(VNMedia) - Xoăn lá đào hay còn gọi là xoăn lá là bệnh do nấm Taphrina deformans gây ra. Bệnh xoăn lá đào ảnh hưởng đến hoa, quả, lá và chồi của cây đào và là một trong những nguyên nhân bệnh tật phổ biến nhất cho cây mà những người làm vườn đặc biệt quan tâm. Dấu hiệu dễ nhận biết nhất của bệnh là những tán lá đỏ, méo mó mà vào mùa xuân. Trong một số trường hợp nghiêm trọng bệnh có thể gây giảm sản lượng trái cây.

NHẬN DẠNG VÀ THIỆT HẠI

- Bệnh xoăn lá đào xuất hiện vào mùa xuân với các dấu hiệu vùng màu đỏ trên các lá đang phát triển, sau đó, những khuvực này trở nên dày hơn, nhăn nheo rồi làm cho lá bị quăn lại và biến dạng nghiêm trọng.
- Các khu vực dày lên chuyển sang màu hơi vàng và sau đó làmàu trắng xám, do các bào tử nấm xoăn lá tạo ra trên bề mặt.
- Lá bị nhiễm bệnh sau đó chuyển sang màu vàng hoặc nâu. Lá bị nhiễm bệnh rụng đi hoặc vẫn có thể bám trên cây. Những chiếc lá rụng sẽ được thay thế bằng lượt lá thứ hai khỏe mạnh, tuy nhiên trong thời tiết ẩm ướt nấm bệnh vẫn có thể sinh sôi. Chính vì lí do rụng lá và mọc lại lượt lá thứ hai đó đã làm giảm tốc độ tăng trưởng của cây và sản lượng quả. Đặc biệt, khi lá cây rụng vào mùa xuân thì cành có thể sẽ bị cháy nắng.
- Bệnh xoăn lá đào cũng lây nhiễm cả trên cành non và chồi non. Các chồi bị ảnh hưởng trở nên dày lên, còi cọc, méo mó và thường chết nhanh., Một số ít trường hợp sẽ xuất hiện các vùng màu đỏ, nhăn nheo, méo mó (hoặc phì đại) phát triển trên bề mặt quả. Vào cuối mùa, những vùng quả bị nhiễm bệnh này trở nên chai sần và có xu hướng nứt. Nếu nhiễm trùng xoăn lá tích tụ và không được kiểm soát trong vài năm, cây có thể suy kiệt và cần phải loại bỏ.

VÒNG ĐỜI

Các triệu chứng trên lá xuất hiện khoảng 2 tuần sau khi lá nhú ra khỏi chồi, loại nấm này phát triển giữa các tế bào lá và kích thích chúng phân chia và phát triển lớn hơn bình thường, khiến lá bị phồng và biến dạng.

- Các sắc tố thực vật màu đỏ tích tụtrong các tế bào bị biến dạng. Các tế bào của nấm phá vỡ lớp biểu bì của những chiếc lá bị biến dạng và tạo ra các cấu trúc dạng túi dài gọi là asci tạo ra các bào tử hữu tính gọi là Nang bào tử, làm cho lá có màu trắng xám, dạng bột hoặc giống như nhung. Nang bào tử sau khi được giải phóng vào không khí sẽ di chuyển đến các mô mới và chồi (phân chia) để tạo thành chồi phấn.
- Loại nấm này tồn tại qua mùa khônóng dưới dạng nang và chồi phấn (bào tử vô tính) trên bề mặt của cây. Khi thời tiết trở nên mát mẻ và ẩm ướt vào mùa thu, nang nảy mầm để tạo ra nhiều chồi phấn hơn. Chồi phấn mới và cũ tiếp tục gia tăng số lượng bằng cách nảy chồi và cuối cùng hình thành một màng chồi phấn mới trên bề mặt của cây. Vào mùa xuân, chồi phấn di chuyển qua đường nước tưới hoặc mưa và có thể lây nhiễm sang lá mới.
- Thời tiết mát mẻ, ẩm ướt, khi những chiếc lá đầu tiên trên cây phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh. Nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển của nấm trong môi trường nuôi cấy trong phòng thí nghiệm là 20°C, tối thiểu là 8°C và tối đa là 26°- 31°C, trong đó, chồi phấn nảy chồi ở độ ẩm tương đối 95% hoặc cao hơn. Độ ẩm do mưa, sương hoặc tưới tiêu trong hơn 12,5 giờ ở nhiệt độ dưới 16°C là những điều kiện cần thiết để lây nhiễm. Nhiễm trùng xảy ra tối đa khi cây bị ẩm ướt trong vòng 2 ngày trở lên. Mặc dù lá có thể bị nhiễm bệnh nhưng các triệu chứng có thể không xuất hiện nếu nhiệt độ duy trì trên 20°C. Thời tiết mát mẻ có thể kéo dài thời gian phát triển của bệnh bởi điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh và làm chậm sự phát triển của lá. Sự phát triển của bệnh xoăn lá đào chấm dứt khi mô non không còn phát triển hoặc khi thời tiết trở nên khô và ấm hơn (26°đến 31°C).

