- Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell khẳng định rõ tại hội nghị Jackson Hole rằng, Fed có nhiệm vụ phải kiềm chế lạm phát, đồng thời bày tỏ sự tự tin rằng kế hoạch này sẽ thành công.

Thế nhưng, trong một nghiên cứu được công bố tại hội nghị này cảnh báo, các nhà hoạch định chính sách không thể tự mình thực hiện công việc, thậm chí có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ với các đợt tăng mạnh lãi suất. 

Xét đến bối cảnh hiện tại, lạm phát tại Mỹ chạm ngưỡng đỉnh bắt nguồn từ gói hỗ trợ tài khóa mà Chính phủ quốc gia này áp dụng nhằm đối phó với đại dịch Covid-19 và hiển nhiên, việc chỉ tăng lãi suất không thể giải quyết được tình thế bây giờ, theo quan điểm của các nhà nghiên cứu Francesco Bianchi thuộc Đại học Johns Hopkins và Leonardo Melosi của Fed Chicago.

Nhiều chuyên gia nhận định: “Mọi sự can thiệp tài khóa gần đây để đối phó với đại dịch Covid-19 về cơ bản đã thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế nhưng song song đó, cũng đẩy lạm phát tài khóa đi lên. Hơn nữa, lạm phát tài khóa không thể giải quyết bằng việc thắt chặt chính sách tiền tệ”.

Vì vậy, Fed có thể giảm thiểu lạm phát “chỉ khi vấn đề nợ công ổn định thông qua các kế hoạch tài khóa tin cậy”. Bài phát biểu tại hội nghị Jackson Hole cũng chỉ ra rằng, nếu như Chính phủ Mỹ không cắt giảm chi tiêu tài khóa, các đợt tăng lãi suất tiếp theo sẽ khiến chi phí các khoản vay trở nên đắt hơn và đẩy kỳ vọng lạm phát cao hơn.

Trong bài phát biểu tại Jackson Hole, Chủ tịch Fed Powell cho biết có ba cơ sở chính thể hiện quan điểm hiện tại của ông.

Một là, Fed phải chịu trách nhiệm về ổn định giá cả. 

Hai là, kỳ vọng của công chúng đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống lạm phát. 

Ba là, Ngân hàng Trung ương không thể từ bỏ con đường đã vạch ra trước đó.

Tuy nhiên, Bianchi và Melosi cho rằng một cam kết từ Fed là không đủ, mặc dù họ đồng ý về các khía cạnh kỳ vọng.

Thay vào đó, họ nói rằng mức nợ liên bang cao và việc Chính phủ tiếp tục tăng chi tiêu sẽ khiến người dân vẫn giữ vững quan điểm rằng, lạm phát đang neo ở ngưỡng rất cao.

Quốc hội Mỹ đã chi khoảng 4,5 nghìn tỷ USD cho các chương trình liên quan đến Covid, theo USAspend.gov. Những khoản chi đó dẫn đến thâm hụt ngân sách 3,1 nghìn tỷ USD vào năm 2020, 2,8 nghìn tỷ USD vào năm 2021 và 726 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm tài khóa 2022.

Do đó, nợ liên bang đang ở mức khoảng 123% GDP, giảm nhẹ so với mức kỷ lục 128% hồi năm 2020 nhưng vẫn cao hơn bất kỳ mức nào được thấy ghi nhận kể từ năm 1946 (sau Thế chiến II).

“Khi mất cân đối tài khóa lớn và uy tín tài khóa suy yếu, cơ quan quản lý tiền tệ (trong trường hợp này là Fed) có thể ngày càng khó ổn định lạm phát quanh mục tiêu mong muốn,” theo bài nghiên cứu.

Hơn nữa, nghiên cứu cho thấy, nếu Fed tiếp tục đi sâu vào con đường tăng lãi suất của mình, vấn đề có thể trở nên tồi tệ hơn. Nguyên nhân là vì lãi suất tăng đồng nghĩa với việc chính phủ phải chi trả nhiều hơn cho khoản nợ liên bang trị giá 30.800 tỷ USD hiện nay. 

Khi Fed đã tăng lãi suất chuẩn lên 2,25 điểm phần trăm trong năm nay, lãi suất kho bạc đã tăng vọt. Trong quý II/2022, tiền lãi phải trả cho tổng số nợ đạt kỷ lục 599 tỷ USD, theo dữ liệu của Cục Dự trữ Liên bang.

Bài viết cũng cảnh báo rằng, nếu không có các chính sách tài khóa thắt chặt hơn, “một vòng luẩn quẩn gồm lãi suất danh nghĩa tăng, lạm phát gia tăng, kinh tế đình trệ và gia tăng nợ sẽ phát sinh”.

Trong phát biểu của mình, Powell cho biết, Fed đang làm tất cả những gì có thể để tránh một kịch bản tương tự như những năm 1960 và 1970, khi chi tiêu Chính phủ tăng cùng với việc Fed không muốn duy trì lãi suất cao hơn, dẫn đến lạm phát đình trệ nhiều năm - hoặc tăng trưởng chậm và tăng lạm phát. 

Tình trạng trên kéo dài cho đến khi Chủ tịch Fed khi đó, Paul Volcker, mạnh tay tiến hành một loạt các đợt tăng lãi suất cực đoan, kéo nền kinh tế vào một cuộc suy thoái sâu và giúp kiềm chế lạm phát trong 40 năm tiếp theo.

“Liệu áp lực lạm phát đang diễn ra có kéo dài như những năm 1960 và 1970? Nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh rủi ro rằng, một mô hình lạm phát dai dẳng tương tự có thể là đặc điểm của những năm tới”, Bianchi và Melosi viết.

Họ nói thêm rằng “nguy cơ lạm phát cao dai dẳng mà nền kinh tế Mỹ đang trải qua ngày nay dường như liên quan nhiều hơn tới nợ công lớn và mức độ tin cậy của khung tài khóa suy yếu. Do đó, những biện pháp được áp dụng để đánh bại ‘Đại lạm phát” vào đầu những năm 80 có thể không còn hiệu quả ở thời điểm hiện tại”, hai chuyên gia cho biết.