- Theo luật sư, để có căn cứ xử lý vụ việc cũng như xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trước tiên cần phải căn cứ vào kết quả điều tra làm rõ nguyên nhân cháy.

Vụ cháy nhà kho Công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông (phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) không chỉ là sự cố cháy nổ thông thường gây thiệt hại đến sức khỏe và tài sản của cá nhân, doanh nghiệp mà là sự cố nghiêm trọng về môi trường.

Hiện chính quyền Thành phố Hà Nội đã phối hợp với các Cơ quan chuyên môn như Tổng cục môi trường, Binh chủng hóa học Bộ Quốc phòng,... đánh giá tác động môi trường và quyết liệt khắc phục sự cố. Các cơ quan tố tụng đã vào cuộc điều tra, khám nghiệm hiện trường để làm rõ nguyên nhân cháy xử lý theo quy định của pháp luật.

Nếu kết quả điều tra có căn cứ xác định nguyên nhân cháy do lỗi của người nào có hành vi không thực hiện, thực hiện không đúng hoặc không đầy đủ các quy định của pháp luật về phòng cháy và chữa cháy thì sẽ phải chịu trách nhiệm về tội Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy. Tội phạm và hình phạt được quy định tại Điều 313 BLHS 2015.

Căn cứ vào Nghị quyết 03/2006/ NQ-HĐTP của TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật dân sự 2005 (nay là BLDS 2015) về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Theo quy định tại Điều 604 BLDS 2005 (nay là Điều 584 BLDS 2015) về nguyên tắc chung thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chỉ phát sinh khi có đầy đủ các yếu tố sau đây:

Thứ nhất, phải có thiệt hại xảy ra: Thiệt hại bao gồm thiệt hại về vật chất và thiệt hại do tổn thất về tinh thần.

Thiệt hại về vật chất bao gồm: thiệt hại do tài sản bị xâm phạm quy định tại Điều 608 BLDS; thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm quy định tại khoản 1 Điều 609 BLDS; thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm quy định tại khoản 1 Điều 610 BLDS; thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm quy định tại khoản 1 Điều 611 BLDS.

Thiệt hại do tổn thất về tinh thần của cá nhân được hiểu là do sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm mà người bị thiệt hại hoặc do tính mạng bị xâm phạm mà người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân phải chịu đau thương, buồn phiền, mất mát về tình cảm, bị giảm sút hoặc mấy uy tín, bị bạn bè xa lánh do bị hiểu nhầm.. và cần phải được bồi thường một khoản tiền bù đắp tổn thất mà họ phải chịu.

Thiệt hại do tổn thất về tinh thần của pháp nhân và các chủ thể khác không phải là pháp nhân (gọi chung là tổ chức) được hiểu là do danh dự, uy tín bị xâm phạm, tổ chức đó bị giảm sút hoặc mất đi sự tín nhiệm, lòng tin… vì bị hiểu nhầm và cần phải được bồi thường một khoản tiền bù đắp tổn thất mà tổ chức phải chịu.

Thứ hai, phải có hành vi trái pháp luật: Hành vi trái pháp luật là những xử sự cụ thể của con người được thể hiện thông qua hành động hoặc không hành động trái với các quy định của pháp luật.

Thứ ba, phải có mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại xảy ra và hành vi trái pháp luật. Thiệt hại xảy ra phải là kết quả tất yếu của hành vi trái pháp luật và ngược lại hành vi trái pháp luật là nguyên nhân gây ra thiệt hại.

Thứ tư, phải có lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý của người gây thiệt hại: Cố ý gây thiệt hại là trường hợp một người nhận thức rõ hành vi của mình sẽ gây thiệt hại cho người khác mà vẫn thực hiện và mong muốn hoặc không mong muốn, nhưng để mặc cho thiệt hại xảy ra.

Vô ý gây thiệt hại là trường hợp một người không thấy trước hành vi của mình có khả năng gây thiệt hại, mặc dù phải biết hoặc có thể biết trước thiệt hại sẽ xảy ra hoặc thấy trước hành vi của mình có khả năng gây thiệt hại, nhưng cho rằng thiệt hại sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được.

Theo luật sư Thơm, cần chú ý là đối với trường hợp pháp luật có quy định việc bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, thì trách nhiệm bồi thường của người gây thiệt hại trong trường hợp này được thực hiện theo quy định của văn bản quy phạm pháp luật đó.

Mặt khác, tại Điều 602 của Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Chủ thể làm ô nhiễm môi trường mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, kể cả khi chủ thể đó không có lỗi. Tức là, kể cả khi Cty Rạng Đông có chứng minh được là họ không cố ý, không vô ý để xảy ra cháy thì họ vẫn phải bồi thường.

Phương Mai