- Với tình hình thu ngân sách 2023-2025 có thể không được như dự kiến nên một số địa phương phản ánh cam kết vốn cho dự án quan trọng quốc gia có thể không đạt. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: “địa phương đã cam kết là phải làm và không làm được thì phải chịu trách nhiệm”.

Tại phiên họp của UBTVQH sáng 13/2, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng đã báo cáo việc giao danh mục và mức vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (đợt 2).

Theo đó, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về 129 dự án thuộc Chương trình với số vốn dự kiến là 14.710,315 tỷ đồng đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định, đủ điều kiện giao kế hoạch vốn; xin ý kiến điều chỉnh giảm 8.528tỷ đồng kế hoạch vốn của Chương trình đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ GTVT thực hiện 4 dự án quan trọng quốc gia, đường cao tốc để điều chỉnh tăng tương ứng cho 10 địa phương thực hiện các dự án thành phần đã được Thủ tướng Chính phủ phân cấp.

Trên cơ sở đó, 10 địa phương thực hiện giao chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công của Chương trình năm 2023 cho từng dự án thành phần do mình quản lý.

Trình bày Báo cáo thẩm tra về việc giao danh mục và mức vốn cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội (đợt 2), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, qua rà soát, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ, đối với danh mục dự án đã đủ thủ tục đầu tư.

Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị rà soát kỹ về thời hạn hoàn thành các dự án; đồng thời, chỉ đạo các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương thực hiện các nhiệm vụ, dự án đúng thời hạn theo Nghị quyết 43;

Đối với các dự án có sử dụng vốn ngân sách địa phương, yêu cầu các địa phương thực hiện đúng cam kết; có chế tài xử lý đối với địa phương không thực hiện đúng cam kết, không bố trí đủ vốn để các dự án hoàn thành trong năm 2023.

Đối với số vốn còn lại chưa đủ thủ tục đầu tư, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư báo cáo UBTVQH cho ý kiến trước ngày 31/3/2023 theo quy định tại Khoản 10 Điều 2 Nghị quyết số 69/2022/QH15 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023. Hết thời hạn trên, số vốn còn lại của Chương trình không tiếp tục phân bổ.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng thống nhất cho phép điều chỉnh kế hoạch vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Giao thông vận tải để điều chỉnh tăng tương ứng cho 10 địa phương thực hiện 04 dự án đường cao tốc.

Nêu ý kiến về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh bày tỏ băn khoăn khi danh mục dự án trình lần này có những dự án giải ngân trong cả giai đoạn 2024-2025, trong khi Nghị quyết 43 quy định giao vốn cho các dự án giải ngân cho giai đoạn 2022-2023.

Ngoài ra, việc đề xuất bố trí điều chỉnh vốn cho 4 dự án quan trọng quốc gia trong lĩnh vực giao thông cũng khiến Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế băn khoăn. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, 3 trong 4 dự án này đã có nghị quyết của Quốc hội quy định trong đó xác định tỉ lệ vốn trung ương, vốn địa phương, yêu cầu HĐND các tỉnh/thành phố có dự án đi qua có Nghị quyết cam kết bố trí vốn, tiến độ cụ thể.

“Nếu lần này có sự điều chỉnh thì dù không có thay đổi về tổng mức đầu tư, không thay đổi về kết cấu hạ tầng như thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách đã nêu nhưng cũng đã có sự thay đổi so với quy định của Nghị quyết của Quốc hội.” – ông Vũ Hồng Thanh phân tích.

Mặt khác, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho hay, số vốn còn lại chưa giao là rất nhiều nên việc giải ngân trong năm 2023 như tinh thần Nghị quyết 43 của Quốc hội sẽ không khả thi. Ông Thanh đề nghị cần phải làm rõ vấn đề này và phải có phương án để xử lý vốn một cách phù hợp, có hiến kế để điều hòa vốn của Chương trình hỗ trợ phục hồi phát triển kinh tế với vốn đầu tư công.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh thì đặc biệt đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ nguyên nhân, lý do có sự sự chênh lệch giữa các số liệu trong các báo cáo, nhất là việc phân bổ vốn cho ngành y tế, cho việc đảm bảo an sinh xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho rằng tiến độ hoàn thành thủ tục đầu tư đối với các dự án liên quan đến lĩnh vực y tế còn chậm, không đảm bảo tiến độ giải ngân trong năm 2022, 2023. Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Y tế và các địa phương đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện thủ tục đầu tư, khẩn trương giải ngân dự án để đáp ứng đúng quy định của Chương trình.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các cơ quan rà soát lại, những dự án không đúng tiêu chí của Quốc hội đã quyết thì loại ra, nếu có thay đổi phải trình Quốc hội cho ý kiến.

