- “Nhiều bệnh viện thông báo đến tất cả các khoa, phòng trong bệnh viện trong vòng một tuần nữa, bệnh viện sẽ hết các hóa chất xét nghiệm; chỉ còn khoảng thời gian từ một tuần tới hai tuần nữa, nếu như không tháo gỡ thì các bệnh viện hầu như sẽ không hoạt động được.”

Đây là lời cảnh báo của PGS-TS Trần Bình Giang, Giám đốc BV Hữu nghị Việt Đức khi chia sẻ một số khó khăn mà ông cho rằng “mang tính cấp thiết” và “chúng tôi không thể mình tự xử lý được.”

Theo PGS, TS Trần Bình Giang, trong năm 2022, sau đại dịch, BV Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện số lượng khám chữa bệnh, mổ xẻ, điều trị với hơn 79.000 ca mổ.

“Có thể nói đó là khối lượng công việc rất lớn, không có nhiều bệnh viện trên thế giới có thể làm được.” – PGS Trần Bình Giang khẳng định.

Theo Giám đốc BV Việt Đức, số lượng người bệnh thường xuyên đến và phải chờ đợi được điều trị rất nhiều trong khi những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách để có thể mua được hóa chất xét nghiệm, trang thiết bị, vật tư y tế hiện tại vẫn đang hết sức vướng mắc.

“Trong Luật Khám chữa bệnh có rất nhiều điều đưa ra để có thể gỡ khó nhưng cũng có nhiều điều trong đó quy định rằng việc thực hiện giao cho Chính phủ cụ thể hóa. Luật sẽ có hiệu lực từ 1/1/2024, chỉ còn chưa đến 10 tháng nữa, không biết liệu những điều luật ấy có được cụ thể hóa để đi vào cuộc sống từ ngày 1/1/2024 được hay không. Đó là điều tôi rất lo lắng.” – PGS Trần Bình Giang chia sẻ.

Ông cũng cho biết, hiện tại không chỉ BV Việt Đức mà nhiều bệnh viện khác như Bạch Mai, K ở ngoài Bắc, BV Chợ Rẫy ở T.PHCM cũng có rất nhiều khó khăn để bảo đảm cung ứng được các điều kiện phục vụ người bệnh.

“Đơn cử, hiện tại các bệnh viện lớn trên toàn quốc, vật tư y tế để dành chăm sóc người bệnh gần như đã hết, các hóa chất xét nghiệm để phục vụ chẩn đoán, điều trị cho người bệnh cũng gần như đã hết.” – PGS Trần Bình Giang thông tin và nêu rõ:

“Tại BV Hữu nghị Việt Đức, theo thống kê, có những xét nghiệm đơn giản như công thức máu chỉ còn một tuần nữa là không còn hóa chất để sử dụng nếu như sử dụng bình thường. BV Việt Đức đã họp rất nhiều lần, kể cả họp Đảng ủy, họp Hội đồng khoa học mở rộng tới tất cả trưởng, các bộ phận, đơn vị để tháo gỡ nhưng rất khó khăn. Tại sao như thế? Tại vì đó là những hóa chất xét nghiệm được sử dụng trên các hệ thống máy do các công ty cung cấp hóa chất đặt tại Bệnh viện làm. Tại sao chúng ta phải đặt máy? Vì kể từ năm 2015, BV Việt Đức hầu như không có tiền cung cấp từ ngân sách nhà nước cho các hoạt động chi không thường xuyên, mua máy móc nên số lượng máy móc xét nghiệm (riêng máy móc xét nghiệm tại BV Việt Đức đã có giá từ 250 đến 300 tỷ đồng) rất khó khăn.”

Về giải pháp, lãnh đạo BV Việt Đức cho biết, từ năm 2015 đã thực hiện đấu thầu công khai để mua hóa chất xét nghiệm, sau đó các công ty sẽ đặt máy sử dụng hóa chất đó. Các công ty sẽ lo những vấn đề như là bảo hành, bảo trì các hệ thống phần mềm đi kèm cho máy hoạt động, kiểm định, kiểm chuẩn để đảm bảo máy hoạt động chính xác.

“Điều này là thông lệ trên toàn thế giới chứ không phải chỉ ở Việt Nam. Thế nhưng đến năm 2022 chúng ta lại có công văn quy định việc sử dụng máy mượn, máy đặt như vậy không có trong quy định của văn bản quy phạm pháp luật nào và đề nghị dừng, đã gây ra tình trạng hết sức khó khăn. Sau đó Chính phủ có Nghị quyết 144 để tháo gỡ khó khăn này, nhưng Nghị quyết 144 chỉ có giá trị cho những hợp đồng đặt mua máy hóa chất và đặt máy trước ngày 5/11/2022. Chính vì vậy bây giờ chúng ta không còn hóa chất để làm.” – Giám đốc BV Việt Đức nêu thực trạng đáng lo ngại.