QUẢN LÝ DỊCH BỆNH

Để ngăn chặn sâu bệnh xoăn lá, người trồng cây nếu có thể hãy sử dụng các giống đào có kháng bệnh. Đối với các giống không kháng thuốc, ta nên xử lý cây bằng thuốc diệt nấm hàng năm sau khi lá rụng. Ở những nơi mát mẻ, mùa lá rụng thường là vào cuối tháng 11. Ở các địa điểm ấm áp hơn, mùa lá rụng có thể muộn nhất là vào đầu tháng Giêng. Nói chung, một lần phun sớm duy nhất khi cây ngủ đông đã có đủ hiệu quả mặc dù ở những khu vực có lượng mưa lớn hoặc trong mùa đông đặc biệt ẩm ướt có thể cần phun lần thứ hai vào cuối mùa ngủ đông đặc biệt là khi nụ hoa bắt đầu nở và trước khi ngọn lá xanh lần đầu tiên trồi lên.

* Giống kháng bệnh
Một số giống đào có khả năng kháng lại toàn bộ hoặc một phần bệnhxoăn lá, bao gồm giống Frost, Indian Free, Muir và Q-1-8.

Giống đào Frost được nhận định là có khả năng kháng bệnh rất tốt nhưng phải đảm bảo phun thuốc diệt nấm trong 2 đến 3 năm đầu tiên. Đào Red-haven và hầu hết các giống đào có nguồn gốc tương tự đều có khả năng chống chịu bệnh xoăn lá đào, trong khi đào Redskin và các giống đào có nguồn gốc tương tự có xu hướng mẫn cảm với bệnh này.
Giống kháng bệnh không có nhiều trong tự nhiên và Kreibich là một trong số ít những giống tiêu biểu.

* Thuốc diệt nấm
a - Đồng

Từ trước đến nay, loại thuốc diệt nấm phổ biến nhất với những người làm vườn tại nhà đều là các sản phẩm cóchứa đồng. Đối với các sản phẩm có chứa đồng, thành phần hoạt chất, đồng trên nhãn dán là “đồng kim loại tương đương” hoặc MCE. Những công thức sản phẩm khác nhau có khác biệt rất nhiều về hàm lượng đồng kim loại. Nếu lượng MCE càng cao, lượng đồng càng nhiều thì sản phẩm càng đem lại hiệu quả. Tuy nhiên, các yếu tố khác như độ che phủ, việc sử dụng các chất phụ gia như miếng dán và chất rải, tần suất và thời gian mưa rửa trôi đồng cũng sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của sản phẩm. Trong hầu hết các trường hợp, đồng chỉ bắt đầu hoạt động khi bị ướt hoặc cụ thể hơn là khi các ion đồng ở trong dung dịch.

Các sản phẩm đồng cố định bao gồm đồng sunfatbazơ hoặc bazơ, đồng hydroxit và đồng oxycloruasunfat (C-O-C-S), nhưng hiện tại chỉ có các sản phẩm dạng lỏng chứa các sản phẩm phức hợp đồng amoni với 8% MCE có trên thị trường cho người tiêu dùng.

