- Từ tháng 6 đến tháng 9/2022, tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, có khoảng 900 bệnh nhân bị viêm da kích ứng đến khám, riêng do viêm da tiếp xúc với kiến khoang chiếm gần 1 nửa.

Hai ngày trước, bé N.T.N.M (7 tuổi, trú tại Hà Đông, Hà Nội) đột ngột xuất hiện rát đỏ, ranh giới rõ tại vùng da trên khuỷu tay phải sau khi ngủ dậy. Tổn thương nhanh chóng lan ra xung quanh, đồng thời xuất hiện thêm nhiều mụn mủ và tổn thương tương tự vị trí đối diện trên vùng da dưới khuỷu tay.

Trẻ có dấu hiệu trợt loét, hoại tử ở trung tâm tổn thương, đau rát nhiều nên gia đình đã đưa đến Bệnh viện Da liễu Trung ương khám. Sau khi khám kỹ lưỡng, bác sĩ kết luận bé N.M bị viêm da tiếp xúc do tiếp xúc với kiến ba khoang.

Một trường hợp khác, nam thanh niên L.V.T (19 tuổi, Hà Nội) cho biết có tiếp xúc với kiến ba khoang 3 ngày trước, nhưng do chủ quan trước đó đã bị một lần, nên T. lấy thuốc cũ để bôi vào vết thương. Đến khi tổn thương trợt loét da, quá đau thì T. mới đến bệnh viện thăm khám.

"Nhà em ở chung cư tầng 9, xung quanh cũng nhiều cây cối. Buổi tối em đi ngủ bình thường, nhưng sáng hôm sau thấy đau rát. Em đã bị kiến ba khoang đốt một lần, nên em lấy thuốc lần trước ra bôi. Lúc đầu chỉ đau rát, nhưng sau nó loét ra..." - T. chia sẻ.

Theo các bác sĩ, hiện nay đang là mùa sinh sản của kiến ba khoang. Ghi nhận tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, số ca đến khám và điều trị viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang thời điểm này tăng nhiều so với các tháng khác. Tuy nhiên nếu không chẩn đoán đúng bệnh, hoặc tự điều trị bằng phương pháp chữa bằng dân gian, chà xát mạnh tổn thương có thể khiến người dân gặp nhiều biến chứng nặng nề.

Những sai lầm thường gặp trong điều trị tổn thương do kiến ba khoang

BSCK II Nguyễn Thị Thanh Thùy - Trưởng khoa Điều trị bệnh da phụ nữ và trẻ em, Bệnh viện Da liễu Trung ương cho biết, tùy từng bệnh nhân tiếp xúc với kiến ba khoang sẽ có những tình trạng bệnh khác nhau, có bệnh nhân tổn thương giới hạn ít, có những bệnh nhân tổn thương rộng do chà xát, cào gãi. Đặc biệt có bệnh nhân điều trị không đúng dẫn đến tổn thương nặng, vết loét sâu, nguy cơ để lại vết thâm và sẹo rất lớn.

"Rất nhiều bệnh nhân không đến khám ở bệnh viện mà lại tự mua thuốc về uống và bôi. Thường thì họ sẽ chẩn đoán nhầm với Zona, cho bôi và uống Acyclovir, làm cho tổn thương lan rộng nhiều.

Có nhiều bệnh nhân không biết lại chà xát, cào gãi làm tổn thương ngày càng lan rộng, do chất dịch vết thương chảy ra đến đâu thì sẽ lan ra đến đó. Lại có những trường hợp rất nặng như ở vùng đuôi mắt chẳng hạn, hoặc sưng nề đến mức nổi hạch. Cá biệt hơn, có những bệnh nhân chủ động bắt kiến ba khoang với hi vọng chữa được bệnh nấm da. Đây là điều sai lầm" - BS. Thùy cảnh báo

Theo chia sẻ của chuyên gia da liễu, bác sĩ đã điều trị rất nhiều trường hợp nghe theo các bài thuốc dân gian truyền miệng gây hậu quả nặng nề. Bệnh nhân bắt rất nhiều kiến khoang, nghiền ra và đắp vào tổn thương vì nghĩ là sẽ khỏi nấm vùng bẹn.

Tuy nhiên, toàn bộ vùng đùi, vùng sinh dục của bệnh nhân bị chợt loét, có những bệnh nhân đau, rát, sốt và nhiễm khuẩn máu. "Đây là điển hình cho việc độc tố của kiến khoang rất mạnh" - BS. Thùy lưu ý.

Bác sĩ cho biết, tùy diện tích tổn thương và mức độ tiếp xúc với độc tố của kiến ba khoang, một số tổn thương ít có thể tự lành được. Nhưng nếu không biết mà chà xát, hoặc chăm sóc không đúng cách thì vết thâm để lại trên vùng da tổn thương sẽ khá lâu, thậm chí là loét sâu.

BS. Thùy khuyến cáo, kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải, công trình đang xây dựng... Chúng xuất hiện nhiều vào mùa mưa, khi độ ẩm cao, thuận lợi cho kiến phát triển. Kiến ba khoang ưa thích ánh sáng đèn ban đêm nên bay vào trong nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn, chất độc trong cơ thể kiến có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động hoặc bị chà xát hoặc bị giết.

Do đó, không được để dịch tiết của kiến ba khoang dây ra người. Nếu đã nhìn thấy kiến khoang trên người thì không nên dùng tay không để đập mà tốt nhất nên có tờ giấy để kiến khoang bò ra giấy sau đó lấy ra khỏi người.

Nếu chẳng may tiếp xúc với dịch tiết của kiến ba khoang rồi thì phải rửa ngay, trung hòa bằng xà phòng, nước muối hoặc cồn 70 độ, bôi thuốc làm dịu da ví dụ như kẽm. Sau đó, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị đúng cách.

Cách phòng tránh kiến ba khoang

- Đề phòng côn trùng bay vào nhà bằng cách hạn chế mở cửa, nên buông rèm cửa hoặc làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng... khi thắp đèn.

- Ngủ trong màn.

- Tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng. Nếu có thể thì bật đèn ban công, hành lang để thu hút kiến ba khoang ra ngoài nhà và diệt.

Làm gì khi bị kiến ba khoang đốt?

- Vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ.

- Giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng.

- Khi đi làm việc trên đồng ruộng, nhất là vào mùa mưa bão, cần dùng phương tiện bảo hộ lao động như: quần áo dài tay, đội mũ/nón, khẩu trang, đi ủng.

- Có thể xử lý diệt kiến bằng phun deltamethrin, alphacyhalothrin và permethrin ở những vị trí mà kiến hay tập trung gần người.