinh lớp 7 mang thai và sinh con tại Bắc Giang một lần nữa lại gióng hồi chuông cảnh báo về giáo dục giới tính cho trẻ vị thành niên.

Sự việc em học sinh lớp 7 tại Bắc Giang tự sinh con tại nhà vào ngày 11/2/2023 vừa qua làm nhiều người giật mình không thể tin nổi. Đây được coi là tiếng chuông cảnh báo cho các bậc phụ huynh về tầm ảnh hưởng quan trọng của việc giáo dục giới tính con em của mình.

Các bậc cha mẹ còn thờ ơ về giáo dục giới tính cho con

Trong thực tế, có rất nhiều cha mẹ thường dè dặt và né tránh trong vấn đề giáo dục giới tính cho con. Cách ứng xử như vậy là sai lầm nghiêm trọng dẫn đến hệ lụy vô cùng to lớn: khi thắc mắc của các em không được giải đáp thỏa đáng làm khơi gợi nên tính tò mò trong suy nghĩ. Nghiêm trọng hơn, chính tính tò mò sẽ thôi thúc các em tự tìm hiểu về giới tính, tình dục trên mạng hoặc qua các kênh thông tin khác kém chất lượng, không lành mạnh. 

Chuyên gia Giáo dục - TS Vũ Thu Hương chia sẻ: “Người phụ nữ mang thai đến khi sinh nở cơ thể thay đổi rất nhiều như: nôn, mặt sưng, buồn ngủ, tăng cân, đi lại hay chống lưng... mà phụ huynh không hề hay biết đó là một điều bất bình thường. Trong khi đó, mùa đông năm nay bắt đầu từ giữa tháng 12 cho đến hiện tại. Nên trước đó trời rất nóng, mọi người sẽ mặc quần áo mỏng, cái thai thời điểm đó đã khoảng 7 tháng và tương đối lớn... Câu hỏi đặt ra là sự quan tâm và trách nhiệm của phụ huynh và nhà trường ở đâu?”.

Đồng quan điểm với TS Vũ Thu Hương, Chuyên gia tâm lý - PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Khoa Các Khoa học Giáo dục cho hay: “Một đứa trẻ mang thai hơn 9 tháng mà phụ huynh không biết, tôi thấy trường hợp này phụ huynh tương đối vô cảm và không quan tâm tới con. Con không nhận ra được tình trạng cơ thể của mình có thể do con chưa có kiến thức về mặt sinh sản nhưng bố mẹ không thể không biết”.

Giáo dục giới tính đã trở thành vấn đề cấp bách

Thực tế, nhiều trẻ em mang thai ở tuổi dậy thì không phải hiếm ở Việt Nam. Theo thống kê vào năm 2019 của Vụ Sức khỏe bà mẹ trẻ em (Bộ Y tế), trung bình mỗi năm cả nước có khoảng 300 đến 400 ngàn ca phá thai ở độ tuổi 15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên. Còn theo số liệu từ Tổng cục Dân số, trong 10 năm trở lại đây tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ vị thành niên, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng - chiếm hơn 20% các trường hợp phá thai...

Các số liệu thống kê cũng cho thấy, độ tuổi quan hệ tình dục ở tuổi vị thành niên ngày càng sớm - dẫn tới việc mang thai ngoài ý muốn, từ việc mang thai dẫn tới tình trạng nạo phá thai cao lên mức báo động. Đây mới chỉ là thống kê chính thức từ các bệnh viện khu vực nhà nước, còn số liệu từ các phòng khám, bệnh viện tư nhân chưa thống kê được.

Theo PGS.TS Trần Thành Nam, sau đại dịch COVID-19, phần lớn nhà trường chỉ tập trung vào giảng dậy kiến thức trong sách giáo khoa để đuổi kịp chương trình học. Vấn đề giáo dục giới tính, nắm bắt tâm sinh lý của trẻ bị nơi lỏng và nhận được ít sự quan tâm một cách đúng đắn.

“Ở tuổi vị thành niên, các em không chỉ có sự phát triển mạnh về thể chất mà tâm lý bên trong cũng có nhiều biến động: dễ xúc động; thích sự tò mò; ưa khám phá; có những chuyển biến tình cảm với các bạn khác giới.

Đặc biệt, càng ngày giới trẻ càng cảm thấy cô đơn, chúng mất đi sự gắn kết với người thân và gia đình. Đến tuổi dậy thì, dưới tác dụng sinh lý của hormone, cơ thể các em sẽ diễn ra hàng loạt những thay đổi về hình dáng, cơ quan sinh dục. Nếu bố mẹ không quan tâm tới vấn đề giáo dục giới tính thì các website đen, chất liệu tình dục lệnh lạc sẽ nuốt chửng tinh thần của các em”, PGS.TS Trần Thành Nam chia sẻ.

