Ngay sau khi họp về giải cứu thị trường bất động sản (BĐS) ngày 16/3, Thủ tướng Chính phủ cùng Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, 63 tỉnh, thành phố, hệ thống Ngân hàng và cộng đồng doanh nghiệp BĐS đã tập trung tháo gỡ khó khăn riêng về nhà ở xã hội (NOXH) và nhà ở công nhân (NOCN), nhà ở dành cho người thu nhập thấp (TNT).

Thiếu nguồn cung 

Theo báo cáo kết quả thực hiện Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng TNT, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” của Bộ Xây dựng, ngay sau khi Đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 338/QĐ-TTg ngày 3/4/2023, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo đối với Bộ Xây dựng, các bộ, ngành, địa phương căn cứ theo thẩm quyền tập trung triển khai Đề án.

Tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 5/1/2024 về "Nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2024", Chính phủ đặt mục tiêu năm 2024, cả nước hoàn thành 130.000 căn hộ NOXH.

Đến cuối tháng 3/2024, cả nước đã quy hoạch 1.249 khu đất, với quy mô 8.390 ha làm NOXH, tăng thêm 5.031 ha so với năm 2020. Kết quả triển khai thực hiện dự án NOXH đến thời điểm này, cả nước có 499 dự án NOXH đã được triển khai, với quy mô hơn 411.250 căn. Trong đó, đã hoàn thành 71 dự án, 37.868 căn; khởi công xây dựng 127 dự án, 107.896 căn; có 301 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư, 265.486 căn.

Với sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương, việc phát triển NOXH thời gian qua đã được nhiều địa phương tích cực thu hút đầu tư, khẩn trương khởi công. Đặc biệt, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay NOXH, đã được các ngân hàng cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án, với số tiền khoảng 7.000 tỷ đồng, trong đó đã có 8 dự án tại 7 địa phương được giải ngân với số vốn khoảng 640 tỷ đồng.

Tuy nhiên, Bộ Xây dựng thống kê, bên cạnh một số địa phương có cách làm tốt, đẩy nhanh tiến độ các dự án theo Đề án, vẫn còn nhiều địa phương mặc dù có nhu cầu lớn về NOXH do tập trung nhiều khu công nghiệp, đông công nhân, người lao động tập, nhưng việc đầu tư xây dựng NOXH cong hạn chế so với mục tiêu đề ra. 

Nguyên nhân được Bộ Xây dựng chỉ ra đó là: Cơ chế, chính sách phát triển NOXH, NOCN chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời trong giai đoạn đầu của Đề án; trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, xác định điều kiện mua, thuê mua, thuê NOXH còn phức tạp và kéo dài; các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NOXH, NOCN đã ban hành chưa đủ hấp dẫn…

Bên cạnh đó, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh BĐS 2023, Luật Đất đai 2024… được thông qua đã có nhiều cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường ưu đãi chủ đầu tư, nông nhân, lực lượng vũ trang được hưởng thêm các chính sách riêng về nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, cắt giảm quy định, điều kiện thụ hưởng NOXH... nhưng phải đến ngày 1/1/2025, các bộ luật mới có hiệu lực thi hành.

Mặt khác, nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển NOXH, NOCN, người lao động khu công nghiệp, chưa đưa các chỉ tiêu phát triển NOXH, NOCN vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm, chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển NOXH trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp ngoài quỹ đất 20% NOXH trong các dự án nhà ở thương mại. 

Ngoài ra, nhiều địa phương chưa quyết tâm, chủ động trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao tại Đề án; chưa ban hành Kế hoạch triển khai Đề án để đảm bảo hoàn thành mục tiêu. Đáng chú ý, một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về NOXH lớn, nhưng việc đầu tư NOXH còn hạn chế so với mục tiêu của Đề án đến năm 2025…

Giải pháp cấp bách phát triển NƠXH

Cũng theo thống kê của Bộ Xây dựng, một số địa phương có nhiều dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư trong giai đoạn vừa qua, nhưng các cấp chính quyền địa phương chưa quan tâm, tạo điều kiện trong việc lựa chọn chủ đầu tư dự án để triển khai đầu tư xây dựng. Nguồn vốn tín dụng 120.000 tỷ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP của Chính phủ chưa được giải ngân hiệu quả, do việc công bố danh mục NOXH đủ điều kiện vay còn hạn chế…

Do vậy, để hoàn thành mục tiêu, Bộ Xây dựng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần phối hợp, khẩn trương triển khai các nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Đề án. Trong đó, cần tập trung xây dựng các nghị định hướng dẫn Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh BĐS, Luật Đất đai, Luật Các tổ chức tín dụng, sửa đổi pháp luật về thuế… để đồng bộ quy định pháp luật; tập trung thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Đề án để tháo gỡ các khó khăn vướng mắc về thủ tục đầu tư, miễn tiền sử dụng đất, quy hoạch, dành quỹ đất, phát triển nhà ở lưu trú công nhân…

Các địa phương cần khẩn trương lập, sửa đổi, bổ sung chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của các địa phương, trong đó làm rõ các mục tiêu về NOXH dành cho người TNT, công nhân khu công nghiệp, lực lượng vũ trang nhân dân; rà soát, bổ sung quy hoạch đô thị, quy hoạch khu công nghiệp, bảo đảm dành đủ quỹ đất cho phát triển NOXH…

Tại Hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NOXH mới đây do Chính phủ tổ chức, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ta là xây dựng đất nước dựa trên 3 trụ cột chính là nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó, nhà ở là 1 trong 3 trụ cột an sinh xã hội, đảm bảo “an cư mới lạc nghiệp”. Vì vậy, Chính phủ đã quan tâm phát triển NOXH, phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn NOXH cho đối tượng TNT, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030”.

Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo tích cực triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay NOXH. Các bộ, ngành, địa phương tích cực triển khai, tuy nhiên, kết quả chưa như mong muốn. Trên tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, Thủ tướng Chính phủ đề nghị các bộ, ngành, địa phương tập trung đánh giá kết quả, hạn chế, nguyên nhân khách quan, chủ quan; đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NOXH. Đặc biệt là kiểm điểm lại các chủ trương, chính sách, thể chế; cách làm; việc xây dựng quy hoạch, dành quỹ đất, tài chính cho phát triển NOXH.

Theo Báo Tin tức