Người dùng có thể gia tăng hiệu năng của các sản phẩm phức hợp đồng amoni bằng cách thêm 1% dầu phun làm vườn vào hỗn hợp bởi dầu có khả năng hỗ trợ trong việc kiểm soát một số loài rệp, côn trùng có vảy và ve. Các nhà sản xuất trên thị trưởng cũng cho ra mắt các sản phẩm thuốc diệt nấm (đồng octanoate) với những nghiên cứu sơ bộ cho thấy chúng có thể bảo vệ cây cối.

Người dùng cần lưu ý rằng việc sử dụng lặp đi lặp lại các sản phẩm đồng hàng năm trong nhiều mùa có thể làm tích tụ đồng trong đất lâu dần sẽ gây độc hại đối với các sinh vật trong đất và trong trường hợp những chất này di chuyển vào các nguồn nước thì một số loài thủy sinh có thể gặp nguy hiểm.

b - Hỗn hợp Bordeaux

Đồng sunfat không phải là đồng cố định và, khi ở trạng thái một mình chúng sẽ kém hiệu quả hơn so với đồng sulfattribasic hoặc các sản phẩm đồng cố định khác. Tuy nhiên, nếu trộnđồng sunfat với vôi ngậm nước để tạo ra hỗn hợp Bordeaux, đồng sunfat và canxi trong vôi sẽ phản ứng với nhau để tạo thành một sản phẩm đồng cố định có tác dụng chống lại bệnh xoăn lá đào. Hỗn hợp Bordeaux không có sẵn ngoài thị trường nên ta cần trộn lẫn ngay trước khi phun và các thành phần có thể rất khó tìm.

c - Thuốc diệt nấm khác

Thuốc diệt nấm tổng hợp chlorothalonil hiện là loại thuốc diệt nấm không chứa đồng duy nhất có sẵn để quản lý bệnh xoăn lá đào trên cây trồng. Các sản phẩm vôi lưu huỳnh (canxipolysulfide) không còn phù hợp để sử dụng.

* Phun thuốc
Cần phải bao phủ kỹ lưỡng bất kỳ loại thuốc diệt nấm nào để đảm bảo kiểm soát dịch bệnh phù hợp. Ta nên phun cây đến mức nước chảy ra hoặc cho đến khi nhỏ giọt.  Khi sử dụng thuốc trừ sâu, hãy luôn đọc và làm theo nhãn để biết cách sử dụng, tỷ lệ, độc tính và cách xử lý đúng cách. Nên sử dụng quần áo và thiết bị bảo hộ thích hợp bao gồm cả kính bảo hộ khi xử lý bất kỳ loại thuốc trừ sâu nào.

* Kiểm soát vật lý
Mặc dù các triệu chứng của bệnh xoăn lá chủ yếu xuất hiện vào mùa xuân khi các lá mới phát triển, nhưng bạn có thể làm rất ít việc để kiểm soát bệnh vào thời điểm này. Một số người loại bỏ các lá bệnh hoặc tỉa cácchồi bị nhiễm bệnh, nhưng điều này không giúp cải thiện khả năng kiểm soát. Thông thường, những chiếc lá bị bệnh sẽ rụng trong vòng vài tuần và được thay thế bằng những chiếc lá mới khỏe mạnh, trừ khi trời mưa.

Nếu cây bị ảnh hưởng nghiêm trọng với bệnh xoăn lá đào, hãy cân nhắc tỉa thưa quả vào cuối vụ. Cắt tỉa vào mùa thu trước khi áp dụng bất kỳ loại thuốc diệt nấm nào có thể làm giảm số lượng bào tử đan xen trên cây và giảm lượng thuốc diệt nấm cần thiết. Nếu các triệu chứng xoăn lá xảy ra trên cây của bạn vào mùa xuân, hãy đảm bảo xử lý vào mùa thu và mùa đông tiếp theo để ngăn ngừa tổn thất nghiêm trọng hơn vào năm sau.