Bắt đầu giáo dục giới tính từ năm 2008, đồng thời là một trong những người đầu tiên phát động phong chào này, TS Vũ Thu Hương nhận định: “Giáo dục giới tính nó cần là một môn học, là một hành trang để truyền tải tới học sinh, thúc đẩy các em có thái độ hành vi đúng đắn trong việc nâng cao sự hiểu biết về sức khỏe sinh sản, kỹ năng làm chủ bản thân, tôn trọng người khác .

Tôi rất quan ngại trước một bộ phận phụ huynh hết sức thờ ơ với chương trình giáo dục giới tính và coi chương trình này là “xàm”, “không cần thiết”. Còn một bộ phận phụ huynh khác lại cho rằng những kiến thức này là của kiến thức người lớn không nên dạy trước cho trẻ, sợ trẻ tò mò dẫn tới việc “khám phá” với các bạn khác giới. Nhiều phụ huynh chỉ chăm chămm vào điểm số của các con trên lớp, không quan tâm tới tâm sinh lý, tình cảm của con nên đã xảy ra rất nhiều trường hợp đáng tiếc, không thể cứu vãn. Đã đến lúc các bậc phụ huynh và giáo viên nên cởi mở hơn trong việc giáo dục giới tính cho các con”.

Việc giáo dục giới tính tuổi vị thành niên có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các em hiểu rõ hơn về giới tính, tình dục, giúp các em phát triển kỹ năng giao tiếp, tôn trọng lẫn nhau, giúp giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn và một số bệnh lây qua đường tình dục.

Xã hội càng ngày càng phát triển, tệ nạn và những phương thức để văn hóa độc hại xuất hiện ngày càng nhiều, lứa tuổi vị thành niên chưa đủ nhận thức, kiến thức để vượt qua cám dỗ. Các bậc phụ huynh, giáo viên cần phải trang bị đầy đủ hành trang cho trẻ để tự bảo vệ bản thân, bạn bè, có trách nhiệm trước những quyết định của chính mình.

Những mốc giáo dục giới tính cho trẻ

Theo Tiến sĩ Vũ Thị Minh Huyền - Học viện Y dược Cổ truyền Việt Nam, việc giáo dục giới tính cho trẻ cần được thực hiện phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ. Mỗi độ tuổi sẽ có cách giáo dục khác nhau để đảm bảo trẻ tiếp thu hiệu quả nhất. 

Giáo dục giới tính có thể thực hiện theo các mốc tuổi như sau: Khi con mới biết đi; Trước 5 tuổi; Từ 5-8 tuổi; Từ 9-13 tuổi; Từ 14-18 tuổi; Sau 18 tuổi. 

Tùy vào từng độ tuổi, đối tượng và tính cách của mỗi trẻ mà chúng ta có cách nói chuyện, chỉ bảo. 

Cha mẹ cần biết cách chia sẻ những thắc mắc của con cái cũng như là chỗ dựa tinh thần cho con. Nguyên tắc dạy con là thẳng thắn, không ngại ngần, luôn là người bạn đồng hành của con. Bởi khi nói về con người, những bộ phận và chức năng của con người mà chúng ta giữ cảm giác xấu hổ thì vô tình, chúng ta đã lan tỏa cảm xúc này đến cho trẻ, trẻ sẽ cảm thấy đây là vấn đề khó nói và sau này khó có sự chia sẻ với cha mẹ. 

Nội dung giáo dục giới tính, chúng ta phải căn cứ vào độ tuổi và trình độ tiếp thu của trẻ. Ví dụ, từ 2-3 tuổi, nên nói về những bộ phận cơ thể, chức năng các bộ phận hay cách vệ sinh. Từ 3-5 tuổi nói về cách trẻ hình thành và được sinh ra như thế nào, được nuôi dưỡng trong bụng mẹ ra sao. Lớn hơn nữa là những vấn đề về giới và giới tính.

Trong quá trình giáo dục, cha mẹ cần dạy trẻ về các cơ quan trên cơ thể, sự khác biệt giữa nam và nữ, sự thay đổi của cơ thể khi trẻ bước vào tuổi dậy thì và các vấn đề về tình dục. 

Đây là một chủ đề nhạy cảm và mỗi độ tuổi, chúng ta cần có một phương pháp hướng dẫn khác nhau để trẻ tiếp thu tốt nhất.