Bước đi thân thiện

Việc thủ lĩnh kỳ cựu Khaled Meshaal được Hội đồng Shura, cơ quan có quyền quyết định cao nhất của Phong trào Hồi giáo Hamas tại Palestine, tái bầu làm lãnh đạo phong trào này thêm một nhiệm kỳ 4 năm không phải là điều bất ngờ. Sự kiện này cho thấy lối tư duy hết sức thực tế của các nhân vật chóp bu tại Hamas, thể hiện mong muốn cải thiện quan hệ với phương Tây và chủ trương tìm kiếm giải pháp hòa bình với Israel.

Ông Meshaal, 56 tuổi, trở thành thủ lĩnh chính trị Hamas từ năm 1996. Năm ngoái, nhà lãnh đạo này tuyên bố sẽ không tiếp tục ứng cử theo quy định của Phong trào. Tuy nhiên, ông nhận được sự ủng hộ lớn từ Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ. Hội đồng Shura cũng muốn ông tiếp tục đảm nhiệm vị trí lãnh đạo để bảo đảm sự ổn định cho Hamas trong bối cảnh tình hình khu vực đang xảy ra nhiều biến cố chính trị.

Việc ông Meshaal tiếp tục giữ chức lãnh đạo Hamas được chờ đợi sẽ đem đến nhiều hy vọng cho các nỗ lực hòa giải giữa Hamas và phong trào Fatah của Tổng thống Mahmoud Abbas; đồng thời là cơ hội để tổ chức Hồi giáo này cải thiện quan hệ với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là với phương Tây, vốn liệt Hamas vào danh sách tổ chức khủng bố quốc tế. Ông Meshaal là một chính khách thực dụng có quan điểm ôn hòa về Israel cũng như về tiến trình hòa giải trong nội bộ Palestine. Ông Walid al-Mudallal, giáo sư ngành chính trị tại Đại học Hồi giáo ở Gaza, cho rằng sự khác biệt của ông Meshaal với ban lãnh đạo cấp tiến hơn của phong trào Hamas, cùng với sự mềm dẻo của ông trong các vấn đề như hòa giải và hòa bình, đã giúp ông trở thành một  lãnh đạo có lý trí trong con mắt của thế giới, là một người hoàn toàn có thể giao thiệp được. Ông khá thành công trong quan hệ với thế giới Ảrập và việc ông được tái bổ nhiệm làm nhà lãnh đạo của Hamas sẽ tạo cơ hội lớn để phong trào này cải thiện quan hệ với phương Tây và để chứng minh rằng Hamas không phải là một phong trào thù địch.

Năm 2012, ông Meshaal từng nói rằng ông sẵn sàng “tạo cơ hội” đàm phán với Israel. Chính những tuyên bố này đã khiến ông trở nên “dễ chịu hơn” trong con mắt cộng đồng quốc tế, nhưng lại gây khó chịu cho nội bộ phong trào Hamas, vốn kêu gọi tiêu diệt nhà nước Do Thái. Cuối năm đó, ông Meshaal cho biết ông sẽ không ra tranh cử vai trò thủ lĩnh Hamas, tuy nhiên, những biến động và thay đổi ở Trung Đông đã buộc ông phải cân nhắc lại.

Những thay đổi trong thế giới Ảrập và trong khu vực là lý do chính khiến ông Meshaal thay đổi ý định và cũng là lý do giải thích vì sao ông giành chiến thắng. Không ai có kinh nghiệm chính trị như ông. Việc ông Meshaal ứng cử đã nhận được sự ủng hộ từ các thủ lĩnh Hamas tại Palestine cũng như ở bên ngoài. Phong trào Hamas đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong tiến trình hòa giải ở Palestine, đối đầu với Israel và trong quan hệ với Ai Cập. Với kinh nghiệm của mình, ông Meshaal có thể đưa Hamas vượt qua những thách thức này.

Hai năm trước, cộng đồng quốc tế coi các chính khách Hồi giáo là một mối đe dọa và sẽ không tiến hành đối thoại với ông Meshaal. Tuy nhiên, các cuộc cách mạng Ảrập và chiến thắng của các chính khách Hồi giáo đồng nghĩa với việc Mỹ và châu Âu cần xem xét lại quan điểm của họ về vấn đề này. Thông qua Ai Cập và Qatar, phong trào Hamas có cơ hội thúc đẩy quan hệ với châu Âu và Mỹ. Thêm vào đó, vị thế khu vực của Hamas đang tăng đáng kể sau cuộc chiến mới nhất của họ với Israel hồi tháng 11 năm ngoái. Mặc dù sẽ không từ bỏ câu thần chú “kháng cự” trong các cuộc thương thuyết với Tel Aviv, nhưng Hamas ngày càng có lập trường ôn hòa hơn về cuộc xung đột Palestine-Israel. Các nhà lãnh đạo Hamas đang bày tỏ sự ủng hộ việc thành lập một nhà nước Palestine dựa trên các đường biên giới năm 1967, với Đông Jerusalem là thủ đô. Hamas ủng hộ các tiếp cận ngoại giao của Tổng thống Mahmut Abbas tại LHQ. Ông Meshaal thậm chí còn tuyên bố rằng nếu Israel xem xét lại thái độ của họ đối với Sáng kiến hòa bình Ảrập năm 2002, Hamas cũng sẽ làm như vậy. Vậy nên, lựa chọn Meshaal cho chiếc ghế quyền lực cao nhất của mình, Hamas dường như đã có một bước đi thân thiện với cộng đồng quốc tế.