Về câu hỏi “tại sao các giám đốc bệnh viện không tìm phương án khác để xử lý việc này?”, Giám đốc BV Việt Đức cho biết, phương án thứ nhất là mua máy để làm. Tuy nhiên, thời gian để mua được một cái máy, đấu thầu theo quy trình cũng phải mất 6 tháng và Bệnh viện không có tiền, có thể vay tiền để mua máy và chấp nhận trả thêm tiền bảo hành, bảo trì, trả thêm tiền hệ thống phần mềm… Nhưng một máy xét nghiệm trị giá nhiều chục tỷ đồng sẽ đi kèm với những hóa chất của nó.

“Chỉ có hóa chất của hãng đó mới sử dụng cho máy đó được nên khi chúng ta đấu thầu để mua hóa chất sử dụng cho máy thì rơi vào tình trạng chỉ có một hóa chất, tức là rơi vào tình trạng chỉ định thầu, vi phạm pháp luật, không thể làm theo phương án ấy được.” – PGS Trần Bình Giang giải thích.

Tương tự, phương án thuê máy cũng cũng không thể mua hóa chất khác được và vẫn rơi vào tình trạng vi phạm pháp luật nếu như chỉ có một hóa chất.

Về phương án liên doanh, liên kết để có thể sử dụng hóa chất, theo Giám đốc BV Việt Đức, thì hiện không có quy định nào của pháp luật về chuyện này.

Thứ nhất là hình thức, hồ sơ, cách làm, quy trình các bước như thế nào để có thể chọn được nhà đầu tư liên doanh, liên kết. Thứ hai, giá trị để đưa vào liên doanh, liên kết không tính được.

PGS Trần Bình Giang nêu ví dụ: “Như BV Việt Đức với lịch sử gần 120 năm thì giá trị thương hiệu của Việt Đức ai sẽ định giá và nó là bao nhiêu, chúng tôi không làm được. Vấn đề tiếp theo là theo quy định của Luật Giá và Nghị định 177, khi giá đất để đưa vào để liên doanh liên kết thì UBND cấp tỉnh quy định giá cho thuê, cho mua đất. Trong khi đó, theo quy định của Nghị định 151, phải xác định giá trị cho thuê đất theo giá trị thị trường. Tuy nhiên, không ai biết giá trị thị trường như thế nào và các Công ty thẩm định giá không đủ quyền lực, không đủ khả năng, không đủ vai trò pháp luật để xác định.”

“Như vậy cả 3 phương án đều tắc. Tôi biết rằng đã có nhiều bệnh viện thông báo đến tất cả các khoa, phòng trong bệnh viện trong vòng một tuần nữa, bệnh viện sẽ hết các hóa chất xét nghiệm và chỉ có thể thực hiện theo cấp cứu. BV Việt Đức cũng có nguy cơ rơi vào tình trạng đó. Chính vì vậy, đây là việc cấp cứu của cấp cứu, rất mong nhận được sự xử lý của các cấp lãnh đạo từ Bộ Y tế tới Chính phủ để tháo gỡ sớm. Chúng ta chỉ còn khoảng thời gian từ một tuần tới hai tuần nữa, nếu như chúng ta không tháo gỡ thì các bệnh viện hầu như sẽ không hoạt động được.” – lãnh đạo BV Việt Đức cảnh báo tình trạng khẩn cấp.

Ông Trần Bình Giang cũng cho hay, các vật tư tiêu hao dành cho mổ xẻ, theo thống kê của BV Việt Đức cũng chỉ trong vòng một tháng nữa sẽ hết. Theo quy định của luật pháp, việc mua các vật tư tiêu hao phải đảm bảo các vật tư đó được phép lưu hành trên thị trường và có giấy phép. Hầu hết giấy phép cho các vật tư tiêu hao hiện nay chưa được cấp, chưa được gia hạn nên chúng ta không thể mua được dù chúng ta đấu thầu hay mua.

“Rất mừng vừa rồi chúng ta đã tháo gỡ được vấn đề giấy phép lưu hành cũng như giấy phép về hoạt động các loại thuốc. Nhưng đối với vật tư tiêu hao, đến nay vẫn chưa xử lý được. Đây là một vấn đề cấp cứu cần phải xử lý. Ngoài ra, nhiều vấn đề khác như tính giá dịch vụ, đấu thầu thuốc tập trung, mua thuốc theo Hiệp định CPTPP, thuốc hiếm, thuốc gây nghiện… hiện chúng ta không biết cách nào xử lý để các bệnh viện có thể hoạt động được.” – PGS Trần Bình Giang tiếp tục chỉ ra những thực tế rất đáng lo ngại.

“Rất mong với sự chung tay góp sức của tất cả các cấp, các ngành, chúng ta có thể tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc để các bệnh viện có thể hoạt động được, phục vụ chăm sóc, điều trị người bệnh.” - Giám đốc BV Việt Đức tha thiết nói.