Đối với các dự án của Trung ương, nhất là các dự án quan trọng quốc gia đã được Quốc hội quyết, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, tình hình thu ngân sách 2021-2022 tốt nhưng tình hình 2023-2025 có thể không được như dự kiến, một số địa phương phản ánh có khả năng cam kết vốn cho dự án quan trọng quốc gia có thể không đạt.

“Địa phương đã cam kết là phải làm và không làm được thì phải chịu trách nhiệm” - Chủ tịch Quốc hội nói và nhấn mạnh nguyên tắc những nội dung Quốc hội đã có Nghị quyết thì phải thực hiện đúng Nghị quyết. Do đó, cơ quan thẩm tra phối hợp với Chính phủ để rà soát lại các dự án, kiên quyết loại những dự án không đúng.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cách thức sử dụng các nguồn vốn một cách tổng thể; đồng thời bảo đảm phù hợp với thực tiễn khách quan, linh hoạt vừa đảm bảo thực hiện nghiêm các quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này.

Giải trình, tiếp thu ý kiến của UBTVQH, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng thừa nhận, việc phân giao và triển khai các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội là rất chậm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng khẳng định, những dự án triển khai cũng như được giao vào đợt một hay các đợt sắp tới sẽ luôn luôn được thực hiện thận trọng, nghiêm túc, Chính phủ sẽ phải chịu trách nhiệm về vấn đề này, đảm bảo đúng nguyên tắc, tiêu chí, thủ tục và trình tự. Đúng và đủ thì Chính phủ mới trình chứ không trình sai và khác với Nghị quyết 43.

Đối với những dự án kéo dài sang năm 2024 và 2025, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, hiện nay chỉ cho phép Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội đến năm 2022 và năm 2023 nhưng lại cho phép sử dụng nhiều nguồn vốn hỗn hợp để cùng thực hiện một dự án. Các dự án này lại theo phân theo nhóm A, nhóm B, nhóm C nên mới kéo dài, và thẩm quyền phê duyệt các dự án này là của địa phương.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, Chính phủ sẽ chỉ đạo theo hướng thực hiện đúng Nghị quyết số 43, Luật Đầu tư công và đôn đốc, thúc đẩy việc giải ngân. Trong đó, Quốc hội đã cho phép điều hòa giữa các nguồn vốn để đảm bảo linh hoạt và đảm bảo hiệu quả.

Trong thời gian năm 2022 và 2023, đặc biệt là trong năm 2023, Chính phủ sẽ tập trung giải ngân hết nguồn vốn Trung ương thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội. Còn các nguồn vốn của địa phương và các nguồn vốn khác sẽ thực hiện ở năm 2024 và năm 2025.

Về số vốn các dự án do Bộ GTVT quản lý, hiện nay các dự án đã được phân cấp cho địa phương và chuyển vốn đã giao Bộ GTVT cho các địa phương. Như vậy sẽ giảm vốn của Bộ GTVT và tăng tương ứng cho 10 địa phương thực hiện các dự án quan trọng quốc gia.

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, về nguyên tắc và tiêu chí phân bổ vốn, UBTVQH đề nghị thực hiện phân bổ vốn đúng theo nguyên tắc, tiêu chí quy định tại Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội và Nghị quyết số 29 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, đảm bảo khả năng hấp thụ vốn, tính công khai, minh bạch, hài hòa giữa các vùng miền.

Về danh mục và mức vốn cho từng nhiệm vụ và dự án cụ thể, UBTVQH cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ về phân bổ số vốn dự kiến cho 129 nhiệm vụ, dự án đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định. UBTVQH đề nghị Chính phủ tiếp thu, giải trình đối với các ý kiến nêu tại báo cáo thẩm tra và ý kiến thảo luận của các thành viên UBTVQH.;

Chính phủ rà soát, chịu trách nhiệm chi tiết về từng nhiệm vụ, dự án khi quyết định theo thẩm quyền, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật;

Chính phủ chịu trách nhiệm chỉ đạo các địa phương bố trí đủ phần vốn địa phương đã cam kết để hoàn thành đúng tiến độ các dự án sử dụng cả vốn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

UBTVQH thống nhất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn của 04 dự án thuốc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, trong đó có 3 dự án quan trọng quốc gia đã bố trí vốn cho Bộ GTVT để bố trí cho các địa phương thực hiện các dự án thành phần theo phân cấp, đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng theo quy định.